VARA TV Magazine, nr. 16-2008.

Consumeren

Uitermate origineel en confronterend tv-idee bij National Geographic Channel, dat Human footprint. Het concept: de gemiddelde Amerikaan verslijt in zijn leven acht magnetrons, eet 5442 hotdogs en gaat 28.433 keer onder de douche. Om maar eens wat te noemen. Hoe ziet al dat geconsumeer eruit als je de milieubelasting daarvan op één hoop gooit? We zien het in het programma, in het kader van Earth Day (zie ook pagina 21 van deze gids). Sterk element van de documentaire: de makers telden niet alleen het gemiddeld aantal luiers dat een kind van 2,5 jaar heeft volgepoept (3700), maar ook hoeveel olie (1898 flessen) en bomen (4,5) daarvoor zijn gebruikt. En hoeveel plastic (325 kilo). Niet alles is even wetenschappelijk onderbouwd misschien, maar het confronteert de consument wel. En dat de belasting op het milieu niet alleen het product is dat we consumeren en weggooien. Als apotheose zien we alle grondstoffen en eindproducten uit het leven van de gemiddelde Amerikaan op één hoop. Dat is zo veel, dat een helikopter moet uitrukken om de plaatjes te schieten.

Red.:   Op de foto: een deel van de hoeveelheid literflessen melk die een mens in zijn leven consumeert: ruim 9000 stuks gemiddeld genomen - in West-Europa: 16 duizend.
    Nog erger: een flink deel daarvan wordt nooit gebruikt:
 

Uit: De Volkskrant, 04-07-2006, ANP

Bijna tweederde van al het weggegooide voedsel in Nederland verdwijnt in de afvalbakken van huishoudens. Dit is maandag gebleken uit onderzoek van het Consumentenplatform van het ministerie van Landbouw.
    Jaarlijks gooien consumenten, voedselverwerkende industrie, handelsbedrijven, supermarkten, horeca en boeren samen ongeveer 3 miljard euro aan voedsel weg. Uit de cijfers blijkt dat het meeste voedsel, ter waarde van 2,1 miljard euro per jaar, thuis wordt weggegooid.
    Ondanks de dagelijkse praktijk vinden Nederlanders het weggooien van voedsel ethisch gezien niet goed, concludeert het platform. ...

Red.:   Tja, op dit terrein worden de krokodillentranen vergoten met met zoute oceanen tegelijk ...

Uit: De Volkskrant, 28-04-2007, door Wilbur Perlot, hoofd politiek van De Balie in Amsterdam.

Geef toe, u bent energieverslaafd

Terwijl het bewustzijn over klimaatverandering sterk is gegroeid, verandert er weinig in het gedrag van consumenten. Volgens Wilbur Perlot moeten we oplossingen niet bij de overheid, het bedrijfsleven of de VS zoeken, maar bij onszelf.

