Bronnen bij Westerse organisatie: noord-zuid in Europa

Inleiding

Overzichten

Nederland kwetsbaar voor Griekse eurogriep Behalve Ierland en Spanje kan ook Nederland  ...

Gebrek aan vertrouwen breekt euro op 7 vragen over crisis in ‘Garlic Belt’ | De landen rond de Middellandse Zee krijgen de rekening gepresenteerd voor hun gebrekkige begrotingsdiscipline. Wat is de Garlic Belt? De Garlic Belt is de humoristische bedoelde term waarmee de financiële markten de landen rond de Middellandse Zee met hun hoge staatsschulden en overheidstekorten op één hoop vegen. Is dat terecht? Deels wel, deels niet. Deze landen hebben allemaal op te grote voet geleefd. Maar er zijn ook grote verschillen. Zo is het overheidstekort van Griekenland met 12,7 procent van het bnp hoger dan dat van Spanje (9,7 procent) en Italië (9,3 procent) en veel hoger dan dat van Portugal (7,1 procent). Ook heeft Griekenland een veel hogere staatsschuld (120 procent van het bnp) dan Portugal (93 procent) en Spanje (66 procent). En daarnaast heeft Griekenland een vertrouwensprobleem omdat is gelogen over de eigen cijfers.     Dat Spanje en Portugal nu ook onder vuur liggen, heeft ermee te maken dat zij hun staatsschuld vooral door buitenlandse partijen is gefinancierd. In Portugal is dat zelfs voor 85 procent het geval. Een land als Japan heeft een staatsschuld van 400 procent van het bnp, maar die is voor 98 procent door de eigen pensioenfondsen gefinancierd waardoor de yen toch een van de hardste munten is.   ...

Zes scenario's voor de eurocrisis Al een jaar lang wordt in de eurozone een kat-en-muisspel gespeeld tussen regeringsleiders die roepen orde op zaken te stellen en beleggers die niet geloven dat dat zal lukken. Soms keert de rust even terug, maar even snel is er weer onrust of zelfs paniek als politici besluiteloos of verdeeld lijken, kredietbeoordelaars nerveus worden of demonstranten de straat opgaan tegen bezuinigingen.     In mei hoopten de politici de crisis te hebben ingeperkt tot Griekenland maar nu is heel Zuid-Europa, Ierland en mogelijk ook België besmet. ...

Spaarders en potverteerders ruziën De spanning tussen de Verenigde Staten en China loopt op. Het is het aloude gevecht tussen exporteurs en importeurs. Ook in Europa kruisen zij de degens. Frankrijk wil dat het zuinige Duitsland de bakens verzet.

Tweedeling bedreigt herstel Het gaat weer de goede kant op met de eurolanden, maar de landen rond de Middellandse Zee doen het veel slechter dan landen in het noorden. Het herstel van de economie in de eurolanden zet door. In 2011 verwacht de Europese Commissie een gemiddelde groei van 1,6 procent, voor volgend jaar 1,8 procent. Wel tekent de tweedeling in de eurozone zich steeds scherper af: de Griekse en Portugese economieën krimpen dit jaar, de Spaanse en Ierse groeien nauwelijks.    ...     Duitsland (2,6 procent), Estland (4,9 procent), Finland (3,7 procent), Slowakije (3,5 procent) en Luxemburg (3,4 procent) zijn dit jaar de sterkste groeiers in de eurozone. Nederland (1,9 procent in 2011; 1,7 procent in 2012) schommelt rond het gemiddelde.     De landen rond de Middellandse Zee (Portugal, Griekenland, Spanje, Italië) en Ierland doen het aanzienlijk slechter. Niet alleen is sprake van krimp of weinig groei, hun werkloosheid torent tegelijkertijd uit boven het gemiddelde in de eurozone (10 procent in 2011). In Spanje heeft ruim 20 procent van de beroepsbevolking dit jaar geen baan, in Griekenland 15 procent, in Ierland 14 procent en in Portugal 12 procent. Nederland (4,2 procent) staat 'onderaan'.     Ook de overheidsfinanciën van de 'Club-Med' en Ierland staan er beroerd voor. Met begrotingstekorten van rond de 10 procent (Griekenland, Ierland) en een staatsschuld van boven de 100 procent (Griekenland: 158 procent; Italië: 120 procent), overschrijden deze landen ruim alle afspraken uit het Stabiliteitspact dat de hardheid van de euro moet waarborgen.   ...

Een kuurtje tegen een long ontsteking is straks niet meer genoeg In een aantal zuidelijke Europese landen is 50 procent van sommige bacteriën resistent tegen antibiotica 'Het is vijf voor twaalf' Tussentitel: 'Om van het gezeur af te zijn geven ze antibiotica' We zijn aan de verliezende hand', waarschuwt Dominique Monnet van het Europese gezondheidscentrum ECDC in Stockholm. 'Straks is een longontsteking niet meer met antibiotica te behandelen.' Sinds de introductie van penicilline, tachtig jaar geleden, hebben antibiotica volgens Monet 'een enorme gezondheidswinst' opgeleverd. We gaan nu 'een beetje terug naar het Stenen Tijdperk'.   ...     In zuidelijke landen als Spanje en Griekenland is het antibioticagebruik de afgelopen jaren explosief gestegen. Gerekend per inwoner worden daar driemaal zoveel antibioticarecepten uitgeschreven als in Nederland, terwijl ze daar niet gezonder zijn.     Wanneer een antibioticum overmatig of verkeerd (te kort, te lang) wordt gebruikt, verzet de bacterie zich. De bacil ziet dan kans dankzij zijn evolutionaire overlevingsdrang iets van gedaante te veranderen. Een antibioticum wordt dan minder werkzaam en uiteindelijk zelfineffectief voor zo'n aangepaste - dus gevaarlijke - stam.     Het gevolg is onder meer dat van de Staphyloccocus aureus-stammen in Griekenland, Spanje, Italië, Frankrijk en Engeland 25 tot 50 procent resistent is tegen methicilline, een aan penicilline verwant antibioticum. Dat blijkt uit deze week bekendgemaakte cijfers die in opdracht van het ECDC zijn verzameld door het Rijksinstituut voor de Volksgezondheid (RIVM) in Bilthoven. Vijf jaar geleden lag het percentage resistente areusstammen (mrsa) in Spanje lager, namelijk op 10 tot 25 procent. Het ECDC heeft de afgelopen jaren data laten verzamelen over de resistentie van verschillende bacteriële ziekteverwekkers in combinatie met een antibioticum. Die data kennen een helderde trend: de antibioticaresistentie neemt toe. Dat geldt niet alleen voor de mrsa-bacterie en het gebruik van methicilline, maar ook voor huis-, tuin- en keukenbacillen, zoals de pneumokokkenbacterie.    ...     De resistentie voor antibiotica is hier gering omdat huisartsen en specialisten zich bij hun voorschrijfgedrag laten leiden door standaarden van de beroepsgroep, aldus Aura Timen, infectiearts bij het RIVM, uitvoerder van de Nederlandse publiekscampagne. 'Zo'n richtlijn is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Daarin staat wanneer welk antibioticum moet worden voorgeschreven en hoe lang een kuur moet duren.'   ...     Ook infectiearts Timen erkent het belang van een Europese campagne : 'Het is vijf voor twaalf. We leven niet op een eiland. Omdat er veel wordt gereisd, worden hier resistente bacteriën geïntroduceerd uit het buitenland. Als er daar veel zijn, komen er ook veel hierheen.'

