Eenheid van cultuur

11 aug.2003; rev.18 feb.2008

In het kader van de instroom van grote hoeveelheden buitenlanders gedurende de laatste decennia, en de daaruit voortvloeiende allochtonenproblematiek, is er steeds meer gepraat over de multiculturele samenleving, en de waarde van onze eigen cultuur. Daarover is nog geen consensus bereikt, terwijl zo’n consensus wel noodzakelijk is om een consistent lange termijn beleid te kunnen voeren.

De clou van de verwarring in de bestaande discussies zit in het begrip "cultuur". Degenen die pleiten voor een multiculturele samenleving, en bezwaar maken tegen het stellen van eisen aan allochtonen, hanteren, bewust of onbewust, een te nauwe uitleg van het woord cultuur. Wat zij bedoelen is kleding, eetgewoontes, religie, en dergelijke. Wat cultuur ook inhoudt is: hoe gedragen de mensen zich ten opzichte van elkaar. En daar zijn monumentale verschillen tussen. Ook binnen de verschillende Europese landen zijn grote verschillen in hoe mensen met elkaar omgaan - zo worden Nederlanders vrijwel overal gezien als rumoerig, bot en ongevoelig.

Cultuur is dus een combinatie van uiterlijke zaken als kleding en innerlijke zaken zoals hoe je met elkaar omgaat. En dat is in principe een enkel pakket. Het is mogelijk om uit dit pakket een aantal kleinere zaken te halen, en er andere aan toe te voegen. In de praktijk blijkt dat bij geslaagde vormen van emigratie, het overgrote deel van de cultuur van het thuisland wordt overgenomen. Op deze regel zijn uitzonderingen, maar die beperken zich tot landen waar de verschillende groepen slechts in beperkt contact komen. Bekendst voorbeeld is de Verenigde Staten, dat puur door zijn omvang, en het feit dat het de bevolking vrijwel in zijn geheel uit emigranten van recenter of minder recente datum bestaat, een verhoudingsgewijs beperkte vorm van integratie kan tolereren. Maar ook hier gaat het verschil tussen groepen die strakker aan hun eigen cultuur houden, zoals de creolen  , en degenen die dat minder doen, de Chinezen, samen met een overeenkomstig verschil in succes in de maatschappij. Kenmerkend daarbij is dat de Chinezen wel degelijk een heel stuk van hun eigen cultuur behouden, inclusief een andere taal, maar op maatschappelijke terreinen als de manier van met elkaar omgaan volledig integreren - voor een voorbeeld met een andere etniciteit, zie hier  . Kennelijk zijn dit de essentiële factoren. Voor een algemenere beschrijving van de factoren bij vermenging van culturen, zie hier  .

Een aardige analogie voor de aard van cultuur is die met het menselijke lichaam. Je kunt een aantal uiterlijkheden veranderen, maar niet het hele patroon. Komt er een nieuwe cultuur, dan komt er in feite een nieuwe persoon tot leven. Is die nieuwe persoon een vervanging van de oude, dan is de oude verdwenen, dood. Dat is met culturen nooit anders geweest, zoals de geschiedenis leert. Zolang een cultuur voldoende levenskracht heeft, zal ze op aantastende invloeden van buiten dan ook reageren op een lichaamseigen wijze, door afstoting  .

Wij kunnen, en zullen, dus nooit onze cultuur op een snelle wijze veranderen, tenzij we een culturele vorm van zelfmoord plegen. Zelfs de betrekkelijk geringe interne veranderingen sinds de Tweede Wereldoorlog gaan gepaard met negatieve bijverschijnselen. Degene die pleiten voor een snelle aanpassing naar een multiculturele maatschappij, pleiten voor een dergelijke zelfmoord, of, wat veel waarschijnlijker is, bouwen ze met dit pleidooi voortdurend sterkere tegenkrachten op, die uiteindelijk tot een uitbarsting komen. In het Nederland van 2003 hebben we zo’n uitbarsting net achter de rug, met de opkomst van Pim Fortuyn, en de ermee geassocieerde opwelling van anti-allochtone emoties.

Dit is dus ook het probleem voor de allochtonen zelf. Je kunt kunt niet blijven omdat een aspect van de Westerse maatschappij, het geld, je bevalt, zonder de andere aspecten van die cultuur, de normen ervan te accepteren. Dit dilemma ervaren ze op dit moment op een pijnlijke wijze - voor een voorbeeld, zie hier  . Een pijn die voor een groot deel veroorzaakt wordt door iets dat ook zij natuurlijk onvermijdelijk ervaren: het verschil in niveau, zoals eigenlijk vanzelfsprekend is tussen de meeste culturen  . Hoe de allochtone immigranten dit oplossen, ligt voor een belangrijk deel in hun eigen handen, zie De keuzes voor allochtonen  .


Naar Groep en samenleving  , Allochtonen problematiek  , Allochtonen overzicht  , Sociologie lijst  , Sociologie overzicht  , of site home  .