Bronnen bij De bron van moraal: evolutie
| 23 mei 2010 |
Ten tijde van het schrijven van het artikel Moraal, bron
,
2006, was het idee dat dieren een vorm van moraal hadden nieuw en omstreden
- alleen geïnteresseerden in de wetenschap kenden, in ieder geval in
Nederland, de ideeën en publicaties hierover van Frans de Waal en zijn werk
met mensapen
.
Van mensapen naar mensen is een evolutionair gezien een logische stap.
Het is dan ook weinig verwonderlijk dat sinds die tijd er een steeds groter
aantal onderzoeken gepubliceerd is die het idee van een evolutionaire
oorsprong van morele opvattingen in de mens bevestigen - alle eerdere
artikelen hierover op deze website zijn hieronder bij elkaar gezet (de Volkskrant, 20-05-2009, column door Peter Giesen):
De oude vraag is: is dat ingeboren of
aangeleerd, het
nature-nurture debat
:
De tussenstand:
Volgens 'de moderne ontwikkelingspsychologie zaten Rousseau en Kant dichter bij
de waarheid' moet je vertalen als: "de moderne ontwikkelingspsychologie, waarin
een hardnekkige en dominante stroming van "aanleren" heeft geheerst, heeft
onderdruk van de bewijzen overstag moeten moeten gaan". Die "aanleren"-therie is
een integraal onderdeel van de alfa-gamma ideologie van de politieke
correctheid, meestal van linkse origine
,
want alles dat genetisch bepaald is, vindt men daar vies en gevaarlijk - voor je
het weet strekt het zich uit tot volken en culturen.
Het volgende artikel legt expliciet de link over de soortenscheidslijn (Leids universiteitsblad
Mare, 17-09-2009, door Bart Braun):
De standaardreactie laat zich voorspellen:
Het boek stamt uit 2006, en toen waren de onderzoeken van onder andere De
Waal al twintig jaar voor handen en redelijk wijd gepubliceerd:
|
Daar gaat hij zondag dieper op in, als hij de Tinbergenlezing geeft,
belooft hij. ‘Er is een berg nieuw bewijs. Resultaten uit de
neurobiologie, psychologie en psychiatrie, en het is allemaal
consistent. Ik zal het vooral hebben over de nieuwste resultaten van
onderzoek naar psychopaten. Het blijkt dat die wel degelijk wéten dat
wat ze doen immoreel is, maar het interesseert ze gewoon niet. In hun
onvermogen om aangegrepen te worden door morele kennis, zijn ze
fundamentaal verschillend van ons.’ |
Kortom: het niet-willen-zien van een aangeboren vorm van moraal is doodgewone
onwil. Een reden hebben we al genoemd: de alfa-gamma intellectuele angst voor
alle vormen van bepaaldheid van gedrag, met name genetisch. Een tweede op zijn
minst even belangrijke reden voor die onwil stipt Hauser ook aan:
Oftewel: tezamen met het bestaan van een genetische bepaalde moraal kan het
sprookje van de moraal zijnde exclusief van religieuze oorsprong definitief naar
de vuilnisbelt der evolutie, de "platte aarde" en "de zon als middelpunt"
achterna
.
De aanleiding voor het maken van deze verzameling is het volgende
artikel - het legt de volgende en definitieve link
(de Volkskrant, 14-05-2010, Science Palooza, door Monika Wolkers):
Dit is een begrijpelijke doch objectief bezien
een onzorgvuldige formulering: de hypothese staat haaks op een stroming van
denken die je ook in de westerse wereld aantreft, maar het staat niet
haaks op de westerse cultuur, in de vorm waarin deze zich onderscheidt
van andere culturen. Want de stroming waar de "aangeboren moraal"-hypothese
haaks op staat is die van het idee van de mens als geschapen wezen staande boven
de natuur, en die is afkomstig van de (joods-christelijke) religie. En de
aanwezigheid van de joods-christelijke religie is in de westerse maatschappijen
is wel een feit, maar die aanwezigheid is niet kenmerkend voor de westerse
cultuur. Andere de culturen hebben soortgelijke zaken, zoals de islam van de
Arabische wereld. Wat kenmerkend is voor de westerse maatschappijen is
het ook hebben van de westerse cultuur, en die is gebaseerd op een
wetenschappelijke benadering van de wereld. In die wetenschappelijke benadering
is het bestaan van de mens die van een natuurlijk verlengstuk van een
langlopende evolutie. Oftewel: een evolutionaire oorsprong van de moraal is de
westerse oorsprong - het hier als 'traditionele denken van de westerse
wereld' aangevoerde idee van de exclusief voor de mens geschapen moraal is
wetenschappelijk bezien niet aan te duiden als westers, maar als
oosters, namelijk daar waar de joods-christelijke religie oorspronkelijk
vandaan komt.