Van het ware geloof is weinig meer over ...

Nederlanders zijn niet de lomperds van EU

Individuele landen

Wellicht dat dit [de hiërarchische verhoudingen, red.] de reden is waarom iemand die door een meerdere seksueel geterroriseerd wordt in Belgische organisaties minder snel haar beklag doet bij de baas van de baas. Maar ook verklaart het waarom zowel in Nederland als België het seksueel misbruik in een hiërarchisch instituut als de katholieke kerk zo lang onder de mat kon worden geveegd.

Precies - het werkt ook elders zo. Waarna je het veronderstelde verband kan formaliseren,m door het de passende technische term te geven: waar de hiërarchische relatie toe leidt is een gebrek aan terugkoppeling : de vrouwen konden hun ervaringen niet terugkoppelen waardoor het gedrag niet gecorrigeerd werd.

Iets dat weer erger is wat verder naar het zuiden, zoals alom bekend (de Volkskrant, 26-03-2007, door Fokke Obbema):

Spinnen op z’n Frans is anders Tussentitel: Ik krijg steevast plagende opmerkingen over mijn inspanning Wie in cultuurverschillen tussen Frankrijk en Nederland is geïnteresseerd, hoeft alleen maar in beide landen een uurtje te gaan ‘spinnen’. Die fitnessrage komt erop neer dat je je een uur lang in het zweet werkt, terwijl je op een speciale hometrainer op de maat van muziek aan het fietsen bent. De verschillen tussen de Franse en de Nederlandse benadering van dit Amerikaanse fenomeen zijn frappant, zo bleek mij. Na een paar seizoenen Franse fitness, bezocht ik onlangs weer eens een Amsterdamse sportschool.     De Nederlandse deelnemers aan zo’n fietsuurtje staan als jonge paarden ongeduldig voor de ingang te snuiven, terwijl in het lokaal nog een yoga-uurtje aan de gang is. Zodra de ruimte vrij wordt gegeven, stuiven ze naar binnen en beginnen zich fanatiek warm te trappen.     Bij mijn fitnesscentrum in Vernouillet, een voorstadje ten noord-westen van Parijs, heeft het geen enkele zin op tijd te komen. De les begint minimaal vijf, soms zelfs tien minuten te laat. Niemand windt zich daarover op; we doen dit tenslotte voor onze ontspanning. Zelf gaan trappen voordat de begeleidende docent op zijn fiets zit, wordt niet of nauwelijks gedaan. Zolang het niet echt nodig is, wordt er geen stap gezet.     Tijdens de Nederlandse les heerst er een absolute stilte. Buiten het gezoem van de kettingen en de opzwepende aanwijzingen van de docente valt er niets te horen. Iedereen kijkt strak voor zich uit en is ‘met zijn eigen ding’ bezig. Om alle fietsen vormen zich indrukwekkende poelen van zweet. Hoe meer, hoe beter.     De Fransen kletsen voortdurend. Bij voorkeur, zo lijkt het wel, op het moment dat de docent ze tot een ultieme inspanning probeert te verleiden. Ze zijn dwars, zoals middelbare scholieren bij jonge leraren. Dat ze met hun gepraat anderen uit hun ritme halen, kan ze niet schelen. Na afloop ligt er meestal alleen bij mijn fiets een flinke plas zweet. Ik krijg er steevast plagende opmerkingen over. ‘Zeker uitgegaan, hè, gisteravond?’ Ze vinden me vermoedelijk een beetje een uitslover, maar zijn te beleefd om dat te zeggen.     De docente in Nederland kent geen ordeproblemen. De hardwerkende Hollanders doen heel braaf met haar mee, zij spint van tevredenheid. ‘Heel goed’, moedigt ze de groep aan en ik krijg een vriendelijke knipoog, als ik licht verbijsterd kijk, wanneer er nóg weer een tempoversnelling wordt ingezet.     De Franse docent probeert de controle te houden door hard te schreeuwen. Van persoonlijke aandacht is geen sprake, naar het voorbeeld van de schoolmeesters van weleer. Die kregen als pedagogische opdracht mee vooral geen individueel contact met leerlingen te hebben, anders zouden leerlingen wel eens niet gelijk kunnen worden behandeld. Die égalité brengt hier met zich mee dat we allemaal dezelfde pesterige opmerkingen naar ons hoofd krijgen, in de trant van: ‘Jullie zijn toch niet moe, hè?’. ...

Ook in het bedrijfsleven is het merkbaar (de Volkskrant, 13-09-2006, van verslaggever Michael Persson ):

‘Economische potentie van ruimtevaart is enorm’ Het grootste Nederlandse ruimtevaartbedrijf, Dutch Space, is overgenomen door EADS, bekend van de A380 en de Ariane-raket. Bart Reijnen, de nieuwe topman: ‘De budgetten in Nederland blijven achter.’ ... Zijn de culturele verschillen tussen die twee niet problematisch? ‘Ik kan hier een hoop vooroordelen noemen die gedeeltelijk waar zijn. Duitsers lijken formeel, Fransen informeel. Neem de communicatie. Als een Duitser iets wil zeggen stuurt hij een memo met een mailinglist van drie pagina’s, zodat iedereen weet wat er gaande is. Een Fransman stuurt helemaal geen memo’s, en toch weet iedereen wat er gaande is.     ‘Fransozen houden ook veel meer rekening met hogere belangen. Belangen die boven het specifieke project uit stijgen. Zelfs al weet een Franse techneut dat een kunststof romp beter is dan aluminium romp, dan nog zal hij zeggen dat de romp van aluminium moet worden, als het management dat vindt. Dat kun je slecht vinden, maar je kunt ook zeggen: de communicatie tussen management een techniek is ontzettend goed.’

