Anglicisme versus Rijnlandmodel: de media

Ten eerste moet men dan de tweedeling tussen rechts gerichte en links gerichte media maken. Aan de rechts georiënteerde media hoeven we weinig woorden te verspillen - rechts is van nature pro-Angelsaksisch en alles wat daar voor staat, het best samengevat als het recht van de sterkste (zie NRC Handelsblad en Elsevier ).

Blijft als relevant geval de links gerichte media over. Hier concentreren we ons op de Volkskrant, maar die kan redelijk representatief worden geacht. Binnen de Volkskrant bestaan er een sterke Anglicistische stroming, aangevoerd door een aantal leden van de economische, buitenlandse en hoofdredactie. In het eerste bericht over het MacKinsey rapport in de Volkskrant werd in de kop het enige aspect eruit gehaald dat in de Anglicistische richting wees, terwijl de rest Rijnlands van stemming is . Bij een nadere analyse van het rapport door Volkskrant redacteur Hans Wansink blijkt nog veel duidelijker dat deze geschreven is vanuit de Angelsaksische visie: de houding van burger wordt zwartgallig genoemd, omdat ze de verhalen van de regering niet willen geloven . Dat deze interpretatie van de berichtgeving niet alleen die van de redactie is, blijkt uit de reactie van Marcel van Dam, columnist van de Volkskrant . Ook constateert Van Dam, net als de redactie, dat de economie redactie van de Volkskrant ten tijde van deze discussies vrijwel volledig aan de kant van het Anglicisme staat , wat destijds voor de hele krant gold . Dat dit mogelijkerwijs geen toeval was, maar een vorm van beleid is blijkt uit het volgende citaat van Frank Kalshoven: 'Balkenende sluit zich met zijn participatiemaatschappij hierbij aan. Hoe die emancipatie er uit moet zien, dat is het grote debat van 2005.  Er ligt een mooie journalistieke taak.'

De Rijnlandse visie komt in de Volkskrant aan het woord middels de columns van Martin Sommer, sommige bijdragen van andere columnisten, artikelen van derden, en een aantal grotere bijdragen in het katern het Betoog. Dit katern is ontstaan bij de restyling van de Volkskrant medio 2004, en al bij de inaugurele editie heeft chef-redacteur Yvonne Zonderop een opmerkelijk betoog gehouden voor het begrip optimisme. Optimisme heeft een essentiële rol in het Rijnlandse model. Het Rijnlandmodel is gebaseerd op vertrouwen, en voor vertrouwen is optimisme een noodzakelijk voorwaarde.

Als men de hoofden van Anglicisten en Rijnlanders telt, zowel als men het aantal artikelen van beide soorten gaat turven, is het Anglicisme sterk in de meerderheid . Dat is niet verwonderlijk, omdat de redacteuren van de Volkskrant en de media in het algemeen tot de bredere top van de maatschappij behoren, degenen die sterk en slim genoeg zijn om zichzelf te redden in een geliberaliseerde samenleving. Dit kwam ten duidelijkste naar voren bij de standpunten rond het referendum over de Europese grondwet, 2 juni 2005. Waar er voldoende artikelen van tegenstanders gepubliceerd werden, moest zelfs de Ombudsman constateren dat het overgrote deel der redacteuren voor de Grondwet was, en ging de hoofdredactie zo ver om een positief stemadvies af te geven . Dat dit referendum in feite in belangrijke mate over de keuze tussen het Angelsaksische en het Rijnlandse model ging waas objectieve waarnemers vooraf als duidelijk, en sommige Volkskrant redacteuren ook achteraf.

De grote meerderheid der Volkskrant redacteuren hebben in dit referendum dus openlijk voor de Angelsaksische richting gekozen. Dit is een bevestiging van wat elders op deze site al geconstateerd is. En deze houding is representatief voor een groot deel van de media, en zelfs de linkse politiek. 

Naar Anglicisme vs Rijnlandmodel, aanpak , Angl. vs. Rijnl. lijst , Angl. vs. Rijnl. overzicht , of site home .