TopGear Magazine, mei 2007, belooft een klimaatspecial op de voorkant. In het hele nummer is echter geen special te vinden over klimaatverandering. De aanleiding voor de cover is de komst van de nieuwe BMW M3, ofwel, ‘de wereld wordt cooler’. ...
    De ironische boodschap van TopGear staat in schril contrast tot de berichtgeving over klimaatverandering. Die is serieus en vaak straalt de boodschapper moreel gelijk uit. Daarbij wordt het probleem zo groot gemaakt dat we alleen nog tegen elkaar kunnen verzuchten dat we niet meer kunnen skiën in Oostenrijk, om het daarna te hebben over mogelijke zonvakanties. En laten we wel wezen, als we moeten kiezen tussen ten onder gaan terwijl we ons best doen niet ten onder te gaan, of ten onder gaan terwijl we doen alsof er niets aan de hand is, dan kiezen we voor het laatste.
     Het is waar: we kunnen er niet voor zorgen dat China of de VS schoner worden. Maar we kunnen wel iets doen aan ons eigen gedrag. ...
    Veel van de producten die we gebruiken, zijn veel zuiniger dan die van tien jaar geleden. We hebben er echter meer van. Dit komt door demografische ontwikkelingen, zoals de groei in eenpersoonshuishoudens, maar ook door meer apparaten per gezinslid. Ik ken een gezin met in totaal vijf gezinsleden. Zij hebben vier televisies thuis staan, naast twee dvd-spelers, drie computers, twee koelkasten, een vriezer, een wasmachine, een wasdroger, een vaatwasser, twee playstations, twee auto’s en drie mobiele telefoons. Toen ik klein was, waren we met zijn vijven thuis en reden we in een middenklasser naar Frankrijk. Nu wordt dat gedaan in een zevenzitter met op de achterbanken een portable dvd-speler, mp3-spelers en gameboys.   ...
    Zelf doe ik ook mee. Ik ben bijvoorbeeld net terug van mijn tweede vliegreis binnen Europa dit jaar. Recent hebben mijn vriendin en ik een op stroom werkende router gekocht, want we vonden de kabel zo lelijk. In de elektronicastore waar we de router kochten, werd op twintig tv’s, vooral plasmaschermen, An inconvenient truth van Al Gore vertoond.
    Er bestaat een kloof tussen burgerbewustzijn en consumentengedrag. ...
    De oorzaak van het duizelingwekkende energieverbruik zit in onze persoonlijke consumptie. U en ik zijn energieverslaafd. Voor oplossingen moeten we niet kijken naar de overheid of politici. We moeten niet de schuld geven aan de maatschappij of multinationals. Het maakt niet uit wat je buurman doet, de Amerikanen of de Chinezen. Vergeet de jijbak. Het gaat om eigen verantwoordelijkheid, om het magische woordje ik.
    Misschien een idee voor een nieuwe campagne: informatie over de productieketen van belangrijke producten in combinatie met spotjes van bijeenkomsten van Anonieme Energieverslaafden waar bekende Nederlanders ‘clean’ worden van hun energieverslaving. Met in het eerste spotje Jan Peter Balkenende.

Red.:   Deze bewonderenswaardige eerlijkheid van Perlot wordt helaas verstoord door een kenmerkend foutje: de router die hij heeft gekocht werkt altijd op stroom, met of zonder kabel. Het kenmerkende zit erin dat Perlot, als alfa, toch wel wat weet van techniek, doch (net) niet genoeg om erachter te komen wat al dan niet een probleem is, en wat al dan niet noodzakelijk is als oplossing. Op zich geen onoverkomelijke zaak, als er maar geluisterd wordt naar de bèta's die het wel weten. Maar daar schort het fundamenteel aan. Want als er geluisterd werd naar de bèta's, dan was er al twintig jaar terug gehandeld in het kader van de aardopwarming.
    Overigens: de kop van het artikel klopt niet helemaal met de inhoud - er had moeten staan:

Maar wie hem ook gemaakt heeft: Perlot zelf of een koppenmaker, in beide gevallen is de oorzaak waarschijnlijk dezelfde: energieverslaving is abstract en en moeilijker wat aan te doen - daarentegen is consumptieverslaving volkomen duidelijk, en meteen wat aan te doen. Maar dat is dus iets dat men eigenlijk niet wil.
    Dit voor zover de huidige consumptie. Dan de nog veel grotere dreiging: de rest van de wereld:

Uit: Dagblad De Pers, 20-04-2007, door Sharida Mohamedjoesoef en Femke van Wiggen

Interview | Groeimarkten-specialist Antoine van Agtmael

'Het Westen is erg arrogant'

Bedrijven als Samsung, Hyundai, Ranbaxy en Hon Hai maken een stormachtige groei door. Hun overeenkomst? Ze zijn allemaal gevestigd in emerging markets, ofwel:
derdewereldlanden.

...    Een ander probleem: er wordt te zwart-wit gedacht. Als in de derde wereld grotere rijkdom ontstaat, dan is dat niet bedreigend, maar een win-winsituatie. Al die nieuwe consumenten willen dingen kopen. Er zijn schattingen dat de komende tien jaar ontwikkelingslanden meer consumenten zullen kweken dan er nu in de hele wereld zijn. Een miljard nieuwe consumenten. Niet morgen, maar wel over tien tot vijfentwintig jaar. Het Westen moet zich uitgedaagd voelen.' ...

