Bronnen bij Architectonische lelijkheid: het Deventer stadskantoor

In aansluiting op het overzichtsartikel over architectonische lelijkheid , en na het geval van de Groningse Grote Markt , nu het Deventer stadskantoor. Onderstaand meteen het beeld van de winnaar van de competitie - de beelden van de overige kandidaten zijn niet beschikbaar. (de Volkskrant, 28-09-2007, door Anja Sligter)
  Accent | 'Verlichte tomatenkas'

Deventer en de strijd om de skyline van de stad



'Het is een mooi ontwerp, maar niet op deze plaats. Van dichtbij zie je te weinig en van veraf zie je te veel.' Hans van Beeck, bestuurslid van de Stichting Oud-Deventer, wil dat de gemeente afziet van het ontwerp van architectenbureau Neutelings-Riedijk voor het nieuwe stadskantoor en de bibliotheek. Het gebouw, helemaal van glas, zal net zo hoog worden als het schip van de Lebuïnus, de grote kerk die uitsteekt boven de skyline van de middeleeuwse Hanzestad.
    'Op 'n winterdag zal deze verlichte tomatenkas de kerk helemaal in de schaduw zetten. Het is te kolossaal.' In de gemeenteraad valt binnenkort de beslissing, maar op de site van de Stentor woedt al weken een verhitte discussie: 64 procent wijst 'de kas' af.
    Provinciesteden worstelen met hun skyline. Gaat het de lucht in of niet? In Arnhem, Zwolle en Deventer wordt een felle strijd gestreden om behoud van contouren. Toch schieten er al wat landmarks omhoog. Hoogbouw geeft steden een dynamisch imago, is het idee van de plannenmakers. Wat is een horizon waaruit alleen maar een kerk omhoog spietst?
    In Zwolle en Deventer, waar meer monumentaal erfgoed in het geding is dan in Arnhem, heeft het gemeentebestuur aan oudheidkundige stichtingen en verenigingen geduchte tegenstanders.
    In Zwolle houdt de Vrienden van de Stadskerk de gebouwen aan de grond, in Deventer is dat de Stichting Oud-Deventer. De 70 meter hoge Peperbus is in Zwolle het referentiekader, de 62 meter hoge Lebuïnus die van Deventer.
    Niet alleen het ontwerp van de 'tomatenkas' wordt door Van Beeck bestreden.
Op persoonlijke titel en samen met andere verontruste Deventenaren schreef hij een manifest waarin hij nut en noodzaak van een nieuw stadskantoor en bibliotheek aan een kritische toets onderwerpt.
    ... Zijn voornaamste punt: de ambtenaren die nu op drie locaties zitten, hebben geen centrale huisvesting nodig. Hun huidige huisvesting biedt hun een veel betere bereikbaarheid. Voor de auto en met het openbaar vervoer is het midden in het fijnmazige centrum slecht rijden.

Weer komen we dezelfde strijdpunten en dezelfde retoriek tegen: 'Wat is een horizon waaruit alleen maar een kerk omhoog spietst?' Antwoord: "Wat is een horizon waaruit één of meerdere beton/glas torens omhoog piekt?" Vooral het geval van één of twee van die torentjes is interessant: het is armoedig - het is veels noch vis - het is "Kijk ons nu ons best doen ook modern te zijn, maar het lukt ons niet". Het moderne aspect is armetierig, en het traditionele, kleinschalige, geborgen aspect is grondig verpest. Hoe grondig het stadsgezicht verpest wordt, blijkt nog het beste uit de animatie gemaakt door de tegenstanders , ook beschikbaar hier in een nieuw venster .
    In de discussies rond dit soort zaken wordt uitgegaan van de goede trouw van de modernisten - dat wil zeggen: men neemt aan dat de een eerlijke afweging maken van de waarde van hun eigen ontwerpen ten opzichte van wat als mooi en waardevol kan worden gezien. Dit idee wordt door de redactie bestreden: de modernistische architectuur is niet te goeder trouw, maar is in de greep van een ideologie die weinig tot niets met "mooi en waardevol" te maken heeft. Dat blijkt ten duidelijkste uit de taal warmee zijn hun ontwerpen omgeven. Zo staat op de website van de gemeente Deventer :
  De selectiecommissie vond het ontwerp zeer contrastrijk en uitermate functioneel. Ook het feit dat een deel van de schouwburg, het huidige stadskantoor en de oude school een plek hebben in het ontwerp was een groot pluspunt. Een ontwerp met uitstraling dat naadloos past in de historische stedenbouwkundige omgeving.

'Functioneel' kan waar zijn, maar heeft niets met mooi en waardevol te maken. 'Contrastrijk' is waarschijnlijk waar, maar heeft weinig met mooi en waardevol te maken. Maar "contrastrijk" is in volkomen tegenspraak met "naadloos passen in de historische omgeving", zoals iedere debiel met de meest oppervlakkige blik kan waarnemen.
    Hier staat dus een regelrechte, keiharde, leugen ter ondersteuning van de merites van het ontwerp. Wat hieruit blijkt is dit: de commissie erkent de waarde van "passen in de historische omgeving", erkent dat dit een aspect is van "mooi en waardevol", maar lapt dit bij haar keuze gewoon aan haar laars. Deze commissie is niet te goeder trouw. En precies hetzelfde geldt natuurlijk voor de architecten zelf, die toch wel iets van de esthetiek van hun vak moeten weten, en dus ook moeten weten dat "passen in de omgeving'' een aspect is van "mooi en waardevol". De conclusies van de Deventer commissie worden tenminste vol trots herhaald op de website van de architect .
   Dat gebrek aan goede trouw blijkt ook uit de manier waarop het ontwerp gepresenteerd wordt. Onderstaand de illustraties van de websites van gemeente (links; zie ook nog hier ) en architect (rechts):

Vergelijk dit met de presentatie van de tegenstanders - de tegenstanders hebben het ontwerp in zijn echte omgeving geplaatst, gemeente en architect hebben die omgeving veranderd in blokkendoosjes. Er kan slechts één reden zijn: in een omgeving van blokkendoosjes valt het mensonvriendelijk karakter van het ontwerp minder op.

De conclusie is duidelijk: de modernistische architectuur is de architectuur van blokkendoosjes, en de lelijkheid die daar in past. De moderne architectuur haat mensen, en de menselijk maat, die ze daarom zorgvuldig uit hun ontwerpen en de presentatie ervan wegpoetsen . De modernistische architectuur is een vorm van misdaad tegen de menselijkheid, die tot in decennia en eeuwen voortduurt. Een misdaad die ten nauwste verweven is met andere menselijke misdaden: kapitalisme, consumentisme en ongebreidelde megalomanie.


Volgende geval: het Eindhovense cityplan .


Naar Architectonische lelijkheid , Rijnlandmodel, kleinschaligheid , of site home .

28 sep.2007