Uit: De Volkskrant, 13-11-2008, van correspondent Marc Peeperkorn

Strenge regels kredietoordeel

Europese Commissie wil vergunningplicht voor kredietbeoordelaars | Foute beoordelingen mede oorzaak kredietcrisis.

De Europese Commissie wil kredietbeoordelaars als S&P, Moody's en Fitch aan wettelijke regels onderwerpen. Er komt een vergunningplicht, controle door de nationale toezichthouders en de beoordelaar moet minimaal drie onafhankelijke bestuurders hebben.
    Het voorstel dat eurocommissaris McGreevy (Interne Markt) woensdag presenteerde, past in een reeks plannen om een nieuwe financiële crisis te voorkomen. ...
    Kredietbeoordelaars brengen de kredietwaardigheid van banken, verzekeraars en overheden in kaart. Een slecht oordeel maakt het aantrekken van kapitaal voor hen duurder, een goed oordeel goedkoper. Verkeerde adviezen speelden een belangrijke rol bij het ontstaan van de kredietcrisis. Zo kreeg de IJslandse Landsbanki een uitstekende beoordeling, net als talloze andere financiële instellingen met dubieuze portefeuilles.
    ... In het uiterste geval kan de nationale toezichthouder de vergunning intrekken.
    Kredietbeoordelaars worden nu vaak betaald door de instelling waarover zij advies uitbrengen. Dat blijft zo maar er komen regels om belangenverstrengeling te voorkomen. Naast de komst van onafhankelijke bestuurders, mag de beloning van de beoordelaars niet afhankelijk zijn van de activiteiten van de beoordeelde organisatie.  ...

Red.:   Ten eerste: los van de vraag naar wie de schuld heeft van de kredietcrisis, is er de vraag naar wie er gefaald heeft. Nou, als er van één groep ondubbelzinnig vaststaat dat ze gefaald heeft,  is dat van de kredietbeoordelaars. Het woord zegt het al: zij moeten de kredieten beoordelen. De kredieten die zo rot bleken als een mispel. En het beoordelen van krediet is de enige taak van kredietbeoordelaars - waarin ze totaal en volkomen gefaald hebben. Niemand die ook maar enigszins serieus aan verbetering van de toestand van de financiële wereld zou denken, zou overwegen om ook maar een enkele van de oude kredietbeoordelaars in hun baan te laten. Allemaal ontslaan. Mislukt, totaal.
    Dan de daadwerkelijk voorgestelde maatregelen: een paar toezichthouders - alleen al die terminologie: 'In het uiterste geval kan de nationale toezichthouder de vergunning intrekken.' - en dat uiterste geval is natuurlijk als het weer helemaal weer mis is gegaan. Niets wordt gedaan aan de fundamentele oorzaken zoals genoemd in het artikel: belangenverstrengeling, hebzucht, onkunde. Kortom: dit is in feite de eerste stap op weg naar restauratie: we houden alles zoals het is.
    Volgende fase:

Uit: De Volkskrant, 01-11-2008, door Pieter Klok, redacteur van de Volkskrant.

Groenink kan Wouter Bos goed helpen

Rijkman Groenink is weggehoond toen hij zei wel terug te willen komen bij ABN Amro. Dat is jammer. Hij kan veel voor de bank betekenen.

Rijkman Groenink wil graag helpen om ABN Amro er weer bovenop te helpen (Economie, 29 oktober). ‘Er is niemand die zoveel kennis van ABN Amro heeft als ik. Graag bied ik de bank – en daarmee het Nederlandse volk – mijn diensten aan.’ En nee, het was niet ironisch bedoeld.
    Zijn aanbod werd weggehoond. De ex-bestuursvoorzitter van ABN Amro moet eerst die 26 miljoen euro aan bonussen maar terugstorten die hij overhield aan de verkoop van ABN Amro, vond een kamermeerderheid. Toch zijn er voor minister van Financiën, Wouter Bos, redenen genoeg om Groenink op zijn minst even te bellen.   ...

Uit: De Volkskrant, 17-11-2008, van verslaggever Pieter Klok

Amerikaans superkapitalisme weerstaat aanval

Bush heeft de eerste aanval van Sarkozy weerstaan. Het vrijemarktkapitalisme staat nog fier overeind. Maar de macht verschuift wel.

De Russische president Medvedev en de Amerikaanse president Bush schudden elkaar de hand in het Witte Huis, vlak voordat de G20-top van start gaat. (AFP) George Bush heeft de eerste aanval op de Amerikaanse hegemonie in de financiële wereld afgeslagen. Er komt geen internationale financiële toezichthouder, er komt geen nieuw Bretton Woods en het vrijemarktkapitalisme blijft voorlopig het superieure economisch model.
    De aanval was ingezet door een coalitie onder leiding van Nicholas Sarkozy. De Franse president en voorzitter van de EU heeft sinds het ontbranden van de crisis geen gelegenheid onbenut gelaten om te benadrukken dat het Amerikaanse superkapitalisme in zijn ogen de bron van alle kwaad is. ‘Het idee dat de absolute macht van de markt niet mag worden ingeperkt door enige regel, of door politieke inmenging, was waanzin’, zei hij onder meer.    ...
    De regering-Bush beschouwt de huidige crisis nog steeds als een bedrijfsongeval, voortgekomen uit een weeffoutje in een verder superieur systeem. Bush was dus met drie doelen aan de G20-top begonnen. Een: Het vrijemarktkapitalisme mocht niet als schuldige voor de huidige crisis worden aangewezen. Twee: Er moeten niet te veel nieuwe regels komen. Drie: geen nieuw Bretton Woods.
    Op alle punten heeft hij zijn zin gekregen. ‘De principes van de vrije markt zijn essentieel voor economische groei en welvaart’, staat er in de slotverklaring. ‘We moeten overregulering voorkomen’, staat er verderop, ‘want dat staat economische groei alleen maar in de weg en zal de kapitaalstromen, ook naar ontwikkelingslanden, indammen.’ Het akkoord van Bretton Woods dat in 1944 werd afgesloten, en waarin de dollar tot de internationale reservemunt werd gepromoveerd, staat voorlopig nog fier overeind.
    Dat is ook wel logisch. De meeste leden van de G20 hebben ruimschoots geprofiteerd van de Amerikaanse groei van de afgelopen jaren – en het financieel systeem dat daaraan ten grondslag lag. Een nieuw financieel stelsel heeft niet de hoogste prioriteit. Ze hebben liever dat de Amerikaanse economie zich snel herstelt. China heeft er bijvoorbeeld geen belang bij de belangrijkste handelspartner tegen zich in het harnas te jagen.   ...

Red.:   Tja. Auteur Pieter Klok klinkt trouwens ook blij. Klopt met zijn eerdere pleidooi om niets aan de beloningsstructuur te doen. Eens kijken wat z'n hoofdredactie ervan vindt:

Uit: De Volkskrant, 17-11-2008, hoofdredactioneel commentaar

Grootste economieën zetten positieve stappen

Het is gemakkelijk kritiek leveren op de resultaten van de G20-conferentie, die dit weekeinde in Washington werd gehouden – en daaraan de conclusie te verbinden dat het antwoord van wereldleiders op de kredietcrisis teleurstellend is. Toch zou dat al te eenvoudig zijn.
    De verwachtingen over de conferentie zijn van tevoren te zeer opgeklopt. De term ‘Bretton Woods II’ viel – een verwijzing naar de conferentie die in 1944 de uitgangspunten van de naoorlogse internationale economische wereldorde vastlegde. Dat lukte dankzij twee jaar lang voorafgaand overleg. ‘Bretton Woods II’ werd daarentegen enkele maanden geleden bedacht. Alleen al dat verschil in voorbereidingstijd maakt dat de verwachtingen niet al te hoog gespannen konden zijn.
    Als complicerende factor kwam daar het Amerikaanse machtsvacuüm bij. ...
    In het licht van die complicaties is de slotverklaring van de G20 alleszins acceptabel. Wie het debat over de kredietcrisis op de voet heeft gevolgd, treft er een hele reeks weinig verrassende voorstellen aan. Deels komen die neer op de bekende economische receptuur, zoals stimuleringsmaatregelen om de economische crisis tegen te gaan; deels gaat het om plannen die al waren gelanceerd, zoals het verscherpte toezicht op banken en kredietbeoordelaars en het voornemen om het bonussensysteem in de financiële wereld onder de loep te nemen.
    Het IMF moet het voortouw nemen bij het trekken van lessen uit de kredietcrisis
Wel spectaculair is het voorstel een nieuwe internationale toezichthouder op de grootste financiële instellingen ter wereld in het leven te roepen, maar dat haalde het niet – de G20-verklaring benadrukt juist het primaat van nationale toezichthouders. Dat is vermoedelijk wel zo verstandig. Aan de vorming van zo’n nieuwe toezichthouder zou veel machtspolitieke energie verloren zijn gegaan.
    Niettemin wordt de rol van het IMF versterkt. Het fonds moet het voortouw nemen bij het trekken van lessen uit de kredietcrisis en het opsporen van nieuwe brandhaarden. Ook zal de structuur worden aangepast aan de veranderde machtsverhoudingen in de wereld.   ...

Red.:   Als enige extraatje zegt men dat de rol van het IMF wordt versterkt. Het IMF was samen met de Wereldbank de SS en SA van het neoliberalisme - overal waar ze wat geld in stopten, moest alles geliberaliseerd worden. Uiteindelijk zijn ze door een aantal Latijns-Amerikaanse landen de deur uitgegooid.
    Nog even wachten, en we kunnen weer aan de volgende crisis gaan bouwen.
    Eerste stap: die topsalarissen houden we er gewoon in:

Uit: De Volkskrant, 27-11-2008, van een verslaggever

Salaris bankier Zalm is 750.000

Gerrit Zalm, de man die ABN Amro en Fortis moet samenvoegen, krijgt een jaarsalaris van 750 duizend euro. Ook ontvangt de oud-minister een bonus van een ton voor elk miljard winst die de staat boekt bij de verkoop van de combinatie. Maximaal is die bonus de helft van Zalms jaarsalaris.
    Dat heeft minister Wouter Bos van Financiën woensdag bekendgemaakt in de Eerste Kamer. Zalm wordt daarmee volgens Bos ‘de minst verdienende directeur van een bank van deze omvang’.
    Aanvankelijk hulden zowel Bos als Zalm zich in stilzwijgen over het salaris. Alleen was bekend dat Zalm in vijf dagen evenveel ging verdienen als in vier dagen bij zijn huidige werkgever DSB Bank van Dirk Scheringa. Daarvan was bekend dat het salaris onder de miljoen euro lag.
    Zalm gaat hiermee ruim vier keer de zogenoemde Balkenendenorm van 176 duizend euro verdienen. Dat salaris zou het maximum moeten zijn van mensen die bij de overheid werken.  ...