Maar het is dus heel erg fout, zie hier .

De trend geldt natuurlijk ook voor (de Volkskrant, 18-03-2011, van correspondent Ariejan Korteweg):

Interview | Pierre Lascoumes, jurist en auteur 'Corruptie? Franse politici verkeren in een grijze zone' Franse toppolitici raken in problemen. Ook geaccepteerde vriendjespolitiek heeft grenzen. Tussentitel: Je laten uitnodigen voor zonvakantie heeft lange traditie Clearstream, Angolagate, de zaak-Chirac, de zaak-Woerth-Bettencourt, MAM in Tunesië, Fillon in Egypte - bijna wekelijks komen Franse toppolitici in opspraak op verdenking van misbruik van hun positie. Soms zijn dat langlopende affaires, zoals de zaak rond ex-president Chirac. Hij wordt er van beschuldigd medewerkers fictieve banen te hebben bezorgd die werden betaald door de stad Parijs, waarvan hij burgemeester was. Zijn proces werd vorige week met een beroep op wettelijke oneffenheden verdaagd.     In april hoort voormalig minister van Binnenlandse Zaken Charles Pasqua de uitspraak van de rechter in Angolagate; hij zou betrokken zijn bij een wapenleverantie aan Angola om de partijkas te spekken.     Die rekkelijke moraal, is dat een Franse eigenaardigheid? En zo ja, waar komt dat vandaan? Pierre Lascoumes, onderzoeker aan universiteit Sciences Po in Parijs, publiceerde er onlangs twee boeken over: Favoritisme et corruption à la Française en Une démocratie corruptible.     Lascoumes: 'Men spreekt in juridische zin van corruptie bij een financiële uitwisseling tussen twee partijen', maar in de meeste gevallen is het troebeler; dan gaat het om belangenvermenging. Je komt in wat ik de grijze zone noem. Dat politici meerdere mandaten kunnen hebben - minister en burgemeester, parlementariër en regiobestuurder - speelt daarbij een rol. Alain Juppé, minister van Buitenlandse Zaken én burgemeester van Bordeaux, zei onlangs: het ging nooit beter met de stad dan toen ik eerste minister was. In die uitspraak hoor je de dubbele moraal; een eerste minister wordt juist geacht het algemeen belang te dienen. Maar zoiets veroorzaakt hier geen schandaal.'   ...     'Minister van Buitenlandse Zaken Alliot-Marie mag op vakantie gaan waar ze wil, en haar ouders mogen investeren waar ze willen. Maar als ze zich in Tunesië laat fêteren, terwijl daar opstanden gaande zijn, en als ze daarover vervolgens liegt, dan heeft ze weinig oog voor de werkelijkheid.' Fransen lijken mild te oordelen over premier François Fillon, die zijn vakantie liet betalen door president Mubarak. 'Daarmee kwam een lange traditie aan het licht van hoge politici die zich laten uitnodigen voor een vakantie in de zon. Dat is je positie misbruiken. Want niemand weet of hij in Egypte was als privépersoon of in functie. Fransen staan daar tolerant tegenover.     'Er is in Europa een groot verschil tussen de katholieke en de protestantse landen.   ...

Zou het ...

Wat meer details en namen (de Volkskrant, 01-06-2011, rubriek De Kwestie, door Peter de Waard):

Is machtsmisbruik minder erg dan seksmisdrijf? Tussentitel: De IMF-post lijkt exclusief Frans. Het is bizar hoe De Jager en andere politici over Lagarde’s betrokkenheid bij machtsmisbruik stappen. Dominique Strauss-Kahn (DSK) wordt verdacht van een seksmisdrijf, Christine Lagarde zou kunnen worden vervolgd wegens machtsmisbruik. De eerste is gedwongen af te treden, de tweede moet hem opvolgen. Sterker nog: DSK is al door media veroordeeld, Lagarde wordt op handen gedragen.   ...     De vraag is of ze ook de ideale kandidaat is. ... Maar dat minister De Jager en andere politici zo makkelijk over haar betrokkenheid bij mogelijk machtsmisbruik stappen, is bizar.     Lagarde is degene die in opdracht van Sarkozy de rechters van een arbitragecommissie heeft benoemd die de gewiekste zakenman en ex-politicus Bernard Tapie een schadevergoeding van 285 miljoen euro hebben toegewezen.     Tapie, inmiddels 68, was begin jaren negentig minister in het kabinet van de socialistische premier Pierre Bérégovoy. Hij was toen ook eigenaar van het sportmerk Adidas, Champions League-winnaar Olympique Marseille en de wielerploeg La Vie Claire met Bernard Hinault en Greg Lemond. Maar in 1993 valt de Berlusconi van Frankrijk door de mand als hij een voetbaltitel blijkt te hebben gekocht en zeven miljoen aan belasting heeft ontdoken. Hij belandt in de cel en zijn imperium gaat bankroet waarna de bank Crédit Lyonnais besluit Adidas executoriaal te verkopen. Als Tapie vrijkomt, eist hij van de bank compensatie. Hij verliest in hoogste instantie. Maar nadat Sarkozy met zijn steun president wordt, helpt een nieuwe commissie hem toch aan zijn geld - een actie die naar machtsmisbruik riekt en door Justitie wordt onderzocht.     Gezien de voortvarendheid waarmee Lagarde zich kandidaat heeft gesteld voor de opvolging van DSK zijn er twee scenario's denkbaar: òf ze weet al dat ze vrijuit gaat òf ze bluft dat geen Franse rechter de gedoodverfde directeur van het IMF in een strafrechtelijk onderzoek zal betrekken. De derde mogelijkheid is dat politici in Europa machtsmisbruik geen grote zonde vinden.

Die laatste is natuurlijk het meest waarschijnlijk - omdat ze het zelf ook doen of willen doen - dit is allemaal een kwestie van gradatie - voor wat betreft de Nederlandse inbreng, zie hier .

