De Volkskrant, 08-12-2004, column van Anet Bleich

Vóór of tegen Ayaan?

Ik zou graag willen weten wie de eerste is geweest die de uitspraak: 'wie niet voor ons is, is tegen ons' in omloop heeft gebracht. Het zou heel goed een van de vroege pausen geweest kunnen zijn; in elk geval handelden zij overeenkomstig deze wijsheid door ketters en afvalligen te vervolgen en op de brandstapel te brengen. Wat ik zeker weet is dat dit zinnetje, dat de bokken zo effectief van de schapen scheidt, tot de standaardwaarheden van osef Stalin behoorde.
    Onmiddellijk na 11 september zei ook de jonge George Bush het, 'wie niet voor ons is is tegen ons'. De oorlog in Irak, zelfs die in Afghanistan, lag toen nog in de schoot der toekomst verborgen. Maar meteen toen ik het hoorde dacht ik: 'oh my God'. Want dit korte, op het eerste gehoor weinig spectaculaire zinnetje is het waarmerk, de fier wapperende vlag van het totalitaire of op z'n minst het fundamentalistische denken. 'Wie niet voor ons is, is tegen ons.' Punt uit. Simpel als wat. Je kunt kiezen: stel je voor honderd procent achter een Zaak en zijn vertegenwoordigers. Doe je dat niet of maar voor 90 procent, dan ben je ontmaskerd als iemand die 'tegen ons' is. Om de een of andere reden moet ik hier steeds aan denken bij de discussies rond de moord op Van Gogh, Mohammed B., en de bedreigde Ayaan Hirsi Ali.
     Ayaan is heel duidelijk een slachtoffer van deze fundamentalistische wijze van denken. Geboren als kind van moslimouders en grootgebracht met de islam is zij zelf tot de conclusie gekomen dat ze geen enkel heil ziet in het geloof in Allah en zijn profeet. Daarmee is ze in de ogen van fundamentalistische moslims 'tegen ons', een afvallige, en dus iemand tegenover wie alle middelen, inclusief geweld, geoorloofd zijn. Voor dit denken in absolute termen van goed of kwaad, waarbij de afvallige het kwaad vertegenwoordigt en dus vogelvrij is, hoort in een moderne, democratische, pluriforme samenleving geen plaats te zijn. Maar hoe overwin je het?
    Hoe leer je relativeren? Mohammed B. krijgt vermoedelijk jaren de tijd om in alle rust over deze vraag na te denken. Helaas is hij niet de enige die Ayaan dood wenst. Ik leef met haar mee. Het moet verschrikkelijk zijn om te leven in het besef dat je letterlijk doodsvijanden hebt. Dat er een zwaard van Damocles boven e hoofd zweeft. Onverdragelijk. Onaanvaardbaar. Ik sta achter haar. Achter haar recht op bescherming en veiligheid. Achter haar recht om een vervolg op Submission te maken. Achter haar recht om de profeet Mohammed voor ik weet niet wat uit te maken en om te betogen dat er maar één islam is en dat die levensgevaarlijk is. Vanzelfsprekend heeft ze het recht daartoe, we kennen hier vrijheid van meningsuiting. Als mensen zich daardoor in hun religieuze gevoelens gekwetst voelen, kunnen ze naar de rechter gaan.
     Dat gebeurt nu dan ook in een poging om Submission Part II tegen te houden. Prima! Al ben ik er vrij zeker van dat die poging geen schijn een schijn van kans maakt. En terecht. Maar ook de gang naar de rechter hoort tot onze rechten en vrijheden.
     Ik ben dus vóór Ayaan, althans tegen haar vijanden. Ik vind dat ze in volle vrijheid, zonder censuur of zelfcensuur moet kunnen zeggen wat ze vindt in de tweede kamer, in interviews, boeken en films. Maar ik ben het niet met haar eens. Totaal niet. Ik vind het grof om de profeet voor pedofiel uit te maken. De stelling dat er één islam bestaat, die levensgevaarlijk is, lijkt me onzinnig, bewijsbaar onjuist.
    Kijk om je heen en je ziet moslimmeisjes met en zonder hoofddoek, imams die vrouwen wel of niet een hand geven ook dat laatste is trouwens echt nog niet levensgevaarlijk). Er zijn helaas radicale moslims, die niet voor geweld terugschrikken; schrikken niet zo veel maar nog altijd te veel. Er zijn traditionele moslims, die de voorschriften uit de koran zo strikt mogelijk willen toepassen. Vijf keer bidden op een dag, geen alcohol en eens in het leven naar Mekka. Dat mag toch? Er zijn moslims die een beetje schipperen met het geloof, wel vasten met ramadan maar niet elke vrijdag naar de moskee. En er zijn vooruitstrevende moslims die hun geloof een eigen plaats willen geven in de moderne samenleving. Die zouden best een steuntje in de rug kunnen gebruiken, bijvoorbeeld in de vorm van een universitaire imam-opleiding.
     Om al die verschillende vormen van islambeleving op één hoop te gooien en daar het label 'gevaarlijk' op te plakken, dat getuigt volgens mij van een verbijsterend simplisme. Dan vat je de teksten uit de koran even letterlijk op als moslimfundamentalisten. Alleen met een omgekeerd voorteken. 'Wie in de zuivere islam gelooft en de jihad voert tegen de vijanden ervan komt in het paradijs.' 'Wie in de koran gelooft, besnijdt meisjes, slaat vrouwen en doodt ongelovigen.' Ik zie niet veel verschil. Het zijn allebei fundamentalistische credo's. Ben je vóór Allah of tegen Allah? Ach jee, daar gaat het toch niet om. Leven en laten leven, dat lijkt me een beter idee.

Terug naar Fout in de krant , PC Bleich , Media home , of naar site home .