Red.:   Zalm wordt 'de minst verdiende directeur'. Tja, de aloude argumenten: kijken naar de rest. En het verschil is zo klein, dat dat in de nabije toekomst zo gesmolten is.
    De volgende bouwsteen van de nieuwe crisis is ook een van de bouwstenen van de vorige = huidige crisis: de credit default swap - uitleg hieronder:

Uit: De Volkskrant, 06-12-2008, door Pieter Klok en Xander van Uffelen

Wie vertrouwt belegger?

Zes vragen over: Faillissement | Het wordt voor beleggers steeds duurder om zich in te dekken tegen een faillissement van een onderneming.

Welke bedrijven dreigen volgens beleggers om te vallen?
In chipfabrikant NXP hebben beleggers geen enkel vertrouwen meer. Om een obligatie te verzekeren moet een belegger inmiddels al 66 procent aan premie betalen. De kans op faillissement is erg groot. Van de 25 AEX-bedrijven staan Arcelor Mittal, Unibail Rodamco en verzekeraar Aegon er het slechtst voor. ABN Amro beschouwen beleggers juist als een veilig bedrijf.

Hoe weten we dat beleggers zo weinig vertrouwen hebben in bedrijven als NXP?
Een obligatiehouder die zeker wil weten dat hij zijn geld terugkrijgt, kan daarvoor een verzekering afsluiten, Credit Default Swap (CDS) genoemd. Deze verzekering werd begin jaren negentig uitgevonden en heeft sindsdien een grote vlucht g~maakt. Het bleek zeer lucratief om deze verzekeringen te verstrekken omdat lange tijd weinig bedrijven en financiële instellingen omvielen. Aan de premie die beleggers betalen voor zo'n verzekering, valt te zien hoeveel vertrouwen er bestaat in .een onderneming. In Nederland is de premie voor NXP veruit het hoogst. Van een aantal grote Nederlandse bedrijven, zoals DAF en NedCar, zijn geen verzekeringspremies bekend.

Toch blijven CDS'en populair, aangezien de premies stijgen?
Ja, niemand durft gezien de wankele staat van de economie nog risico's te nemen. Veel investeerders willen van hun leningen aan bedrijven af, maar dat lukt in de huidige markt niet, althans niet tegen een redelijke prijs. Daarom willen ze zich op zijn minst indekken tegen een faillissement.
    Er is dus veel vraag naar een dergelijke verzekering, maar het aanbod is gering. Er zijn steeds minder partijen die dit risico willen overnemen, waardoor de verzekeringspremie stijgt. Vooral de laatste dagen gaan de CDS'en over de volle breedte hard omhoog.   ...

Kan je je ook kunt indekken tegen een faillissement van de overheid?
Ja. Investeerders die geld aan de Nederlandse staat lenen - door obligaties te kopen - willen ook meer zekerheid. Tot september was een verzekering spotgoedkoop. Het kostte je hooguit 0,1 procent van het totale geleende bedrag. Nu is dat tien keer zoveel.
    Sinds Wouter Bos en andere overheden zijn begonnen de banken te redden en zich op grote schaal garantstellen voor leningen die banken aangaan, houden steeds meer beleggers er rekening mee dat overheden ook wel eens kopje onder kunnen gaan. De staatsschuld kan door alle steun zo hoog oplopen dat de overheid dan niet meer aan zijn verplichtingen kan voldoen.   ...

Red.:   Kijk, zo is het nu ook begonnen: men dacht diverse risico's wel te kunnen nemen, omdat je je er toch tegen kon verzekeren.
    Wie ooit ook maar iets van verzekeren heeft geleerd, weet dat je zaken als brand prima kan verzekeren, maar dat overstroming een stuk problematischer is. Brand is een zeldzaam voorkomende gebeurtenis, dus geen probleem om uit te betalen voor de verzekeraar. Overstroming treft duizenden mensen, en dat kan niet iedere verzekeraar opvangen. Wat je kan verabsoluteren in een heel simpel adagium: verzekeren tegen de ondergang van de wereld is onmogelijk.
    Het verzekeren tegen het niet meer kunnen betalen van een staat lijkt bijzonder sterk op dat laatste.
    En eigenlijk lijkt dat hele CDS gedoe sterk op waanzin - het heeft in ieder geval als zodanig gewerkt.
    Volgende restauratie-truc: je stelt dat er geen schuldige zijn, want dat zijn we allemaal:

Uit: De Volkskrant, 24-12-2008, door Peter de Waard

Wij hebben de crisis zelf veroorzaakt

Volgens Peter de Waard is er niet specifiek één persoon, instelling of land schuldig aan de kredietcrisis. Iederéén is schuldig, na 25 jaar van ongekende hebzucht.

Tussentitels: Wat vorig jaar nog de vrije markt was, heet nu roverskapitalisme
                  Net zoals eerdere lessen zal ook de les van 2008 snel worden vergeten

In de financiële wereld is er een bekende mop over ingeblikt olifantenkontenvlees. Iemand verkoopt het blikje met dit unieke product aan een ander die het met winst weet door te verkopen. Het blikje wordt steeds meer waard totdat iemand het besluit open te maken. Er blijkt helemaal niets in te zitten. De verkoper verdedigt zich: ‘Het gaat om de handel. Niet om de inhoud.’
    Zo is het met alle financiële producten: van woekerpolissen en subprime hypotheken tot opties en het piramidespel van Bernard Madoff. Alle mensen willen slapend rijk worden en laten zich al te graag verleiden tot het kopen van gebakken lucht met de gedachte dat er geld aan kan worden verdiend. Zolang er vertrouwen is, worden geen kritische vragen gesteld. En eens in de honderd jaar gebeurt het zó naïef en op een zó grote schaal dat het systeem in elkaar stort en iedereen weer even bij zinnen is tot de volgende hype.
    Vele beschavingen zijn groot geworden van de hebzucht, maar ze zijn er ook weer aan ten onder gegaan. Twintig jaar nadat het communistische systeem is ingestort, verkeert de kapitalistische wereld in een megacrisis: aandelenmarkten kelderen, banken dreigen bankroet te gaan, huizenprijzen storten in, pensioenfondsen kraken en regeringen vallen.
    Het geloof in de idealen van de vrije markt is dit jaar na de zomer verdwenen als sneeuw voor de zon. Wat begin 2008 nog de vrije markt heette, wordt nu het casinokapitalisme of struikroverkapitalisme genoemd. De helden van toen zijn de zondebokken van nu. De grootste critici hebben soms de meeste boter op hun hoofd: van de politici en centrale bankiers die de bonusbankiers aan het kruis willen nagelen na ze eerst te hebben bejubeld, tot de kleine particuliere beleggers die de beschuldigende vinger uitsteken naar hun voormalige helden van Wall Street en de City van Londen.
    Uiteindelijk heeft iedereen meegedaan of mede geprofiteerd van de golf van hebzucht die de wereld overspoelde sinds midden jaren tachtig – of het nu is met het eigen huis, de avontuurtjes op de beurs, de spaarrekeningen met de hoogste rente of de fiscaal zo onweerstaanbaar lijkende levenspolissen.
    En nu voelen ze zich allemaal slachtoffers. De aandeelhouders die juichten toen Fortis voor de hoogste prijs het machtige ABN Amro overnam, klagen nu steen en been dat het een kat in de zak is gebleken. Ook de huizenbezitters, de mensen met een levenverzekeringspolis, de toekomstige gepensioneerden en de spaarders hebben geld verloren – ontzettend veel geld.  ...
    Europeanen willen graag doen geloven dat de crisis te wijten is aan het grote kapitalistische land aan de andere kant van de grote plas, waar banken het armere deel van de bevolking ondeugdelijke hypotheken hebben aangesmeerd. Maar speculatie is geen exclusief Amerikaanse afwijking. Integendeel. De formule van deal or no deal werkt overal.
    Als één land speculatie heeft uitgevonden, dan was het wel Nederland – het land van kooplieden dat altijd een grotere beurs en een groter bankwezen had dan de omvang rechtvaardigde. De optie is hier gepopulariseerd (door Westerterps optiebeurs in de jaren tachtig). Nederland gaf niet alleen de naam aan de Amerikaanse munt (dollar) beurs van Wall Street (Waalse Straat), maar gaf ook het voorbeeld van ongebreidelde speculatie. En het eerste aandeel waarmee een kwalijke vorm van short selling plaatsvond, was dat van de VOC. In dit land werd met de tulpengekte ook de eerste speculatieve bubbel in de wereldgeschiedenis gecreëerd. Die begon rond 1620 en duurde tot 1637 toen de prijzen van een zak tulpen waren opgelopen tot 100 duizend gulden.
    Maar de lessen van de tulpengekte werden vergeten, net als die van de wereldwijde crash van 1929. Altijd werd gezegd ‘nooit weer’.    ...
   Hebzucht is geen prerogatief van de beurshandelaren, net zo min als van Amerikanen. Aangestoken door de succesverhalen op verjaardagsfeestjes ging iedereen meedoen in de jacht op het grote geld. Al eind jaren tachtig gingen mensen massaal zelf beleggen op de beurs. Het volkskapitalisme nam een hoge vlucht met de beursgang van fondsen als de Postbank, DSM en DAF. Socialisten werden sociaal-democraten en later politici van de Derde Weg die de beurs net zo innig omarmden als de yuppen van de jaren tachtig. Iedereen speculeerde, als het niet op de beurs was dan wel met het eigen huis. Mensen losten hun hypotheken niet meer af in het heilige geloof dat ze met het geld beter konden speculeren om het later in een keer af te lossen.
    Ook de media vroegen zich zelden af wat voor producten al die bonussen rechtvaardigden. Er werd meer geschreven over de glitter en glamour van het financiële wereldje met zijn Porsches, penthouses en parels. Iedereen wilde lezen over de mensen die een plekje in de Quote 500 ambieerden, niet over de mensen in de slums van Detroit en de achterstandswijken van Rotterdam die de weelde van de superrijken moesten ophoesten.
    Net zoals de andere lessen uit het verleden, zal ook de les van de kredietcrisis van 2008 weer worden vergeten. Op dit moment worden nog altijd bonussen uitgekeerd in de City en Wall Street. Slechts 40 procent van een jaar eerder, maar meer dan de totale ontwikkelingshulp voor Afrika.
    De helden van de vrije markt en greed is good zijn van hun voetstuk gevallen. Maar waarschijnlijk slechts voor even. Totdat het eerste blikje olifantenkontenvlees weer op de markt komt en weer niet naar de inhoud wordt gekeken.