Een tot nu toe niet belicht aspect: het machismo. De alhier eerste bron zit, net als in de overige zaken, ongeveer in het midden van het spectrum (de Volkskrant, 01-06-2011, door Ariejan Korteweg):

Seksisme in politiek te kijk gezet 'Op dagen dat ik naar het parlement moet, trek ik nooit een jurk aan', bekent minister van Sport Chantal Jouanno. 'Ik dacht vaak: luister liever naar wat ik zeg dan dat je me met de ogen uitkleedt', verzucht een ex-staatssecretaris. 'Als er alleen mannen in de buurt zijn, overheerst het machismo', zegt een voormalig minister.     Dat twee Franse politici - voormalig IMF-topman Dominique Strauss-Kahn en staatssecretaris Georges Tron - verwikkeld zijn in een zedenzaak, brengt een onverwachte coming-out teweeg. Ineens beginnen vrouwelijke politici te vertellen over hoe ze in hun dagelijkse werk slachtoffer zijn van seksisme. Het is alsof het deksel van een beerput gaat.     De verhalen die naar buiten komen, getuigen van een wijdverbreid gebruik. ...     Zo regent het al een paar dagen getuigenissen in Frankrijk. Soms gebeurt dat met naam en toenaam, zoals socialistisch parlementariër Aurélie Filipetti, die met weerzin een mannelijke collega citeert: 'Jacht, dat is als vrouwen; je hebt altijd spijt van de schoten die je niet hebt gelost.' De politiek zou een voorbeeld moeten zijn, zegt ze. In werkelijkheid loopt het mijlen achter.  ...     Met name vrouwelijke fractiemedewerkers moeten het vaak ontgelden. Ze worden aangesproken als 'kippetje' of 'duifje' en worden zelden serieus genomen. Een voormalig medewerkster herinnert zich wat er werd gezegd als ze haar zin kreeg: 'Vooruit dan, omdat je zulke mooie ogen hebt.'   ...

Hetgeen dus ook weer verder naar het zuiden steeds erger wordt, met als hoogtepunt de creolen in Afrika, die hun vrouwen laten werken, er kinderen bij verwekken, en er daarna flierefluitend vandoor gaan .

Verder het zuiden van Europa en de daarop volgende gebieden wordt het snel erger (de Volkskrant, 07-03-2008, door Eric Arends):

Accent | Arbeidsongevallen In Italië zijn regels er om niet te worden nageleefd Opnieuw verkeert Italië even in staat van nationale rouw. Na arbeidsongelukken in Turijn, Genua, Castiglione in Teverina en tientallen andere plaatsen, is het nu mis in Molfetta, in de hak van de Italiaanse laars. Vijf werknemers van een bedrijf dat tankauto’s schoonmaakt zijn overleden nadat zij tijdens het reinigen van een opslagtank voor zwavel, uiterst giftige dampen inademden.   ...     Morti bianche, de witte dood, wordt het fenomeen in Italië genoemd. Het is alomtegenwoordig. Dagelijks bevat het nieuws berichten over dodelijke ongelukken op het werk. ...     In 2007 lieten 1.125 werknemers in Italië tijdens hun werk het leven. Dat zijn er weliswaar minder dan de 1.302 die in 2006 omkwamen en veel minder dan het aantal sterfgevallen van tien jaar geleden, want dat liep tussen 1995 en 2004 met ruim een kwart terug. Maar vergeleken met andere landen in West-Europa is de afname in Italië minimaal, berekende de Nationale Vereniging van Verminkten en Invaliden door het werk (Anmil). ...     Direct na het ‘zwaveldrama’ in Molfetta kondigde de demissionaire regering-Prodi aan dat ze een decreet over de veiligheid op het werk nog deze week zou ondertekenen. Ferme maatregelen staan erin. ...     Of het helpt is de vraag. Regels werken alleen als ze worden nageleefd, en dat gebeurt in Italië weinig. ...

Maar natuurlijk.

Wat in landen als Italië en omstreken wel werkt is dit (de Volkskrant, 22-09-2011, door Rachel Donadio (The New York Times)):

Reportage | Cliëntelisme heeft Italië met enorm staatstekort opgezadeld, maar voor-wat-hoort-wat-mentaliteit is moeilijk uit te roeien Comitini overleeft dankzij overheid Van een gehucht met slechts 960 inwoners en een handvol wegen, verscholen in de droge, zwavelrijke heuvels van Zuid-Sicilië, zou je niet denken dat het met grote verkeersproblemen kampt. Maar dat weerhoudt Comitini er niet van om één voltijds verkeersbeambte in dienst te hebben - en acht assistenten.     De assistenten, verzekerd van een respectabel salaris van 800 euro per maand voor een 20-urige werkweek, behoren tot de 64 inwoners van Comitini die in dienst zijn van de gemeente. Ze zijn het product van het cliëntelisme waarvan de Italiaanse politiek tot in alle lagen is dooraderd.     'Banen zoals deze hebben dit dorp in leven gehouden', zegt Caterina Valenti (41), een assistent in een piekfijn blauw pak, terwijl ze tijdens haar werk met twee collega's koffie zit te drinken in het plaatselijke café. Valenti: 'Kijk, we zitten hier in de bar, op deze manier steunen we de economie.'      Maar dat wat Comitini in leven houdt, wurgt Italië en andere noodlijdende Europese economieën. De uitgaven van de Italiaanse overheid hebben het staatstekort opgedreven tot 120 procent van het bruto binnenlands product, het hoogste percentage na Griekenland.     Ondanks Berlusconi's bezuinigingspakket van 54 miljard euro, vorige week woensdag goedgekeurd door het Lagerhuis, neemt de Italiaanse regering geen maatregelen om de salarissen en het aantal werknemers in de publieke sector terug te schroeven. Meer dan 80 procent van deze werknemers heeft een benoeming voor het leven. Wel zullen ze enkele pensioenvoordelen verliezen en is er een moratorium ingesteld op het aannemen van nieuwe mensen.   ...     In de bar maken mevrouw Valenti en haar collega's duidelijk dat zij er weinig voor voelen om parkeerbonnen uit te delen. 'We proberen boetes te vermijden', zei ze. 'Het is een klein dorp, iedereen kent elkaar.'

Dit bereikt absurde hoogtes (de Volkskrant, 02-08-2007, Reuters):

‘Gij zult niet stelen, van de staat’ Premier Romano Prodi van Italië wil dat de katholieke priesters de gelovigen vanaf de kansel gaan voorhouden dat ze niet mogen stelen van de staat. Prodi wil zo de belastingontduiking beter bestrijden.     ‘Een derde van de Italianen maakt zich schuldig aan belastingontduiking’, aldus de premier in het katholieke blad Famiglia Cristiana. ‘Waarom wordt dit nooit besproken als ik naar de mis ga?’ Italië heeft de grootste schuld in Europa. De regering schat dat de Italianen jaarlijks voor zo’n 137 miljard dollar de belastingen ontduiken. Dit is vier keer groter dan in Nederland.     Aartsbisschop Bruno Forte zei in een reactie dat de overheid beter zijn best moet doen om de bevolking te tonen dat hun belastinggeld goed wordt besteed.