Het artikel vervolgt met een aantal observaties die laten
zien dat de uniekheid van de mens een relatieve zaak is:
Het essentiële aan de mens is natuurlijk dat deze al de genoemde
kenmerken heeft, terwijl de genoemde diersoorten alleen één of enkele specifieke
ervan hebben.
Maar onder die specifiek kenmerken gedeeld met dieren zijn
ook een aantal die we "hoger" zien:
En naarmate je hoger op de evolutionaire ladder komt, zijn de overeenkomsten
natuurlijk ook sterker en op hoger niveau:
En zo kom je, wat verder redenerend, op natuurlijk wijze tot een aantal
aangaande het menselijke gedrag zelf, die staan in een ander artikel
geschreven onder de noemer van Science Palooza en waaraan in het vorige
gerefereerd wordt (Volkskrant.nl, 22-05-2009, rubriek Science Palooza, door Tim van Opijnen
):
De conclusie, die in het artikel niet als
zodanig getrokken wordt (kan worden), is volkomen duidelijk: er wordt in de
huidige maatschappij door de rest van de maatschappij te weinig
geprotesteerd en geïntervenieerd tegen de individuen die oneerlijk spel
spelen. Want dat er op zeer grote schaal oneerlijk spel gespeld wordt,
is zelfs de meest verstoktekapitalsit wel duidelijk. Het gebeurde sowieso al
op reusachtige schaal, maar de kredietcrisis van 2008-2009, waarbij de rest
van de maatschappij betaald heeft voor de speculatiewinsten van de top in de
vele jaren ervoor, maakt dat volkomen helder. De passende
chimpansee-oplossing is datgene wat mei 2010 in Thailand gebeurd:
volksopstand.
Dat erop den duur wel iets drastisch moet
gebeuren, staat er ook:
De les is duidelijk, en als gezond-verstand waarheid allang bekend:
De les dus zijnde dat het een onontbeerlijk deel uitmaakt van een sociaal
systeem dat oneerlijk spel gestraft wordt - in zijn simpelste en vooralsnog
meest efficiënte vorm bekend als het tit-for-tat principe
.
Dat is regelrecht onjuist. De meeste mensen doen er niet aan mee, anders zou de
huidige westerse maatschappij niet bestaan. Het is vrij kleine groep die ermee
begonnen is, de economische en financiële top, en er is een aanzienlijke groep
die er nu aan meedoet, zeg maar ongeveer de bovenste derde van de maatschappij.
En dat het tot dat niveau uit de hand heeft kunnen lopen, is, puur al uit deze
theorie volgende, dat de rest van de maatschappij niet voldoende op tijd en
voldoende hard heeft "tegengezet", een "tat"-zet heeft gedaan:
Met als voor de hand liggende aanpak in een democratische maatschappij: het
massaal stemmen voor een (echt!) socialistische partij. Want dat is de enige
manier waarop bijvoorbeeld het volgende bewerkstelligd kan worden:
En dat is volkomen noodzakelijk, want:
En als dat niet op de vreedzame manier van de stembus gebeurt, en de zaak nog
langer zo door blijft woekeren, gaat het op den duur óf op de minder vreedzame
manier als in Thailand 2010, of het vertrouwen verdwijnt uit de maatschappij en
gaat deze ten onder.
Al met al is het laatste artikel dus ook een heel
aardige samenvatting van een flink deel van de ideeën van de website van het
Rijnlandmodel.
Elders staat een reeks stukken van Frans de Waal, maar hier een recente
samenvatting van zijn werk (de Volkskrant, 08-06-2010, door Annette Embrechts):
De neurologie geeft nu ook aanwijzingen waar het
in de hersenen zit - in een wat gewijzigde volgorde van citeren (de Volkskrant, 18-09-2010, door Eveline Crone en Eric van Dijk,
respectievelijk hoogleraar ontwikkelingspsychologie en hoogleraar sociale
psychologie, beide aan de Universiteit Leiden):
Daarom hoef je deze vraag niet te stellen:
Want dit is het gevolg van die evolutie:
Waarna je dus kan gaan onderzoeken waar dat zit:
Waaruit dus blijkt dat er diverse lagen zijn in dit proces - overeenkomend met
diverse evolutionaire stappen:
Geheel overeenkomen met de zegswijze dat de ontwikkeling van het kind een
weerspiegeling van de evolutie van de mensheid:
En met de moderne scanning technologie kan je ook steeds beter zien
waar het gebeurt:
Waarna dit resultaat nog eens de eerdere conclusies bevestigt:
En natuurlijk is dit over individuen en groepen evenzeer ongelijk verdeeld
als eigenschappen als lengte, gewicht, enzovoort.
Naar Moraal, bron
,
Moraal, lijst
,
Rijnlands beleid
,
Rijnlands beleid, overzicht
, of site home
.
|