Red.:   Peter de Waard lijdt hier aan een bekende blinde vlek: hij ziet zijn eigen sociale groep aan voor de rest van de wereld. Want de de burgers die hij aanvoert als zijnde mededaders van de graaiende top zijn beslist niet de hele rest van de maatschappij. Kijk naar degenen die hij noemt: Fortis-aandeelhouders, de "massale-beleggers" en de huizenbezitters: we hevven het hier over de middengroepen - dat deel van de bevolking waartoe ook journalist De Waard toe behoort. Gewone arbeiders en dergelijke zullen er nauwelijks bijna gezeten hebben. Het gaat hier om de bovenste derde van de maatschappij, die geheuld hebben met het graaikapitalisme. Ook enkele miljoenen, maar beslist niet allemaal.
    Het is dus niet zo dat we "allemaal schuldig zijn' - het is zo dat de top van de maatschappij schuldig is - en de middengroepen hebben meegelopen.
    Maar waarom wordt dit zo gesteld? Nou simpel: wie schuld heeft, moet de lasten dragen. En als je als mededader die lasten niet wilt dragen, dan geef je iedereen de schuld. Simpel, toch? Merk in dit verband op dat een paar van de overige restauratie-opiniestukken ook geschreven zijn door Volkskrant-journalisten.
    De truc is niet iedereen ontgaan:

Uit: Volkskrant website, Opinie, 26-12-2008, door René Cuperus

Er wordt te opzichtig om de politieke en morele schuldvragen heen gelopen. Hoezo heeft iedereen evenveel schuld gehad aan de fatale deregulering van de financiële markten?

Tussentitel: Hoezo ‘Wij Nederland’?

De kredietcrisis heeft drie merkwaardige reacties losgemaakt.  ...
    De tweede reactie is die van het ‘valse wij’. Dit is het officiële verhaal van Wellink, Bos, Rinnooy Kan en Balkenende. We hebben allemaal evenveel schuld aan de kredietcrisis en we hebben elkaar allemaal nodig om er weer uit te komen.
    Dat klinkt sympathiek en mobiliserend, maar het is management by false speech. Het is een volstrekt apolitiek verhaal. Hoezo heeft iedereen evenveel schuld gehad aan de fatale deregulering van de financiële markten? Amerikanen, bankiers en toezichthouders moeten toch veel meer pek en veren voor hun rekening nemen dan de gemiddelde Nederlander?
    Er wordt te opzichtig om de politieke en morele schuldvragen heen gelopen.
    Zoals er ook te weinig kritisch wordt omgegaan met het voortgezette graaigedrag van de financiële wereld, nu ten koste van de nationale overheid en de belastingbetaler. Terwijl datzelfde internationale bedrijfsleven in de vette jaren de nationale staat minachtte en voorbijliep. Hoezo ‘Wij Nederland’?
    Het verhaal van het ‘valse wij’ ontkent ook de enorme sociale ongelijkheid die onder de crisis schuilgaat. De één blijft miljonair, de ander raakt werkloos.   ...

Red.:   Cuperus noemt de vertegenwoordigers uit de top die proberen de schuld af te schuiven: Wellink, Bos, Rinnooy Kan en Balkenende. De journalisten scharen zich onder hun paraplu. Dit weerspiegelt nauwkeurig de maatschappelijke verhoudingen: de top berooft de onderste klassen van de vruchten van (een deel van) hun arbeid, en de middengroepen scharen zich achter de top, ten behoeve van de restjes die de top aan de "nuttige sukkels" in de middenroepen uitdelen.
    Overigens waren deze waarheden kennelijk te kras voor de Volkskrant: in de krnatenversie is de titel (de stelling voor de column van Cuperus zowel als duo-coluniste Amanda Kluveld) veranderd in: 'We moeten ons richten op 2010', en de ondertitel in 'Het zou heel mooi zijn als de politiek opleeft'. Lekker gevaarloos - en geheel in lijn met onze eerdere conclusies.
    Bij het volgende artikel is enige interpretatie nodig:

Uit: De Volkskrant, 13-02-2009, van verslaggevers Douwe Douwes en Pieter Klok

Tweede Kamer wil herenakkoord over matiging bonussen | ING en SNS Reaal maken bonuspot niet bekend | VVD doet moreel appèl.

Minister van Financiën Wouter Bos gaat met de top van de Nederlandse banken praten over matiging van hun bonussen. Bos zegde dat toe nadat een meerderheid van de Tweede Kamer hem donderdag had opgeroepen een herenakkoord te sluiten met de sector. Wat hij precies van ze gaat vragen, is vooralsnog onduidelijk.
    Vorige week ontstond grote ophef in de Kamer, toen bleek dat ABN Amro deze maand vijfhonderd bonussen gaat toekennen bovenop de toeslagen die volgen uit de cao.
    De Kamer maakt zich grote zorgen over de beloningen van de top van de Nederlandse banken. ‘Het is potsierlijk dat er geruzied wordt over bonussen terwijl elders mensen moeten vrezen voor hun baan. Daarom doe ik een moreel appèl op bankiers’, zei VVD-Kamerlid Frans Weekers. ‘Dit lijkt mij geen tijd om bonussen uit te delen. Ook als ze er juridisch recht op hebben, zeg ik: doe er maar afstand van.’
    Bos sloot zich onmiddellijk bij een motie van Weekers aan. ...

Red.:   Want het lijkt alsof er hier wat gedaan wordt. De eerste clou is de term" 'herenakkoord'.  Dat is de term die altijd gebruikt wordt bij een of andere misstand in hogere kringen waar men niets aan wil doen. Waar de lagere regionen worden behandeld met bindende regels en wetten, krijgen de hogere regionen de gelegenheid tot "herenakkoorden". Waar er natuurlijk nog nooit eentje is uitgekomen - want het zijn geen heren, maar graaiers.
    De tweede clou is dat dit komt van de VVD. dan weet je meteen dat het voor de graaiers is. En in dit geval zijn ze zo slim geweest een herenakkoord-regeling voor te stellen,voordat anderen met echte maatregelen kwamen.
    Al met al een glaszuiver voorbeeld van restauratie van de oude verhoudingen.
    Ter illustratie: de bonussen blijven gewoon doorgaan, zelfs als de bank met staatssteun omhoog gehouden moet worden vanwege de verliezen:

Uit: De Volkskrant, 07-03-2009, van verslaggever Pieter Klok

CDA: 'Lodewijk de Waal had moeten ingrijpen' | VVD: te veel betaalde bonussen terugeisen | PvdA: 'Debat te populistisch'

ING betaalt dit jaar 300 miljoen euro aan bonussen uit bovenop de bonussen die voortvloeien uit de cao. Dat heeft bestuursvoorzitter Jan Hommen vrijdag bekendgemaakt in het televisieprogramma NOVA. Aanvankelijk circuleerde in de media een bedrag van 950 miljoen euro.   ...
    De Kamer reageerde gisteren afwijzend op de uitbetaling van de bonussen.
    ‘Onacceptabel’, noemde CDA-Kamerlid Frans de Nerée het.‘Van de overheidsinvestering van 10 miljard is bij de huidige beurskoers 3 miljard euro over. Het kan niet zo zijn dat de belastingbetaler verlies lijdt en dat aan de andere kant gewoon bonussen worden uitgekeerd. Het had ING gesierd als ze hadden gezegd: dit jaar geen bonussen.’
    De Nerée vindt dat Lodewijk de Waal, voormalig FNV-voorzitter en nu overheidscommissaris, had moeten ingrijpen. ‘Hij wordt geacht te weten hoe om te gaan met dit soort zaken. ’
    Ewout Irrgang (SP) vindt dat minister Bos had moeten ingrijpen. ‘De beloning is misschien formeel geen zaak van de minister, maar informeel kan hij wel veel invloed uitoefenen. ’ Irrgang vindt het ook onvoorstelbaar dat ING het bonusplan niet eerst aan de minister heeft voorgelegd. ‘Dan begrijp je niet hoe gevoelig bonussen nu liggen.’
    Ook Frans Weekers van de VVD is verbolgen. ‘ING beroept zich op bestaande afspraken, maar dat vind ik krankzinnig en buitengewoon arrogant. De hele financiële wereld staat op zijn kop, bestaande afspraken gelden dan niet meer.’ Bankiers moeten beseffen dat ze ‘elk krediet bij de samenleving kwijt zijn’, vindt Weekers.
    ‘Het is potsierlijk dat er bij de bank nog wordt geruzied over de verdeling van de bonussen, terwijl elders massaontslagen dreigen vanwege de puinhoop die dezelfde banken hebben veroorzaakt.’    ...
    De VVD’er kreeg vorige maand al Kamerbrede steun voor een motie, waarin hij eiste dat Bos een beroep zou doen op de bankiers om een gebaar te maken. Bos heeft die motie nog niet uitgevoerd.
    De PvdA-fractie toont zich gematigd. ‘Natuurlijk moeten banken beseffen dat ze deels eigendom zijn van de staat’, zegt Paul Tang. ‘Maar ik ga me verder niet met het personeelsbeleid van ING bemoeien.’

Red.:   Natuurlijk bewijzen die klachten over de uitgekeerde bonussen alleen maar de onwil om er iets aan te doen, want was die wil er wel, dan was er allang iets aan gedaan. Het toont aan dat men klaarstaat om zodra de lucht enigszins geklaard is, de oude praktijken van graaien en stelen onder gedogen van de politiek te hervatten. Wat betreft dat laatste: geen zuiverder illustratie dan de opmerking dat bezwaren tegen bonussen bij geleverde wanprestatie 'populistisch' zijn. De smerigste soort van kapitalistische propaganda - aangevuld met "Wij geven ze geld maar wat ze ermee doen ga ik me niet mee bemoeien." De PvdA: Voor al uw neoliberalisme.
    De kracht van goede propaganda schuilt mede in de herhaling. Dus biedt de Volkskrant ruim baan voor een herhaling van het al genoemde adagium: "Iedereen heeft schuld, dus heeft niemand schuld":

Uit: De Volkskrant, 07-03-2009, door Wilco Dekker en Ben van Raaij

‘Zondebokken zoeken is niet nuttig’

De recessie is een feit  en de bestuurlijke elite likt haar wonden. Waar is het fout gegaan? 'Deze crisis heeft vele vaderen.'