Het onderstaande artikel maakt dubieus waar die neiging vandaan komt - of: wat het eerste was: de leiding of het volk - de citaten zijn slechts een bloemlezing, het hele artikel staat bol van de vormen van corruptie (Dagblad De Pers, 11-10-2007, door Andrea Vreede):

Corruptie | Eerst zichzelf verijken, daarna pas het land Italianen zijn hun politici beu Donkere wolken van woede en onvrede pakken zich samen boven de Italiaanse politiek. De overgrote meerderheid van de kiezers is de arrogantie en inefficiëntie van hun politieke leiders zat. Alles moet anders. Maar hoe? Regering of parlement, rechts, katholiek-midden of links, het is allemaal een pot nat. Van post-fascisten en ex-christen-democraten tot post-communisten en echte communisten, in Italië denkt iedereen alleen maar aan zichzelf en niet aan het landsbelang. Het is één grote, graaiende, geld verspillende kaste. Uiteen opiniepeiling eind september blijkt dat bijna vier op de vijf Italianen geen enkel vertrouwen meer hebben in de politiek.     De golf van walging en ontevredenheid die het land overspoelt is in mei ontstaan. Toen verscheen het boek van twee journalisten, Sergio Rizzo en Gian Antonio Stella, waarin tot in detail te lezen valt hoe de Italiaanse politieke klasse sinds eind jaren zeventig privilege op privilege stapelt en wat dat de burgers allemaal wel niet kost. Vier miljard euro per jaar, schrijven de beide journalisten in het boek dat niet toevallig de titel La Casta (De kaste) draagt. Inmiddels zijn er een miljoen exemplaren van verkocht. ...     Dan de salarissen. Die van de parlementariërs zijn sinds 1948 (inflatie niet meegeteld) bijna verzesvoudigd. Die van de Italiaanse Europarlementariërs zijn de hoogste van de EU: bijna 150.000 euro bruto tegenover de nog geen 67.000 euro voor een Nederlands Europarlementslid.     Rizzo en Stella constateren ook dat de hofhouding van de Italiaanse president Napolitano vier keer zo veel kost als die van koningin Elisabeth II van Engeland. Ze beschrijven hoe op alle politieke niveaus, van nationaal tot gemeentelijk, politici familieleden en vrienden bevoordelen en van baantjes voorzien. Hoe fraaie posten van vader op zoon worden doorgegeven en hoe iedereen ervoor zorgt dat het systeem in stand gehouden wordt. ...     La Casta windt er geen doekjes om. Italië is en blijft in de greep van corruptie en cliëntelisme. De zogeheten Tweede Republiek, ontstaan na de ineenstorting van de Eerste als gevolg van het grote smeergeldschandaal begin jaren negentig. is geen haar beter dan zijn voorganger. Het systeem van politieke gunsten in ruil voor geld of stemmen is sterker dan ooit. De burger wordt voortdurend bij de neus genomen. ...     De politiek reageert bedremmeld.  Er komen voorzichtige voorstellen om het aantal parlementariërs te verlagen en de salarissen te bevriezen. Maar om de diepgewortelde corruptie en het cliëntelisme uit te roeien is een radicale mentaliteitsverandering nodig. Nieuwe, jongere politici die Italië grondig willen saneren. Maar ook nieuwe burgers die niet langer hun best doen om als hovelingen rond de troon te zoemen, op jacht naar een stukje van de taart.

Een ruimhartige interpretatie, zie de daadwerkelijke keuze van de Italianen (de Volkskrant, 31-10-2011, door René Cuperus, cultuurhistoricus):

Als de brand in huis Europa is geblust   ...    De pyromanen die, naar nu blijkt, de Europese bevolking lichtzinnig een gammele muntunie hebben opgedrongen, zijn dezelfden die momenteel de Grote Sprong Voorwaarts maken in de richting van een Verenigde Staten van Europa.     Het Europees tunneldenken laat niet toe dat er verantwoording wordt afgelegd voor de puinhopen van de eurocrisis. Laat staan dat men een mea culpa uitspreekt voor het geleden gezichts- en vertrouwensverlies. Men heeft de euro verkocht als toeristische handigheid bij de verdampte staatsgrenzen ('nooit meer wisselen'). Maar bij nader inzien bleek de euro de drager te zijn van een, niet als zodanig ervaren, Europees financiële solidariteitsgemeenschap. Of men maar even garant wil staan voor volkshuishoudingen die types als Berlusconi keer op keer herkiezen, ook al ruïneren zij de openbare financiën.   ...

Er mag dus wel een goedwillende groep zijn in Italië, net zoals die er overal is, maar in Italië is die kennelijk zodanig klein dat Berlusconi, die het vleesgeworden symbool is van de corrupte politiek, keer op keer herkozen wordt. Samengevat: in Italië wordt de corruptie ruimhartig omarmd. In Noord-Europa niet. En het verschil lijkt in de aantallen geleidelijk, maar is dat in de uitwerking duidelijk niet. Kennelijk zit hier ergens een drempelwaarde tussen .

Nog een blik op hoe diep het zit (de Volkskrant, 04-10-2012, van correspondente Sarah Venema):