Red.:   Een miljard nieuwe consumenten ... wat een ramp:

Van: CNN.com, 17-07-2003

U.N.:World can't afford rich China

Demand for goods from 1.3 billion people could soon deplete resources, a U.N. official says.

China's ambitious economic growth plans are environmentally unachievable because the world does not have enough resources to allow its 1.3 billion people to become Western-style consumers, a U.N. official has said.
    Klaus Toepfer, head of the U.N. Environment Program, said China's aim of quadrupling its economy by 2020 can only occur if developed nations radically change their consumption habits to free up scarce resources for the world's poor. ...
 

Red.:   Hetgeen ook anders uit te drukken is:

Uit: De Volkskrant, 24-11-2007, column door Bas Haring

Het aantal mensen is een van de bronnen van ellende

...    En ondertussen is wel de vinger op een zere plek gelegd: het stijgend aantal mensen. Dat is toch echt wel één van de oorzaken van de ellende.
    Om te illustreren hoeveel het er wel niet zijn, de volgende vraag: 'Hoeveel mensen zijn er sinds het bestaan van de mensheid zo ongeveer gestorven?' Miljarden? Honderden miljarden? Biljoenen? Antwoord: ongeveer even veel als er nu leven. Een paar miljard. Het totaal aantal dode mensen is een paar miljard en de komende honderd jaar gaan er meer mensen dood dan er tot nu toe ooit doodgegaan zijn.
    Dat is de consequentie van de exponentiële groei: het aantal mensen dat ooit geleefd heeft is altijd vergelijkbaar groot (van dezelfde orde) als het totaal aantal mensen dat op enig moment leeft. zolang de mensheid exponentieel groeit, tenminste. Heel curieus. Maar dat is het bijzondere van exponentiële groei. Sterker nog, dat is zo ongeveer wat het betekent. Had zo in de Volkskrant Bètacanon kunnen staan als iets wat u had moeten weten. Ik geloof niet dat het erin staat, maar nu weet u het toch.

Red.:   Een paar van de gegeven cijfers kloppen niet, maar dit verandert niets aan de boodschap - voor een betere beschrijving van de cijfers, zie hier .
     Bas Haring maakt nog een aspect van de zaak expliciet:
 

Red.:   Als een "klein" voorbeeld van de directe gevolgen, kijk even hier . En voor de verre gevolgen, hier .
    2010. In feite is er niets veranderd. Er wordt gepraat over CO₂ uitstoot, maar het consumptiepatroon is alleen maar verergerd:

Uit: De Volkskrant, 14-10-2010, door Caspar Janssen

Interview | Johan van de Gronden, WNF-directeur, over het Living Planet Report 2010

Het milieu is politiek uit de gratie

De Nederlander consumeert zich suf. De soortenrijkdom in onze contreien neemt verder af. Maar het kabinet-Rutte heeft amper oog voor het milieu.

Het nieuws is wederom somber, iets anders kan Johan van de Gronden, directeur van het Wereld Natuur Fonds (WNF) er niet van maken. Als er niets verandert aan het consumptie- en productiepatroon van de mens zijn er in 2050 drie planeten nodig om in onze consumptiebehoefte te voorzien.
    In het Living Planet Report 2010 van het Wereld Natuur Fonds, dat woensdag wereldwijd werd gepresenteerd, wordt het drama op vele manieren inzichtelijk gemaakt. Zo is de soortenrijkdom tussen 1970 en 2007 met 30 procent afgenomen. En heeft de aarde anderhalf jaar nodig om duurzaam te produceren wat we in 1 jaar gebruiken.
    Nederland behoort tot de top 15 van de meest consumerende landen met een gemiddelde ‘ecologische voetafdruk’ van 6,2 ‘mondiale hectare’ per persoon, terwijl er slechts 1,8 hectare per wereldburger beschikbaar is. Met andere woorden: als alle wereldburgers hetzelfde zouden consumeren als de Nederlanders, hebben we 3,4 aardbollen nodig.    ...
...

Naar De toekomst , Klimaat & Milieu lijst , Wetenschap overzicht , of site home .