Terwijl de kredietcrisis heeft plaatsgemaakt voor een recessie, likt de bestuurlijke elite van Nederland haar wonden. Wat is er mis gegaan? Wat had er anders gemoeten? Hebben de old boys gefaald als bestuurders en als toezichthouders? Of zijn we allemaal schuldig en daarmee niemand?
    Niemand in de elite wil beamen dat sprake is van bestuurlijk falen. ‘Zondebokken zoeken is niet nuttig, zegt Jean Frijns, oud-directeur van ABP en voorzitter Monitoring Commissie Corporate Governance. ‘Al zijn er bestuurders in de internationale financiële sector van wie je kunt zeggen dat ze het niet goed hebben gedaan’, zegt Jan Kalff, oud-topman van ABN Amro.
    Dit is een enorme crisis en dus zijn veel mensen schuldig, meent Aarnout Loudon, voormalig Akzo-topman en oud-president-commissaris van ABN Amro. ...
    Deze crisis heeft vele vaders, zegt ook president-commissaris Fokko van Duyne van De Nederlandsche Bank. ... Het is dus een probleem van de hele maatschappij.’
    Het is niet zo dat de hele elite heeft gefaald, zegt oud-FNV-voorman Lodewijk de Waal, nu commissaris bij ING. ‘Maar in de financiële wereld is natuurlijk heel veel fout gegaan. Het zal wel zijn omdat ik links ben, maar ik kijk minder naar mensen dan naar het systeem. Het systeem heeft gefaald. Dat was volledig op geld, groei en de korte termijn gefixeerd.’
    ‘We wisten allemaal dat de VS op te grote voet leefden en er dingen mogelijk niet klopten, maar we wilden die dynamiek en die rendementen niet missen’, zegt Jaap van Manen, partner bij PWC en hoogleraar corporate governance. ... Dat is een collectieve blinde vlek geweest.’
    Topman George Möller van Robeco wijst op mondiale financiële conglomeraten. ‘Die mochten alles en werden zo groot dat ze niet meer te managen waren. De CEO’s gingen zich almachtig wanen. ...’
    Maar ook dichter bij huis zijn dingen misgegaan, zoals het risicomanagement van de banken. Met name het toezicht heeft gefaald, zegt oud-bankier Kalff. ‘Het management heeft verkeerde dingen gedaan, maar de diverse interne en externe toezichthouders hadden tijdig moeten ingrijpen.’ Dat geldt met name ook de honorering. ‘De bonussen hebben het management in de verkeerde richting geduwd. Dat kun je de commissarissen verwijten. Men is te makkelijk geweest. Met bonussen is weinig mis, maar je moet ze wel zo toekennen dat ze in het belang van alle stakeholders van het bedrijf zijn. Daar is het mis gegaan.’
    Vooral het intern toezicht heeft gefaald, beaamt Frijns: ‘Die commissarissen zijn veel te afstandelijk en volgend geweest. Bij het opblazen van die bankbalansen hadden ze moeten zeggen: stop! En in de beloningsdiscussie hadden ze zich als groep moeten manifesteren. Ze hadden zich niet individueel moeten laten ringeloren door renumeratie-experts, maar zelf aan norm-setting moeten doen.’
    Zijn de old boys onder elkaar wellicht te weinig kritisch geweest? ‘Dat is niet helemaal onwaar’, erkent Kalff. ‘Je moet als commissaris lastig en vervelend kunnen zijn, in het belang van de onderneming, en daar heeft het soms aan ontbroken. Ik heb nooit gemerkt dat bestuurders en commissarissen overmatig bevriend waren, al ben je er natuurlijk nooit op uit de stemming te bederven, want een plezierige sfeer werkt beter.’
    Wat zijn de lessen voor de toekomst? Om te beginnen: beter toezicht op de financiële sector, zegt Kalff. Zo moet de inhoudelijke deskundigheid van raden van commissarissen omhoog. ‘Je zag dat toezichthouders steeds meer moeite hadden te begrijpen wat er binnen een financiële instelling gebeurde. Dat kwam mede doordat er steeds minder echte bankmensen en steeds meer oud-industriëlen in die raden zaten.’
    ‘Het belangrijkste is dat we de dingen hopeloos ingewikkeld hebben gemaakt’, zegt Van Manen. ‘Dat geldt voor financiële constructies, jaarverslagen en beloningsconstructies. De grootste uitdaging van deze tijd is dus hoe we de dingen weer begrijpelijk en hanteerbaar maken voor beslissers.’
    Goede bestuurders heeft Nederland genoeg, zegt Frijns. ‘De vraag is: hoe krijg je ze zover dat ze hun werk goed doen? Allereerst door accountability: maak het commissarissenverslag inhoudelijk en toezichthouders verantwoordelijk. Daarnaast: setting bepaalt gedrag, dus leg in een code heldere normen vast van wat je van toezichthouders verwacht. En controleer de naleving, liefst via zelfevaluatie, maar wel in een goed systeem.’   ...
    Bij het externe toezicht moet de effectiviteit van de regelgeving goed tegen het licht worden gehouden, aldus Van Duyne. ...
    Uiteindelijk komt alles weer op zijn pootjes terecht, zegt Aarnout Loudon. ‘... het kapitalisme heeft meer crises gekend. Daar kwamen we ook uit. Ik kan ook geen beter systeem bedenken.’

Tussenstuk:

Schaamt u zich niet?
...
Jean Frijns, voorzitter Monitoring Commissie Corporate Governance en oud-directeur ABP:
'Ik zoek het niet in de schuldvraag. Ik verwijs liever naar senator John McCain , die in de Amerikaanse verkiezingscampagne zei: 'Let's not fix the blame, let's fix the problem.'

Jaap van Manen, hoogleraar corporate governance en partner PwC:
'Ik begrijp de boosheid en het verdriet van de mensen heel goed, en een signaal van de bankiers zou heel goed kunnen zijn. Maar ik ben niet zo van straf. Ik ben van Pieter van Vollenhoven. Niet de schuldvraag is het belangrijkst, het gaat vooral om lessons learned.'   ...

Red.:   De heren worstelen er maar mee ... het ligt niet aan de mensen, en het ligt niet aan het systeem - het kapitalistische systeem, wel te verstaan. Oftewel: het ligt nergens aan. Oftewel: we moeten gewoon op de oude voet voortgaan. Dat wil zeggen: als het goed gaat krijgt de top de vette prooi, en als het slecht gaat betalen de gewone burgers het verlies.
    Tja, het is logisch dat de top, de elite, dat niet wil veranderen.
    Nog even over hun argument van toezicht: voorheen was er ook toezicht - door commissarissen en instituten als De Nederlandse Bank , maar de personen die die toezichtfuncties invullen waren institutioneel corrupt omdat ze persoonlijk belang hadden bij het laten vieren ervan. Voor nieuwe toezicht binnen het kapitalistische systeem, waarin de top, de elite, de rijken, toezicht houden op zichzelf, geldt precies hetzelfde. Ook dit is dus hetzelfde als niets-doen - alles bij het oude laten. Restauratie.
    Ter ondersteuning nog even de mening van het hoofd neoliberale propaganda: Frank Kalshoven, die wij goed kennen , schrijvende op dezelfde krantenpagina:

Uit: De Volkskrant, 07-03-2009, column door Frank Kalshoven

Tussentitel: Patriottisme is gewoon protectionisme, maar dan zonder straf

'Ik maak reclame voor Nederland.' En: 'Nee, dit is geen protectionisme, maar patriottisme.' Met die woorden verdedigde staatssecretaris Frank Heemskerk van Economische Zaken - de man die zich in het buitenland minister van Handel mag noemen donderdagavond bij De Wereld draait door zijn oproep aan Nederlanders om deze zomer 'in eigen land' op vakantie te gaan. Lyrisch beschreef hij de schoonheid van onder meer de Zeeuwse stranden.
Heemskerk rekende voor wat het de Nederlandse economie zou opleveren: 700 euro per persoon vermenigvuldigd met twee tot drie miljoen mens en levert 1,5- tot 2 miljard euro extra omzet op aan uitbaters van hotels, campings, cafés en de middenstand. ...
    Een scheve schaats, dat is het aardigste wat je over Heemskerks oproep kan zeggen. Dat het ook nog onuitvoerbaar is - er is geen zomerse capaciteit voor twee of drie miljoen extra vakantievierders - , is goedbeschouwd het kleinste probleem.
    Dat Heemskerks oproep verderfelijk is, ...
    Het is, kortom, verbazingwekkend, hoe een verstandige man zoiets doms kan zeggen.
    En overigens: ga deze zomer, vooral op vakantie naar een arm land en geef daar lekker veel geld uit.

Red.:   Nee, Frank is niet schuw in het uitdelen van straffen. Maar, zult u zeggen, dit gaat helemaal niet over de echte kredietcrisis en de schuld daarvan. Klopt. Daar heeft Frank namelijk in al zijn columns nog niets over gezegd. Want voor Frank geldt precies hetzelfde als voor de elite van boven: hij weet wel waar de schuld zit, maar wil dat niet zeggen. Want de schuld zit in het neoliberale kapitalisme dat alles vrij wil laten, en vooral de geldhandel, en in de kapitalistische graaiers in de top, en hun middengroepenlakeien zoals Frank, die daarvan profiteren. Nee, als Frank boos is, en gaat waarschuwen, is dat tegen mensen iets niet nietneoliberaals opmerken. Over zoiets als "vakantie in eigen land". Frank ziet liever iedereen eindeloos over de globe reizen, fossiele brandstof verspillend. Frank zou dan ook, tezamen met zijn elitebazen, goede bestuurders van Paaseiland zijn: de laatste bomen omhakkend voor het oprichten van weer een beeld van hun religie : het neoliberalisme .
    Maar nu zet de bestuurlijke top haar zwaarste geschut in:

Uit: De Volkskrant, 13-03-2009, door diverse auteurs (zie onder)

Bankiers dienen permanent te worden aangesproken op hun verantwoordelijkheid door ze te onderwerpen aan een beroepseed, aldus politici, bankiers en hoogleraren.

Tussentitel: Eed versterkt morele aanspreekbaarheid van de bankwereld

De manier waarop veel bankiers tot op de dag van vandaag over de crisis spreken, is niet altijd even bemoedigend. Ze zien de crisis graag als een systeemcrisis. Onverantwoorde hypotheken in de VS hebben daarbij als een bananenschil gewerkt. De schuld wordt met deze simplificatie ver weggelegd: bij onverantwoorde hypotheekverkopers, bij rating-instituten, bij gebrekkige toezichthouders of bij al te ruimhartige monetaire autoriteiten in de VS. Men onderkent de eigen verantwoordelijkheid niet. Dat betekent dat onder de crisis ook nog een morele crisis ligt.
    Veel analyses van de crisis zullen zonder enige twijfel wijzen in de richting van meer zelfregulering, meer wettelijke regels, uitbreiding van het externe toezicht, beter risicobeheer, een steviger positie voor risicomanagement en compliance officers binnen banken, nieuwe eisen aan bestuurders en commissarissen, aangepaste boekhoudregels, scheiding tussen algemene banken en zakenbanken en inperking van de bonuscultuur.
    Het zijn logische antwoorden op tekortkomingen aan de technische kant van bankieren. Maar er is ook nog een andere kant. De menselijke kant met de individuele verantwoordelijkheid.   ...
    Een beroepseed lijkt misschien een zwaar middel wanneer we bedenken dat er grote verschillen bestaan tussen banken, dat de meeste banken geen verkeerde euro op de balans hebben staan en dat niet elke bank een ongezonde bonusstructuur kent.   ...
    De invoering van een beroepseed (of erecode) voor bankiers is natuurlijk niet de hele oplossing, maar wel een onmisbare component van het pakket maatregelen, dat naar aanleiding van deze crisis genomen moet worden. Een eed kan nooit alle misstanden uitsluiten. Hij draagt wel bij aan het aanzien van het beroep en versterkt de morele aanspreekbaarheid van de bankwereld. Een eed zorgt ervoor dat bankiers de morele waarden die bij hun beroep horen beter internaliseren en verdient daarom de voorkeur boven een gedragscode.   ...

Alexander Pechtold , Tweede Kamerlid D66; Paul Tang, Tweede Kamerlid PvdA; Cees Vendrik, Tweede Kamerlid GroenLinks; Frans Weekers, Tweede Kamerlid VVD; Peter Blom, voorzitter directie Triodos Bank; Arthur Arnold, bankier en oud-CEO van de FMO; Hans Ludo van Mierlo, oud-bankier; Ronald Jeurissen, hoogleraar bedrijfsethiek Nyenrode University; Paul van Seters, hoogleraar globalisering en duurzame ontwikkeling Universiteit van Tilburg; Leo Verhoef, hoogleraar ondernemerschap TU Eindhoven; Bert Scholtens, hoogleraar duurzaamheid en financiële dienstverleners RU Groningen.