Regioraadsleden Italië spilziek Het corruptieschandaal rond regioraadslid Franco Friorito breidt zich uit. Politici declareerden ten onrechte tienduizenden euro's en hielden luxe feesten van belastinggeld. Het Italiaanse regioraadslid Franco Fiorito betaalde zijn oesters van belastinggeld en hij blijkt niet de enige. Fiorito, die bijna een miljoen euro aan partijgeld naar privérekeningen zou hebben gesluisd, is dinsdag gearresteerd. Het 41-jarige raadslid met de bijnaam Batman, is gaan wijzen.     'De mensen in de cel zijn niet slechter dan de mensen in de partij en in de regio', zei Fiorito bij zijn arrestatie. Wat begon als 'Lazio-gate' spreidt zich uit over Italië. Calabrië, Emilia-Romagna, Piemonte; in de ene na de andere regio openen magistraten onderzoeken naar de uitgavenpatronen van raadsleden. Uit wat er naar buiten komt, blijken de regionale politici de afgelopen jaren vooral te hebben geïncasseerd.     Dat de 1.111 regioraadsleden duur waren, was bekend. Jaarlijks kost ieder raadslid de staat 743 duizend euro, berekende het dagblad Il Sole 24 Ore. De salarissen lopen op tot meer dan 10 duizend euro netto per maand. Maar hoe de 21 regio's hun geld precies uitgaven, was onduidelijk. 'De regio's hebben meer autonomie dan de staten van Amerika', zegt Alberto Vannucci, politicoloog aan de universiteit van Pisa. 'Ze krijgen van de regering geld en hoeven nauwelijks verantwoording af te leggen over wat ze daarmee doen.'     Nu blijkt dat een groot deel van het geld in de regio's wordt uitgegeven aan vergoedingen die niet altijd even terecht zijn. Alberto Vecchi, raadslid in Emilia-Romagna, ontving bijvoorbeeld een vergoeding van meer dan 75 duizend euro om vanuit zijn chalet in een Appenijns bergplaatsje naar Bologna af te reizen voor vergaderingen. In werkelijkheid woonde hij gewoon in Bologna. Hetzelfde trucje gebruikten vier raadsleden in de regio Basilicata, goed voor 3.240 euro extra per maand.     Het barst van de dubieuze voorbeelden. ...

De neiging, graaiende leiders, is er overal, in variabele mate - de mate waarin het ten uitvoer wordt gebracht verschilt sterk.

Eén van de betrouwbaarste graadmeters voor de algemene maatschappelijke moraal is de belastingmoraal (de Volkskrant, 27-05-2010, van correspondente Linda Otter):

Italië bindt de strijd aan met fraudeurs In Italië wordt voor 120 miljard euro aan belasting ontdoken. Tijd voor actie. Rome Giulio Tremonti, de Italiaanse minister van Economische Zaken, wil haast maken met het aanpakken van het omvangrijke zwartgeldcircuit in zijn land. De jacht op belastingfraude moet het komende jaar zeven miljard euro opleveren.     Dinsdag stemde de Italiaanse ministerraad in met een omvangrijk bezuinigingsplan van 24 miljard euro. ‘Het wordt een harde dobber maar de regering zal niet aan de portemonnee van de Italianen komen’, beloofde Tremonti. Hij voorziet geen grote sociale problemen. Er wordt niet gesneden in de pensioenen en extra belastingen zijn niet nodig. Italië kan immers vele miljarden binnenhalen door het aanpakken van belastingontduiking en fraude.

En wat doen verstandige mensen (de Volkskrant, 30-10-2008, van correspondent Eric Arends):

Italiaanse hersens vluchten weg Slim zijn is niet genoeg in Italië. ‘Je hoopt dat een bevriende parlementariër een wet maakt die je vooruit helpt.’ ‘Italië is een land waar de klunzen het beste af zijn’, zegt de Italiaanse jurist Jacopo Panizza. ‘In Italië heeft een universitaire opleiding nauwelijks waarde. Belangrijker is dat je de juiste contacten hebt. Als dat niet verandert, zal het land vanzelf door de grond zakken. En eerlijk gezegd hoop ik dat het gebeurt.’     Ja, hij velt een hard oordeel over zijn land, erkent Panizza (33) telefonisch vanuit Brussel, waar hij eigenaar is van een boekwinkel annex eettent. Maar er is volgens hem alle reden voor kritiek. Italië keert haar academici al jaren de rug toe, en dat zal bepaald niet veranderen met de onderwijshervormingen van de regering-Berlusconi, die ook woensdag weer felle protesten uitlokten.     Voortdurende bezuinigingen op het universitair onderwijs en magere kansen op de arbeidsmarkt, zegt Panizza, leiden tot grote frustratie onder hoogopgeleiden. Talloze jonge Italianen doen daarom na hun studie wat hij zelf een paar jaar geleden deed: zij verlaten Italië, om hun kennis te gelde te maken in het buitenland.     Cervelli in fuga worden ze genoemd, hersens op de vlucht. In 2001 klonk de naam voor het eerst, naar aanleiding van een gelijknamig boek met getuigenissen van afgestudeerden en gepromoveerden die noodgedwongen uit Italië waren vertrokken. Sindsdien kijken steeds meer ‘gevluchte hersens’ op internetfora met leedwezen naar de ontwikkelingen in hun vaderland, waar nooit iets lijkt te veranderen.     ‘In Italië leren wij van kinds af aan dat je alleen vooruit komt als je sluw bent’, schrijft een van hen op de blog laureapentito. ‘In het buitenland is het anders. Daar investeren ze, daar weten ze dat onderzoek en multitasking essentieel zijn om concurrerend te blijven. In Italië hoopt men slechts dat een bevriende parlementariër een of andere wet maakt die hen vooruit helpt.’     Amper de helft van de afgestudeerden heeft drie jaar na zijn studie een baan op universitair niveau, blijkt uit gegevens van het Italiaanse bureau voor statistiek (Istat). Ruim 40 procent heeft na jaren nog steeds een tijdelijk arbeidscontract. ...     ‘Italië is verstikkend’, zegt architect Fabrizio Cellini (36) vanuit Londen. ‘Ik ga geregeld terug, maar het kost me steeds meer moeite. Het gaat er allemaal zo moeizaam. En je hebt telkens de hulp nodig van kennissen.     ‘In Londen kende ik niemand, hier ben ik bij nul begonnen. En toch werk ik bij een architectenbureau. Dat was me in Italië niet zomaar gelukt.’   ...

Een tweede versie van dit verhaal van een andere correspondent (de Volkskrant, 12-10-2010, door Iñaki Oñorbe Genovesi):

Werkloze Italiaanse jeugd wil weg uit ‘gerontocratie’ ...   Italiaanse kranten, blogs en sociale netwerken staan bol van de frustraties die Italiaanse jongeren ondervinden bij het zoeken naar een stageplaats of een fatsoenlijke baan in eigen land. Bijna 30 procent van de Italiaanse jongeren tussen de 15 en 29 jaar heeft geen werk. Degenen die wel een baan weten te vinden, moeten het doen met tijdelijke en vaak slecht betaalde dienstbetrekkingen. En wat te denken van de Italianen tussen de 30 en 34 jaar? Bijna een derde woont – vaak noodgedwongen – nog bij zijn ouders, drie keer zo veel als begin jaren tachtig.     Waarom? Omdat jongeren in toenemende mate het slachtoffer zijn geworden van wat Italianen gerontocrazia noemen, het bestuur van de ouderen. Politiek en economisch lijkt alles uitsluitend erop gericht om oudere Italianen te verzorgen, terwijl Italië relatief weinig besteedt aan huisvesting, werkloosheid en kinderopvang, uitgaven die van cruciaal belang zijn voor Italiaanse jongeren die een carrière van de grond willen krijgen.     Bovendien speelt in Italië – de zevende economie van de wereld en de vierde van Europa – nog een complicerende factor voor de Italiaanse jeugd mee: familienamen en netwerken zijn er belangrijker voor de carrièrekansen dan persoonlijke capaciteiten. Het gevolg: Italië ‘verraadt’ de volgende generaties, schrijven bijvoorbeeld Tito Boeri en Vincenzo Galasso in hun boek Contro i giovani (Tegen de jeugd).   ...