Red.:   Laten we er nu even van uitgaan dat dit een goede aanpak. Dan moet ze ook elders toegepast kunnen worden. neem bijvoorbeeld het personeel van de filialen dat de automaten vult- meer dan een miljoen gaat daar in. Laten we dus afspreken dat dat filiaalpersoneel een beroepseed gaat afleggen. In plaats van de nu geldende regeling. Dat zou dan ook goed moeten werken.
   Hopelijk beseft iedereen dat dit maar een grapje is. Want de bestaande regeling is veel effectiever dan het afleggen van een beroepseed. Met een beroepseer zou dat filiaal-personeel kunnen denken: Nou, ik neem gewoon dat miljoen mee, en die beroepseed vergeet ik gewoon. even.
   Dus die bestaande regeling werkt voor filiaalpersoneel ontzettend veel beter dan een beroepseed, want het gebeurt uiterst zelden dat filiaalpersoneel er met een miljoen vandoor gaat.
   Iedereen weet ook wat die bestaande regeling voor het filiaalpersoneel is. En dat is natuurlijk ook de beste regeling voor de rest van het personeel: bij het meenemen van meer dan een normaal salaris, gaat men in het gevang. Waarbij inmiddels volkomen duidelijk is wat een normaal salaris is: voor dit soort onnut en wanprestatie is iets als een ton ruim betaald. Wettelijk vast te leggen.
    Kijk, en dat zit er natuurlijk helemaal nooit in. Daarom moet men dit soort acties ook zien voor wat ze zijn: lapmiddelen in een poging om maatschappelijke onrust te bestrijden, met zo  snel mogelijk een terugkeer naar het oude systeem. Het systeem van het grote graaien.
    Het lijkt wel of Marjolijn Februari het voorgaande al gelezen had (wat niet kan, want onderstaande column was toen natuurlijk al geschreven, gezien de publicatiedata):

Uit: De Volkskrant, 14-03-2009, column door Marjolijn Februari

‘Moraal kost weleens geld, maar levert ook weleens geld op’

... Geef ethici zoveel geld dat ze eindelijk de aandacht vangen van mensen die anders niet willen luisteren. Zet moraalfilosofen bovenop de apenrots. Geef ze aanzien, macht, een doos dure sigaren en zonder meer gelijk.
    In financiële kringen leeft men naar de overtuiging dat verstandige mensen automatisch rijk worden en dat arme mensen dus dom zijn. ‘If you’re so smart, why ain’t you rich?’ Anders gezegd, in de wereld van het geld denkt men niet alleen dat slimme mensen rijk zijn, maar ook dat rijke mensen slim zijn.
    Dit misverstand heeft inmiddels tot veel ellende geleid, maar misschien kunnen we van datzelfde misverstand nu ook plezier hebben. Maak ethici rijk. Laat ze, behangen met diamanten, de langetermijnbelangen van de wereld verdedigen.
    Als de kredietcrisis, zoals iedereen zegt, een morele crisis is, lijkt er behoefte te bestaan aan een stoomcursus ethiek. Gelukkig zijn er genoeg boeken waarin je alles kunt vinden wat je nodig hebt. Zo stuitte ik laatst op The Complete Idiot’s Guide To Understanding Ethics van de filosofen David Ingram en Jennifer Parks. Omdat ik niet compleet idioot ben, heb ik het niet gelezen, maar uit de recensies maak ik op dat er allerlei nuttige dingen in staan over de moraaltheorieën van de laatste drieduizend jaar; over natuurrecht en utilitarisme, over moreel scepticisme en consequentialisme, over deontologie en universaliseerbaarheid en absolutisme. Alle bouten en moeren om zelf een moreel argument in elkaar te schroeven.
    Want wat je zeker niet moet doen als je iets wilt weten over moraal: een ethicus opbellen en vragen of iets mag. Dat weet zo’n ethicus helemaal niet binnen een minuut. Aan het bepalen van een standpunt komen afwegingen te pas en ingewikkelde berekeningen. Neem dus liever de tijd en investeer op de langere termijn in expertise. Zorg dat in de raad van bestuur en bij het management kennis aanwezig is van ethische theorieën; koppel verantwoordelijkheid niet zozeer aan morele voortreffelijkheid, maar aan morele deskundigheid. Geef cursussen en zorg dat het gevolgen heeft als iemand daarvoor zakt.
   Nee, vandaag hier tot mijn spijt geen stoomcursus ethiek, u kunt dus na afloop niet zakken, maar wel een overzicht van de grootste misverstanden. Al was het maar om de gemene roddels de kop in te drukken die gaan rondzingen zodra het slecht gaat – geloof ze niet. Geloof allereerst de cynici niet die zeggen dat ethiek moralistisch is, want dat is niet zo; integendeel, ethiek biedt een analytische en zakelijke reflectie op gedrag. Geloof vooral ook de moralisten niet die altijd alles afkeuren en verbieden. Geloof de hardwerkende mensen niet die zeggen dat ze geen tijd en geen geld hebben voor moraal; moraal kost weleens geld, maar levert ook weleens geld op; reden genoeg om eerst rustig te rekenen.
    Geloof de adviseurs niet die zeggen dat moreel leiderschap de morele crisis kan keren, want dat is de oplossing niet. Je hebt aan moreel leiderschap helemaal niets zonder gezamenlijke moraal; en een gezamenlijke moraal bestaat niet uit deugdzaamheid maar uit gedeelde overtuigingen en doelen die iedereen nastrevenswaardig vindt. Natuurlijk zijn er topmanagers en bestuurders nodig met een onberispelijke staat van gedrag, om het goede voorbeeld te geven. Maar vooral is er in de huidige situatie een herbezinning nodig op maatschappelijke doelen; en op de taakverdeling die nodig is om die te verwezenlijken.
    Het verstandigste dat ik heb gelezen over de kwestie van moreel leiderschap kwam van de Amerikaanse accountant Hilary Wild. ‘Alsjeblieft, geachte wetgevers, verspil je tijd niet aan het verzinnen van nieuwe regelsystemen die je van bovenaf oplegt. Begin van onderaf en spits je toe op de vraag waarom we regulering nodig hebben; wat het beoogde doel ervan is.
    ‘Regulering moet worden ontworpen om de mensen met de lege beurzen te beschermen; het opleggen van regels en het vervolgen van overtreders is daarvan afgeleid. We hebben een cultuur nodig waarin de mensen met de gevulde beurzen zich eenvoudigweg gedwongen voelen moreel te handelen.’
    Geloof niet iedereen; geloof de gelovigen niet die zeggen dat alleen het geloof een moraal biedt; de Tien Geboden zijn inderdaad een belangrijke bron van morele ontwikkeling, maar dat zijn Plato en Aristoteles ook. Geloof de commentatoren niet die zeggen dat het postmodernisme heeft geleid tot een fataal relativisme, want relativisme hoeft niet fataal te zijn. Geloof de economen niet die zeggen dat hun vakgebied waardevrij is. Geloof de juristen niet die zeggen dat hun vakgebied waardevrij is. Er liggen normatieve keuzes diep in het hart van de economie en het recht, en het is de opdracht van de ethiek ze te benoemen.
    Geloof niet zomaar alles. Wie moet je dan wel geloven? Alle boeken en artikelen van de wereld bij elkaar opgeteld; die vormen samen een gereedschapskist vol eindeloos bijgeslepen en toegespitste argumenten, methoden om belangen te wegen, recepten om theorieën te mixen, principes en metaprincipes, neurologische waarheden en zelfs redenen om af en toe de boel de boel te laten. Gebruik de laatste inzichten, en dan nog moet je kritisch zijn. Het gebruik van een gereedschapskist vraagt om ambachtelijkheid en praktisch verstand.
    Er zijn tienduizenden hoogopgeleide ethici in Europa. Sommige daarvan deugen niet, sommige zijn te academisch, maar de rest is prima in staat complexe vragen te beantwoorden. Bel ze op, maak een afspraak, neem een doos dure bonbons mee en een lucratief contract. Bid dat ze zo goed willen zijn de opdracht aan te nemen en dat ze met alle schroeven en moeren in hun gereedschapskist het kapitalisme van onderaf weer netjes op gaan bouwen.

Red.:   Dat ethici hier de oplossing kunnen bieden zijn we voorlopig sceptisch over, maar misschien zijn diegene die in de media komen wel toevallig allemaal van de academische soort - type Heleen Dupuis. Maar ze kunnen wel helpen.
    Maar wat we van Marjolijn Februari wijzer worden, is dat ten eerste het systeem inderdaad helemaal opnieuw moet worden opgebouwd, en dat het afroepen van wat ethische regeltjes als een roepeed niet gaat werken. Marjolijn zegt het zelf niet, maar die is simpel: "Daarvoor zijn de verleidingen te groot". Wie zich beperkt tot dit soort regeltjes, is een restaurateur van het oude kwaad.
    Al ettelijke malen is inmiddels de nieuwe mantra rondgegaan, door minister van Financiën os en overheidscommissaris  Lodewijk de Waal, dat "We aan die bonussen niet kunnen doen vanwege de contracten" Dat is natuurlijk patent-onzin, aangezien ieder contract net zo lang geldig is tot uit overmacht het tegendeel blijkt, en als een technisch failliete ank door overheidsgeld overeind moet worden gehouden, is er overduidelijk sprake van overmacht. Wat hier aan de hand is dat men het niet wil - want wat men dan doet is echt de bank besturen, en dat wil met niet. Men wil restaureren naar de situatie van private banken. Want het kan best: 

Uit: De Volkskrant, 18-03-2009, door Ferdinand Grapperhaus, hoogleraar Europees arbeidsrecht aan de Universiteit van Maastricht en advocaat, en lid van de SER.

We moeten de mentaliteit terugkrijgen dat bonussen gekoppeld zijn aan prestaties, niet aan verworven rechten, betoogt Ferdinand Grapperhaus.