Stemmen met de voeten, heet dat.

En in Italië, met zijn sterke noord-zuid ligging, vinden we het noord-zuid patroon dus terug op wat kleinere schaal (de Volkskrant, 21-05-2010, van correspondent Linda Otter):

Italië brengt Bossi's droomland Padania een stapje dichterbij Voor Lega-Nordleider Umberto Bossi zijn dit hoogtijdagen. Als grote winnaar bij de regionale verkiezingen in Noord-Italië worden zijn eisen voor een onafhankelijk Padania snel ingewilligd. Donderdagavond heeft de regering een voorstel goedgekeurd dat de Italiaanse regio’s meer autonomie geeft.     Het plan houdt in dat eigendommen van de staat worden overgedragen aan de regionale besturen. Vele gebouwen, terreinen en meren worden regionaal bezit. Uitgezonderd zijn alleen belangrijke infrastructurele werken als vliegvelden, wegen en grensoverschrijdende eigendommen. De Po-rivier en het Gardameer blijven bijvoorbeeld in handen van de staat.     Bossi noemt het een eerste stap naar zijn uiteindelijke doel. ‘Het federalisme is van start gegaan, we hebben onze eerste doel bereikt.’     De Lega-Nordleider heeft nooit een poging gedaan zijn afschuw van Rome en het zuiden van Italië te verbergen. Hij wil het noorden economisch losweken van het zuiden. Als de regio’s belasting innen, kunnen ze ook de salarissen bepalen, vindt hij. De ambtenaren in het noorden moeten eindelijk krijgen waar ze recht op hebben. ‘Roma ladrona (Rome is een dief), is zijn strijdkreet.     Er moet geen cent meer gaan naar de klaplopers uit het zuiden. Italië moet hervormd worden tot een federale staat: justitie moet op de schop, op scholen moet dialect worden onderwezen en de belastingen van de Noord-Italianen moeten lokaal geheven worden: ‘80 Procent van ons geld verdwijnt in Rome.’  ...

Wat geïllustreerd wordt door de bekendste verworvenheid van Zuid-Italië (de Volkskrant, 25-10-2007, van verslaggever Olav Velthuis):

Italiaanse maffia zet twee keer zo veel om als Fiat Italiaanse maffia heeft omzet van 90 miljard euro | In zuiden wordt 80 procent van ondernemers afgeperst | Verzet tegen pizzo groeit Fotobijschrift: Maffia: vooral in zuiden touwtjes in handen De Italiaanse maffia zet jaarlijks 90 miljard euro om. Dat blijkt uit een nieuw rapport, getiteld SOS Business van de Italiaanse ondernemersorganisatie, Confesercenti. Volgens Confesercenti is de maffia daarmee het grootste bedrijf van Italië (naar omzet bijvoorbeeld twee keer zo groot als de automaker Fiat). Als haar activiteiten in de officiële statistieken werden meegenomen, zou de maffia 7 procent van het bruto binnenlands product in Italië voor haar rekening nemen. De schatting is veel hoger dan in het vorige maffiarapport van Confesercenti, toen de onderzoekers nog op 75 miljard uitkwamen.     Het beeld van de maffia dat uit het rapport opdoemt is een strak georganiseerde bedrijfstak, die even makkelijk regionaal als internationaal opereert, vooral in Zuid-Italië diep in de traditionele cultuur is verankerd, en sterke banden heeft met officiële beursgenoteerde bedrijven.

En ook hiervan een bevestiging (Dagblad De Pers, 24-08-2007, door Andrea Vreede):

Italië | Maffia in Calabrië heeft een jaaromzet van 36 miljard euro Pas op voor de 'ndrangheta De zes Italianen die vorige week in Duisburg werden vermoord, zijn gisteren begraven. Ze waren lid van de vrij onbekende 'ndrangheta, de maffia uit het Zuid-Italiaanse gewest Calabrië. Wreder en gewetenlozer dan de Siciliaanse maffia en de Napolitaanse camorra bij elkaar. Dat zeggen veel maffiabestrijders over het tot nu toe vrij onbekende neefje van de Italiaanse georganiseerde misdaad: de 'ndrangheta uit Calabrië, de punt van de Italiaanse laars.     Het begint al met die bijna onuitspreekbare naam. Vermoedelijk een verbastering van de Griekse woorden voor 'moedige man'. Mannen van eer dus, die vroeger opkwamen voor de lokale bevolking in dat deel van Italië waar de staat nauwelijks aanwezig was. Waar rijke grootgrondbezitters de arme boeren uitbuitten en bandieten en smokkelaars vrij spel hadden. Waar familiedans hele gebieden controleerden door middel van geweld en afpersing, maar ook voor bescherming zorgden voor wie in hun territorium woonde. En dat is nog steeds zo, want om iets gedaan te krijgen stappen veel mensen niet naar politie of justitie, maar naar het hoofd van de lokale dan. Een situatie die sterk lijkt op die van bijvoorbeeld de maffia op het eiland Sicilië.     Maar toch is de 'ndrangheta anders. Er hangt een waas van geheimzinnigheid en zelfs mystiek rond de families die samen de dienst uitmaken in Calabrië. Volgens de Italiaanse justitie zijn het er zo'n 150, met in totaal ongeveer 6.000 leden. De leden van iedere familieclan zijn bijna altijd bloedverwanten en hebben daardoor onderling een hechte band. Die wordt nog versterkt door de inwijdingsceremonie die ieder nieuw lid moet ondergaan. Rituelen vol christelijke symboliek, zoals een doop en het zweren van een eed van trouw, die bijna sekteachtig aandoen.     Volgens de verhalen komen alle clanhoofden eenmaal per jaar samen in een Maria-bedevaartsoord nabij San Luca, het plaatsje waar enkele van de in Duitsland vermoorde mannen vandaan kwamen. ...     De grote sprong voorwaarts kwam toen verschillende familieclans besloten in de drugs te gaan, ondanks tegenstand van meer traditioneel ingestelde familiehoofden. ...     De hechte bloedband maakt ook dat de 'ndrangheta bijna geen spijtoptanten kent. Leden kijken wel uit om te klikken, want ze weten dat hun familie dan het risico loopt volledig te worden uitgemoord. Want meedogenloosheid is een andere typische karaktertrek van de families, die ieder in hun eigen territorium opereren en bondgenootschappen sluiten met andere families. ...     Wie in San Luca komt, kan de aanwezigheid van de 'ndrangheta bijna voelen. Vreemdelingen worden met argwaan bekeken. Niemand wil praten. De mensen sluiten zich op in hun huizen en wachten tot alle aandacht van de media is overgewaaid. Er wordt getreurd om de doden en dan gaat men weer over tot de orde van de dag. Tot de volgende moordpartij.