President Obama heeft aangekondigd dat hij zich niet neerlegt bij het uitbetalen van bonussen door bedrijven die dankzij zware overheidssteun gered zijn van een faillissement. ...
    ... Nu laat het erkennen van fouten uit het recente verleden zich moeilijk verenigen met het betalen van bonussen of prestatiebeloningen over diezelfde periode.
    In Nederland hebben wij hier kennelijk meer moeite mee. Lodewijk de Waal verzuchtte vrijdag nog in deze krant dat er nou eenmaal afspraken waren, waarvan achteraf niet kan worden afgeweken (Economie, 13 maart).
    Ik ben dat niet met hem eens. Voorop staat dat de Hoge Raad, de hoogste Nederlandse rechter, nota bene vorig jaar middenin de kredietcrisis nog eens heeft bevestigd dat afspraken met werknemers wel degelijk kunnen worden opengebroken als er sprake is van bijzondere omstandigheden en de werknemer daardoor niet onredelijk zwaar getroffen wordt. En ook de meest recente Corporate Governance Code van de commissie-Frijns schrijft voor dat commissarissen de uitkomst van bonusafspraken met bestuurders achteraf mogen bijstellen, wanneer bijzondere omstandigheden dat rechtvaardigen.
    In de huidige situatie kan men rustig zeggen dat er twee zwaarwegende bijzondere omstandigheden zijn. In de eerste plaats is er het gegeven dat de bonusafspraken met werknemers destijds zijn gemaakt op basis van een gezonde financiële instelling en een gezonde bedrijfsvoering – en daar blijkt nou juist achteraf helemaal geen sprake van te zijn.
    Ten tweede is er een kredietcrisis, die ernstig in het hele maatschappelijke bestel ingrijpt, maar nota bene van diezelfde maatschappij vraagt om de financiële instelling overeind te houden – en zonder die overheidssteun zou het bedrijf failliet gaan, en de bonus over het verleden in zijn geheel in rook op gaan.
    Dan is ook meteen gegeven dat de werknemers die hun bonus niet of slechts in beperkte mate krijgen niet onevenredig zwaar getroffen worden: het alternatief zou zijn geweest dat zij hun baan helemaal kwijt waren. ...
    Let wel, het is mij niet begonnen om die paar duizend euro per werknemer (hoewel onlangs in The Economist werd voorgerekend dat alle bonusuitkeringen over de afgelopen drie jaar al bijna 20 procent was van de totale overheidssteun). ...
    Het kan best zijn, dat de doelstellingen die voor onze bonussen golden, zijn gehaald. Maar er is vervolgens geen enkel alibi om onze persoonlijke doelstellingen te isoleren van de crisis die heeft huisgehouden in het bedrijf waar wij werken of in de maatschappij.
    Anders gezegd, in het verleden behaalde persoonlijke resultaten, bieden geen garantie op een bonus. Werknemers moeten kunnen accepteren dat er kolossale tegenvallers zijn, die een streep kunnen halen door bonussen over het afgelopen rampjaar 2008. ...
    Lodewijk de Waal was als vakbondsbestuurder zowel daadkrachtig als op het juiste moment compromisbereid. Hij en anderen zouden die eigenschappen ook moeten inzetten bij het werkelijk ter discussie stellen van de bonussen binnen financiële instellingen waar zij toezichthouder zijn.

Uit: De Volkskrant, 21-03-2009, van verslaggever  Xander van Uffelen

Vermeend: ‘Ik tik zo een bonuswet voor Bos’

'Ministerie moet bonus-contracten laten openreken' | 'Kwaliteit overheidscommissarissen is benedenmaats'

Het idee van Barack Obama om prestatiebonussen van bankiers met 90 procent te belasten valt in Nederland in goede aarde. Nog geen twaalf uur nadat het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden in veertig minuten dit plan had aangenomen, lanceren de oppositiepartijen PVV en SP een soortgelijke spoedwet. Andere oppositiepartijen overwegen dit initiatief te steunen.
    De vingers van oud-staatssecretaris Willem Vermeend (PvdA) jeuken om de wet in elkaar te timmeren. ‘Geef me een A4-tje en ik tik het zo voor je op.’
    Die wet is ook niet meer dan logisch, vindt Vermeend, die als Kamerlid in de jaren negentig geregeld eigen fiscale wetsteksten in elkaar draaide. ‘Vanwege de uitzonderlijke recessie kan een kabinet ook eenvoudig beslissen om over 2009 en 2010 de bonussen zwaar te belasten. Dat moet je maar gewoon doen.’   ...
    Bos rest weinig anders dan meer actie te ondernemen, denkt hoogleraar en PvdA-lid Sweder van Wijnbergen. ‘Het openbreken van contracten, zoals SER-lid Grapperhaus opperde, moet het ministerie gewoon opvolgen. Verder is de kwaliteit van de benoemde commissarissen ondermaats. Daar is Bos mede schuldig aan.’   ...

Red.:   In Amerika is de restauratie ook volop aan de gang. In de zoveelste stap in het reddingsplan"

Uit: Dagblad De Pers, 24-03-2009, door redactie economie

Uitverkoop | Met 1 biljoen overheidshulp

Reddingsplan banken VS

Met hulp van Obama kopen beleggers rommel van banken.

En opnieuw is er een reddingsplan voor de Amerikaanse banken. De regering-Obama presenteerde maandag een nieuwe aanpak, die banken af moet helpen van hun 1 biljoen (duizend miljard!) aan rottende bezittingen die de economie schaden. Wie kijkt minister van Financiën Timothy Geithner verrassend genoeg aan voor die lastige taak? Het antwoord is typisch Amerikaans: private investeerders.
    Idee is dat banken hun zwaar verliesgevende, aan hypotheken gerelateerde beleggingen (‘toxic assets’) verkopen aan investeerders met hulp van de overheid, die met dit doel geld aan hen uitleent. Voor dit publiekprivate investeringsprogramma is 500 miljard dollar vrijgemaakt, met de mogelijkheid dat bedrag te verdubbelen als dat nodig is. Gehoopt resultaat zijn gezonde banken, die weer bereid zijn krediet te verstrekken.
    Nu wil niemand de risicovolle beleggingen van banken kopen, terwijl die beleggingen steeds minder waard worden. Dat laatste leidt tot enorme afschrijvingen en dito verliezen.
    ... Partijen die de beleggingen moeten gaan kopen – zoals hedge fondsen – waarschuwen dat ze daar geen zin in hebben als er allerlei beperkingen komen op beloningen in de financiële sector.
    Critici roepen dat het plan ondanks alle protesten opnieuw een groot beroep doet op de belastingbetaler. Want als de met geleend geld gekochte beleggingen niet renderen, gaat dit plan weer veel geld kosten.
   Beurzen wereldwijd reageerden opgetogen op het initiatief. ...

Red.:   Dit is dus wat er gebeurt: de private sector, een relatief kleine groep mensen, heeft een verlies in de biljarden veroorzaakt. De kosten daarvan komen nu bij de overheid - iedereen. En die overheid doet dat door de verliesmakende producten te laten kopen door de private sector - met geld van iedereen.
    Oftewel: de publieke sector draagt altijd het verlies en de private sector krijgt de producten en de eventuele winst. Twee keer volkomen dwaasheid.
    En dat allemaal om ervoor te zorgen dat de private financiële sector in zijn huidige vorm blijft bestaan.
    Restauratie.
    Ook in Nederland wordt men steeds brutaler, bij het uitblijven van verzet:

Uit: De Volkskrant, 27-03-2009, van verslaggever  Frank van Alphen

Wellink (DNB): Bos moet agentschap oprichten | ‘Sociaal akkoord is goed.’

Minister Bos van Financiën moet een stichting plaatsen tussen (deels) genationaliseerde banken en de overheid. Zo wordt voorkomen dat de regering zich met te veel details bij deze banken gaat bemoeien.
    Dat zei Nout Wellink, president van De Nederlandsche Bank (DNB), donderdag bij de presentatie van het jaarverslag van de centrale bank.
    ‘Te veel bemoeienis van de overheid met de strategie van de bank is niet goed voor de bank. Zo’n agentschap is een buffer tussen de overheid en de bank. Zonder zo’n stichting moet de overheid telkens een standpunt innemen over zaken die spelen bij de bank.’
    Wellink doelt onder meer op de recente aandacht van de Tweede Kamer voor de welkomstbonus van de financiële directeur van ING. De overheid heeft 10 miljard euro in ING gestoken en risico’s van de balans van de bank-verzekeraar gehaald.
    Volgens Wellink wordt een bank ontregeld als de overheid er dicht op zit. ‘In de Verenigde Staten willen de Senaat en het Congres zich nu al bemoeien met het reisgedrag van bankiers. Ik begrijp de boosheid over bepaalde zaken bij banken, maar boosheid is geen basis voor een goed beleid.’   ...

Red.:   Eerst even wat betreft dat laatst: net zomin als geld en graaizucht een goede basis is voor beleid.
    Wellink wil meer afstand tussen overheid en anken - hij is als de dood dat er invloed komt van overheid op anken. De verliezen dekken als ze te groot worden, maar daarna moet de overheid meteen weer vertrekken. Zodat de top weer door kan gaan met graaien - zonder iets terug te betalen, natuurlijk.
    En zo zijn we weer terug bij graaizucht. Waarin de positie van Wellink zelf ook duidelijk wordt, via het tussenstuk bij dit artikel:

Uit: Leids universiteitsblad Mare, 09-04-2009, column door Willem van der Does, klinisch psycholoog en bijzonder hoogleraar experimentele psychopathologie

Herenleed

De farmaceutische industrie komt geregeld op een zeer negatieve manier in het nieuws. Zo zijn er beschuldigingen van fraude met onderzoeksgegevens, het achterhouden van onderzoek, het dumpen van overjarige pillen in de derde wereld en het omkopen van medische opinieleiders.
    Het lijkt me de hoogste tijd dat er eens een rapport komt dat pleit voor mentaliteitsverandering, geschreven door een net afgetreden topman van een farmaceutische multinational. Misschien kan de minister zelfs een herenakkoord sluiten met deze bedrijven, waarin ze beloven dat ze het niet nóg bonter zullen maken. Achterlijk voorstel? Ik hoor anders net dat er een rapport uit is over de mentaliteit van bankiers - geschreven door de ex-topman van ING.
    Bovengenoemde excessen van de farmaceutische industrie worden al jaren hard bestreden en zijn in elk geval voor een deel onder controle gebracht door wettelijke regelgeving, veel beter toezicht en transparantere procedures. Dubieuze onderzoekspraktijken zijn misschien niet volledig uit te bannen, maar zijn veel moeilijker gemaakt en makkelijker op te sporen. Sponsoring is aan banden gelegd. Belangenverstrengeling is moeilijk op te lossen gezien de hoeveelheid geld die de farmacie in onderzoek stopt, maar het probleem is in elk geval zichtbaar gemaakt. De bankwereld is nog niet eens begonnen aan het traject waar de farmaceutische industrie al jaren mee bezig is, en voorlopig zijn ze dat ook niet van plan.
    Dat de banken er alles aan doen om hun speelruimte veilig te stellen is nog te volgen, maar de tandeloze reactie van de politiek en journalistiek is onthutsend. Een ‘excuusbrief’ – in feite een schaamteloze oefening in zelfrechtvaardiging, waarin wordt aangekondigd dat rekeninghouders meer moeten gaan betalen – wordt afgedrukt op een opiniepagina en alom gewaardeerd. De minister maakt geen nieuwe wet, maar sluit een herenakkoord. Op de avond van dat akkoord wordt een bankier in een praatprogramma gevraagd naar een reactie op het uitkeren van € 64 miljoen in 2008 aan 16 bankiers, en men laat hem wegkomen met een minutendurend zwamverhaal. Nu is er dus een rapport van een ex-bankier. De bonussen gaan gemaximeerd worden – niet het absolute bedrag, maar het percentage van het vaste salaris. Ik geef u te raden wat er met dat vaste salaris zal gebeuren.
    Hoe voorkom je regelgeving? Briefje, akkoordje, rapportje. En nu vinden de bankiers het wel mooi geweest. Steeds geïrriteerder worden we erop gewezen dat het heus niet alleen hun schuld is, en dat de discussie wel eens op een andere toon gevoerd mag worden. En het klopt, bankiers zijn geen grotere slechteriken dan wij. Ze doen net als iedereen: kijken hoe ver ze kunnen gaan, omkleed door kletskoek waar ze – want zo werkt de menselijke psyche – zelf in zijn gaan geloven: we moeten de beste mensen vasthouden, en het leidt tot betere prestaties.
    Ook nu iedereen de puinhoop ziet die de ‘beste mensen’ ervan hebben gemaakt, blijven we deze onzin horen. Politici grijpen niet in omdat ze boter op hun hoofd hebben en willen blijven geloven in zelfregulering. Wie de bestuursvoorzitter van een staatsbank € 750.000 per jaar met uitzicht op een bonus heeft beloofd, heeft zijn krediet wel verspeeld. Het publiek heeft het nakijken, maar is ook medeplichtig, want had al geruime tijd massaal over kunnen stappen naar een bank waar de beloningen nog enigszins in toom zijn gebleven, zoals de kleinere duurzame banken. Te vrezen valt dat het publiek niet te lui zal zijn om later in het stemhokje wel een overstap te maken, waardoor we over een tijdje met een groot aantal radicale en nog incompetentere politici zitten opgescheept. ...

Red.:   Er is één ding dat we nog eens extra willen benadrukken: 'de tandeloze reactie van de politiek en journalistiek'. Van de politiek is dat te begrijpen, want die zitten voor het overgrote deel kniediep in hetzelfde moeras van institutionele corruptie, machtsmisbruik en graaierij als bedrijf, bank en beurs.
    Maar voor de journalistiek geldt dat toch niet, zou je zeggen. Die hebben juist een beroepsbelang bij kritisch volgen - dat is, naast berichtgeving, toch een deel van het maatschappelijke belang van de beroepsgroep. En toch is er niets dat lijkt op kritisch volgen van dit proces, dat over biljarden gaat en iedereen direct of indirect raakt. 
    Hieruit is maar één conclusie mogelijk: er moet een tegenbelang zijn dat het beroepsbelang compenseert en overstijgt. Dat tegen belang is redelijk duidelijk: men is lid van een maatschappelijke klasse,de middenklasse, wier belangen nauw verwant zijn aan de klasse van de bankencrisis: de topklasse. Voor het rechts deel van de journalistiek is dat vanzelfsprekend - men heeft zich daar altijd almee verbonden. Voor het linkse deel der journalistiek geldt dat niet,zou je zeggen. De realiteit laat zien dat het wel zo is. Er is nauwelijks tot niet een kritische noot, daar waar die toch uiterst simpel zijn te formuleren. Maar in feite heft men hetzelfde belang als de rechtse journalistiek: hun positie als boven in de middenklasse maakt dat hun belangen ten nauwste verwant zijn aan die van de topklasse: zo min mogelijk geld en invloed voor de lagere klassen. En vooral die invloed is belangrijk, want in potentie kunnen die lagere klassen de bovenste er uitstemmen. En dat laatste, politieke onrust, is nu al een gevaar dat groot genoeg is - met de SP met 25 zetels in de kamer en Geert Wilders hoog in de peilingen. Niet iets dat je verder wilt oprakelen door artikelen die duidelijk maken hoe iedereen getild wordt door de top - onder medewerking van het midden.
    De restauratie gaat nu snel:

Uit: De Volkskrant, 07-05-2009, van verslaggever Pieter Klok

Banken mogen bonussen zelf bepalen

Banken krijgen in bonusbeleid geen beperkingen opgelegd door toezichthouders. . Door banken aangestelde commissie-Maas ging verder dan DNB en AFM.

De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM) leggen de bonussen in de financiële sector niet aan banden. Beide toezichthouders volstaan met het benoemen van principes waaraan het beloningsbeleid moet v9ldoen. Of deze principes ook worden gehandhaafd, is een zaak van de banken zelf, of meer specifiek: de commissarissen van de banken. Dit blijkt uit de Principes voor beheerst beloningsbeleid die beide toezichthouders woensdag publiceerden.
    Nout Wellink, president van De Nederlandsche Bank, zei eind oktober op een symposium over integriteit nog dat de bonussen wat hem betreft konden worden afgeschaft. 'Ik houd niet van het systeem als zodanig, want voor je het Weet, gaan de prikkels verkeerd werken', zei hij toen. Wellink zag liever 'een goed concurrerend salaris'. DNB en AFM zullen dat echter niet afdwingen, blijkt nu.
    Beide toezichthouders erkennen dat bonussen corrumperend kunnen werken. ...
    Maar dat is geen reden deze bonussen te verbieden. Ook wordt er geen enkel maximum verbonden aan de bonussen. 'Het is de verantwoordelijkheid van financiële ondernemingen om zorg te dragen voor een goede salaris in mate van gebruik van variabele beloning en de beheersing van de risico's daarvan.'   ...
    Volgens Onno Ruding zal een passieve DNB er onherroepelijk toe leiden dat de bonussen op enig moment weer uit de hand zullen lopen. Als topman bij Citigroup lukte het hem niet om paal en perk te stellen aan de bonussen, ook al wist hij dat ze riskant gedrag in de hand werkten. Als hij de bonussen verlaagde, liepen de medewerkers bij hem weg, vertelde hij begin dit jaar in de Volkskrant.
    De enige die volgens Ruding de bonussen kon beteugelen was de toezichthouder. 'Iemand als Nout Wellink kan zeggen: dat bonussysteem van u dat bevalt ons niet erg. Ik draag u op dat te veranderen. Dat hebben de toezichthouders laten lopen.'
    Bij DNB werden de bonussen tot het uitbreken van de kredietcrisis nooit als een probleem gezien. De toezichthouder was alleen bezig om te controleren of de controlemechanismen binnen een bank in orde waren.

Red.:   Hoe hardnekkig kan je zien: het probleem eerst niet zien,en als je het wel ziet na daar hardhandig toe gedwongen te zijn, er nog steeds niets aan willen doen.
    Volgende stap:

Uit: De Volkskrant, 28-05-2009, ANP.

Verbod op short selling opgeheven

Het verbod op short selling op de beurs in Amsterdam, waarbij handelaren speculeren op koersdalingen, wordt per 1 juni opgeheven. Hiervoor in de plaats komt een meldingsplicht voor het innemen van dergelijke posities. Dat maakte de Autoriteit Financiële Markten (AFM) woensdag bekend.
    Eerder schafte de FSA, de Britse toezichthouder op de financiële markten, zijn verbod op short selling af.   ...

Red.:   De volgende is grappig:

Uit: De Volkskrant, 29-05-2009, door Frank van Alphen en Ayolt de Groot

‘Financiële sector is gevaarlijke industrie’

Interview Martin Wolf | Volgens de Britse hoogleraar kan alleen een grotere vraag uit opkomende landen de wereldeconomie redden.

‘Mijn verbeelding heeft gefaald’, zegt Martin Wolf over de huidige crisis. ‘Ik zag veel onevenwichtigheden, maar een crisis van deze omvang heb ik niet zien aankomen.’
    De toonaangevende commentator heeft de afgelopen decennia al diverse financiële crises gezien en beschreven. Eerst als ontwikkelingseconoom bij de Wereldbank en sinds 1987 als veelgeprezen columnist van The Financial Times.   ...
    ‘Als ontwikkelingseconoom bij de Wereldbank heb ik 27 jaar geleden de schuldencrisis in Latijns-Amerika van dichtbij meegemaakt. Ik wist dat het financiële systeem kwetsbaar is en neigt naar crises. Maar dat de kapitaalbasis van het hele westerse financiële systeem zó geërodeerd was geraakt, heb ik mij nooit gerealiseerd. Laat staan dat toezichthouders dit zomaar lieten gebeuren.
    ‘De financiële sector is ons ver boven het hoofd gegroeid. De financiële industrie heeft zich ontwikkeld tot een onstabiele en ronduit gevaarlijke industrie. Financiële intermediairs hebben de afgelopen jaren dubieuze activiteiten ontplooid die de economie schade toebrengen. De overheid zou het systeem daarom moeten belasten, net als met milieuvervuiling.
    ‘We zijn gewend geraakt aan het idee dat het normaal is voor een bank om 25 keer zijn eigen vermogen uit te lenen, terwijl dat buitengewoon gevaarlijk is. In de 19de eeuw lieten bankiers dat wel uit hun hoofd. De enige reden dat het nu wel gebeurt, is dat iedereen weet dat de overheid bijspringt als het fout gaat.
    ‘De overheid moet banken verbieden meer dat tien keer, of misschien zelfs meer dan vijf keer het eigen vermogen uit te lenen. Dat zal grote gevolgen hebben: als banken minder hoge risico’s kunnen nemen, zullen hypotheken structureel duurder worden. De spaarrente gaat omlaag. Dat leidt ongetwijfeld tot klachten van consumenten. Maar de risico’s van ons financiële systeem zouden in ieder geval een stuk lager zijn. Iemand moet daar uiteindelijk de prijs voor betalen.
    ‘Dat is wat ik denk dat er zou moeten gebeuren. Maar omdat het zover wel niet zal komen, zal ik ook beschrijven wat ik denk dat er werkelijk gaat gebeuren.
    ‘Het financiële systeem zal worden gered. De belastingbetaler zal daarvoor opdraaien. De economie zal tot op zekere hoogte herstellen. De banken zullen hun macht behouden en er alles aan doen de veranderingen in toezicht en regulering tot een minimum te beperken. Lange tijd zal een economische crisis als deze zich niet meer voordoen – de laatste keer is immers ook tachtig jaar geleden. Iedereen zal weer comfortabel achterover gaan leunen. De mensen die de huidige crisis van dichtbij hebben meegemaakt, gaan met pensioen. Iedereen, kortom, zal denken dat het nooit meer kan gebeuren. En dan gebeurt het toch weer.   ...

Red.:   Want Martin Wolf zegt precies hetzelfde als wij.
    En natuurlijk gaat het proces vrolijk verder:

Uit: De Volkskrant, 10-06-2009, van verslaggever Frank van Alphen

Tien Amerikaanse banken kopen zich vrij

Banken verlossen zichzelf met graagte van overheidssteun. ‘Een bemoedigend signaal.’

Morgan Stanley is blij. De Amerikaanse zakenbank meldde dinsdag het plezierig te vinden 10 miljard dollar terug te mogen betalen aan de Amerikaanse overheid. Om het imago van het geschonden bankwezen wat op te poetsen, liet Morgan Stanley weten dat het een mooie belegging was geweest voor de belastingbetaler. Die kon zich verheugen op een ‘aantrekkelijk rendement’.
    Morgan Stanley is een van de tien Amerikaanse banken die dinsdag van Timothy Geithner, minister van Financiën, toestemming kregen overheidssteun terug te storten in de staatskas. Het tiental uitverkoren banken betaalt in totaal 68 miljard dollar af.
    ‘Een bemoedigend signaal van financieel herstel’, constateerde Geithner, ‘maar er is nog steeds werk te doen.’ Het geld gebruikt hij om de opgelopen Amerikaanse schuld te verlagen.
    Ook de andere banken, waaronder Goldman Sachs en American Express, maakten bekend dat ze gebruik zullen maken van het aanbod. De grootste is JP Morgan Chase, die 25 miljard dollar wil retourneren. Afbouwen van staatssteun betekent voor banken minder overheidsbemoeienis.   ...

Red.:   En ook in Nederland:
 

Uit: De Volkskrant, 17-06-2009, van verslaggever Douwe Douwes

Opkoopfondsen die belasting vermijden door bedrijven vol met schulden te hangen, krijgen van het kabinet nog even respijt. Een ingrijpende hervorming van de vennootschapsbelasting, die een einde moet maken aan het verschijnsel, wordt uitgesteld tot na de zomer.
    Oorspronkelijk was staatssecretaris Jan Kees de Jager (CDA, Financiën) van plan al voor de zomer met een wetsvoorstel te komen. De nieuwe wet moet een einde maken aan het misbruik van de renteaftrek. Bedrijven kunnen hun winstbelasting flink drukken door de rente die ze over hun schulden betalen van de winst af te trekken.
    De Jager heeft nu echter besloten nog een extra inspraakronde te houden voor belastingadviseurs, wetenschappers en bedrijven. Het gaat volgens hem immers om ingewikkelde fiscale materie, die direct gevolgen heeft voor de buitenlandse investeringen in Nederland. ‘Voordat een definitieve keuze wordt gemaakt, willen wij nog breder in beeld krijgen welke belangen in het geding zijn en wat de gevolgen van de voorgestelde alternatieven zijn’, schrijft De Jager in een brief aan de Tweede Kamer.    ...

Red.:   Het bekende proces. Volgende fase: nog verdere verwatering. Daarna: afstel.
    Volgende stap:

Uit: De Volkskrant, 19-06-2009, Ayolt de Groot

De complexe obligatie is al weer terug in de markt

Pakketje met hypotheken kopen? Liever niet, zeggen investeerders sinds het uitbreken van de kredietcrisis. Niemand die zijn vingers nog wenst te branden aan de complexe financiële producten die de wereldwijde economische malaise hebben veroorzaakt.
    Toch is het Britse supermarktconcern Tesco er deze week in geslaagd een zogeheten 'gestructureerde obligatie' in de markt te zetten.
   Zonder kredietcrisis zou dit bericht onder een lange gaap van verveling terzijde zijn geschoven. Zo niet nu.
    Volgens sommige analisten zou het hier namelijk wel eens om een belangrijke ommekeer kunnen gaan. Het is de eerste keer sinds het uitbreken van de crisis dat investeerders hun geld weer in een zogeheten Commercial Mortgage-Backed Security durven te steken.
    De uitgifte heeft een waarde van 505 miljoen euro. Met dat geld zijn twaalf supermarkten en twee distributiecentra van Tesco opgekocht. Tesco huurt de gebouwen vervolgens weer terug. De betalingen die het supermarktconcern periodiek doet, worden gebundeld en maandelijks over de investeerders verdeeld.
    Zulke constructies waren voor het uitbreken van de crisis aan de orde van de dag.
De markt voor 'securitisatie', zoals het verpakken en doorverkopen van leningen met een moeilijk woord heet, was goed voor liefst 8.000 miljard dollar.
    Vaak werden de betalingsverplichtingen van honderden verschillende huurders of hypotheekhouders (bijvoorbeeld bedrijven) op een hoop gegooid, verknipt en doorverkocht. Banken en investeerders wilden de pakketjes maar wat graag kopen. Ze gingen namelijk getooid met een mooie AAA-beoordeling, het stempel voor een oerdegelijke investering.
    Toen de vastgoedprijzen begonnen te dalen, bleek de de praktijk weerbarstiger. De hopeloos complexe constructies zorgden voor miljardenverliezen, met de bekende gebakken peren tot gevolg.   ...

Red.:   En ook terug: de winsten:

Uit: De Volkskrant, 18-07-2009, van verslaggever Robert Giebels

JPMorgan en Goldman Sachs draaien alsof er nooit iets is gebeurd | Bank of America en Citigroup nog in nood.

De gespecialiseerde Amerikaanse zakenbanken die met hun bonussen de kredietcrisis mede hebben veroorzaakt, boeken enorme winsten, terwijl de ‘brede’ banken door die crisis in de problemen zitten.
    In de laatste categorie vallen Citigroup en Bank of America die vrijdag hun kwartaalcijfers bekendmaakten. Ze staan volgens de zakenkrant Wall Street Journal onder geheim, zeer streng en ongebruikelijk toezicht van de overheid.   ...
    De problemen bij de banken die menen dat de crisis als een onafwendbare orkaan op ze is afgekomen, contrasteren met de onverwacht hoge winsten in het tweede kwartaal van de banken die die orkaan mede hebben veroorzaakt. De afgelopen dagen werd bekend dat Goldman Sachs 3,5 miljard dollar winst boekte in de maanden april, mei en juni en JPMorgan 2,7 miljard. Het was nog maar een half jaar geleden dat het hele segment van de financiële markt waarop deze twee spelers zich bewogen, was weggevaagd. ...

Red.:   Maar die winst kwam niet zomaar uit de lucht vallen:

Uit: De Volkskrant, 29-07-2009, van verslaggever Ayolt de Groot

In de Verenigde Staten handelen banken legaal met voorkennis. De particuliere belegger is de dupe. De discussie erover is losgebroken.

Handelen met voorkennis: overal is het verboden, maar in de Verenigde Staten kan het. Gewoon volgens de regels én onder de ogen van beurstoezichthouder SEC.
    Op technologiebeurs Nasdaq kunnen grote handelaren, zoals banken en hedgefondsen, sinds kort tegen betaling inzage krijgen in een order nog vóórdat deze naar de markt wordt gestuurd. Het kijkje in de boeken duurt niet langer dan 30 milliseconden, maar dat is precies genoeg om er een slaatje uit te slaan, nu ongeveer 70 procent van de beurshandel geschiedt via high-frequency trading. Oftewel: via pijlsnelle, volledig geautomatiseerde handelssystemen.
    Hoewel niemand het zeker kan weten, suggereren sommige beurswatchers dat de onverwachte miljardenwinst van zakenbank Goldman Sachs voor een belangrijk deel aan de mysterieuze handelspraktijk te danken is.
    Het werkt zo (zie grafiek): een ‘gewoon’ beleggingsfonds stuurt een aandelenorder naar de beurs van, zeg, vijfduizend aandelen in bedrijf X. De high frequency-handelaar ziet de order van tevoren en weet dus dat het betreffende aandeel straks in trek is. Hij koopt zoveel mogelijk aandelen op tegen de geldende prijs, bijvoorbeeld 21 euro. Tegen de tijd dat de order de markt bereikt, is de prijs gestegen tot 21,01 euro. De high-frequency-handelaar doet de aandelen van de hand en steekt 1 cent per aandeel in zijn zak, een winst die bij grote aantallen gigantisch kan oplopen. Het ‘langzame’ beleggingsfonds, waarin dikwijls particulieren deelnemen, betaalt nietsvermoedend een hogere prijs.
    ... De eigenaar van de New York Stock Exchange, stuurde in mei een brief naar de SEC met het verzoek de praktijk aan een grondig onderzoek te onderwerpen. ‘Deze praktijken zijn slecht voor de industrie’, zegt Ray Pellechia, woordvoerder van NYSE Euronext in New York. ‘Ze leiden tot ongelijke distributie van informatie. Bovendien draagt dit alles bij aan het beeld dat de financiële markten oneerlijk zijn; het laatste waarop we in deze tijd zitten te wachten.’
    Jan de Bolle van het Amsterdamse handelskantoor Flow Traders is het daarmee eens: ‘Dit zou eigenlijk niet mogen gebeuren, want het is keihard handelen met voorkennis.’ ...
    ‘In feite is het pure zakkenvullerij. Maar we begrijpen wel dat er gebruik van wordt gemaakt. Het is tenslotte gratis geld.’

Red.:   Het gaat dus gewoon weer op de oude manier: stelen van anderen. Wat natuurlijk weer net als voorheen verdwijnt in de eigen broekzak:

Uit: De Volkskrant, 21-07-2009, van verslaggever Robert Giebels

Banken als JP Morgan boeken weer megawinsten. En ze delen ook weer megabonussen uit. Alsof de kredietcrisis er nooit geweest is.

‘Dit kan niet kloppen’, is een veelgehoorde reactie op de onverwachte en enorme winsten die twee voormalige investeringsbanken vorige week in de VS bekendmaakten. Het gaat om Goldman Sachs en JP Morgan, die gezamenlijk in drie maanden tijd een winst boekten van 6 miljard dollar. Om de critici, die stellen dat juist deze banken de kredietcrisis hebben veroorzaakt, nog wat zout in de wonden te strooien, liet Goldman Sachs weten dat het weer ouderwets hoge bonussen aan zijn werknemers gaat geven. Conclusie van commentatoren: Wall Street heeft helemaal niets van de kredietcrisis geleerd.   ...
    Wat de herkomst van de winsten van Goldman Sachs en JP Morgan betreft, geldt wat honkballer Yogi Berra – de Amerikaanse versie van sportheld en taalvirtuoos Johan Cruijff – zich ooit liet ontvallen: ‘This is like déjà vu all over again.’ Beide banken doen vrijwel hetzelfde als wat ze eerder bijna de kop kostte: beleggen op buitenissige schaal en met veel risico in aandelen, valuta en grondstoffen.   ...
    Voor deze banken is hun enige maatstaf voor succes het winstcijfer. Dat is hoger dan ooit, dus zijn we beter dan ooit, is de redenering. Zo wist Goldman Sachs aan zijn effectenhandel met eigen geld 6,8 miljard dollar te verdienen in het tweede kwartaal van dit jaar, drie keer zoveel als vorig jaar en iets meer dan in de eerste drie maanden van 2009.
    Om dat voor elkaar te krijgen, zo redeneren de investeringsbanken, moet je extreem getalenteerd personeel hebben. Hoe krijg je dat? Door ze al even extreem te belonen.
    Werkt dat? Ja, zeggen de banken, kijk maar naar onze kwartaalwinsten. Dus pikken ze de draad van de dikke loonstrookjes weer op en die gaan nog steeds uit van het belonen voor winsten, terwijl verliezen niet worden gestraft.
    ‘Goldman feest alsof het 2007 is’, schrijft Reuters-columnist James Saft.

Red.:   Natuurlijk wordt er niet ijverend dat die competenties bestaan uit het bestelen van anderen. Witte-boorden criminaliteit.

Maar dat is natuurlijk geen belemmering voor de voortgang van de restauratie (de Volkskrant, 19-06-2009, door Frank van Alphen):