Het is droevig ...

Naar aanleiding van eerst de Griekse en daaropvolgend ook de Italiaanse schuldencrisis is er in 2011 opnieuw aandacht voor het verschijnsel - auteur Michael Persson heeft een achtergrond bij de economische redactie, en legt de betreffende verbanden (de Volkskrant, 26-11-2011, door Michael Persson

Waar de enige firma die groeit 'ndrangheta heet In Calabrië is de crisis veel beter voelbaar dan in het noorden van Italië. Veertig procent van de jongeren is werkloos - of zou het tachtig zijn? Tussentitel: Vroeg of laat infiltreert de maffia overal in - Antonio Marcianò - Directeur SOS Impresa ...    Wie wil zien hoe Italië ervoor staat, moet niet in Rome zijn, niet in het noorden. Wat nou crisis, zei Silvio Berlusconi in zijn laatste week als premier, en wees naar de volle restaurants, de volle winkels. En het klopte nog ook - in Rome, Milaan, Turijn en Florence. Als het daar niet de Italianen zelf zijn die nog lekker eten en dure kleren kopen, zijn het wel de toeristen die met hun geld de steden op de been houden.     Zo niet in Reggio. Hier, in de teen van de laars, zijn geen rijke industriëlen zoals in Milaan, of declarerende politici zoals in Rome, en er zijn nauwelijks toeristen die afkomen op deze stad ...     e werkloosheid is het resultaat van een giftige cocktail aan structurele Italiaanse problemen, die hier in het zuiden nog veel giftiger is. Te veel bureaucratie, te weinig grote bedrijven, te weinig innovatie, slecht onderwijs, grote verschillen tussen arm en rijk. En dan, daar dwars doorheen geweven, de georganiseerde misdaad.     'Ik weet maar één uitweg', zegt Angelo. 'Roven. Stelen.' En de jongens kijken verlekkerd naar een vriend die op een scooter arriveert ('Dat is onze Robin Hood. Die weet waar je geld kunt halen', zegt Nicolà).    ...     Zo komen we bij het achterliggende probleem van Zuid-Italië. De maffia. De georganiseerde misdaad is zo alomtegenwoordig, dat het de ontwikkeling van de economie in de weg staat, zegt Marcianò. Volgens cijfers van zijn organisatie wordt 70 procent van de bedrijven afgeperst - niet bepaald een stimulans om door te groeien.     De maffia pakt een percentage van de aanneemsom, 3 procent, of dringt zich op in de klus, met hun bulldozers en hijskranen. De afpersingspraktijken genereren een constante geldstroom, waarmee ze hun andere activiteiten financieren, zoals wapen- en drugssmokkel. 'Als ze dat afgeperste geld in productieve activiteiten zouden steken, zou het economisch gezien niet zo erg zijn', zegt Marcianò. 'Maar het wordt allemaal geïnvesteerd in landen als Colombia, of in consumptiegoederen, of in een zoveelste onafgebouwde villa.'     In Nederland wordt de maffia meestal geassocieerd met de Siciliaanse cosa nostra en de Napolitaanse camorra - maar de grootste bende is de 'ndrangheta (klemtoon op de eerste lettergreep), een verzameling familieclans uit Calabrië. Geschatte jaaromzet: tegen de 44 miljard euro.     Volgens Marciano is de 'ndrangheta een van de weinige firma's die nog groeien, tijdens de crisis. Het is een van de weinige organisaties met geld. Ondernemers kloppen er vrijwillig aan, omdat ze de enige financier zijn, nu de banken de teugels aantrekken. Werklozen zoeken er naar werk. 'De bloei van de 'ndrangetha is zowel oorzaak als gevolg van de economische achterstand hier', zegt Marciano. 'Het is een cirkel die heel lastig te doorbreken is.'    ...

De relatie tussen economische factoren en culturele wordt, onbedoeld, heel beeldend gelegd:

Langs de weg naar San Luca vallen allereerst de uitgebrande bushokjes op; het gesmolten plastic hangt levenloos aan de spijlen. Daarna komen de met kogels doorzeefde verkeersborden, en vuilniscontainers waar met een veel groter kaliber gaten in zijn geknald. De lekgeschoten zakken stulpen er als ingewanden uit.   ...     Het stortregent, en uit gaten in het asfalt kolkt het bruine water uit de grond omhoog. De weg wordt steeds slechter naarmate het dorp dichterbij komt. De inwoners willen niets te maken hebben met de autoriteiten, en de autoriteiten vinden het best. Dan komt er maar geen weg.     In de vallei beneden kolkt een caramelkleurige rivier in een wirwar van krakelingen, in een kom van felgroene hellingen. Het doet aan Afghanistan denken, gek genoeg - de natuur, de clans, de papaverteelt op de hellingen. Op de mooiste heuveltoppen staan enorme onvoltooide huizen, grote bakstenen skeletten met ramen als holle ogen en een overvloed aan zuilen. Voor het gebruik als statussymbool hoef je er niet te wonen.

Het uiterlijk van Afghanistan. Door de economie van Afghanistan. Door de cultuur van Afghanistan:

Tussenstuk: De Vete van San Luca Ineens lagen er op 15 augustus 2007 zes geëxecuteerde Italianen in hun auto's voor een pizzeria in het Duitse Duisburg. Daarmee maakte ook het buitenland kennis met de Vete van San Luca - een typisch geval van geschonden eer en de keten van geweld die daaruit kan volgen, in lichtgeraakte gezelschappen - in dit geval leden van verschillende 'ndrangheta-clans uit het Italiaanse dorpje San Luca.     De Vete begon tijdens een carnavalsoptocht in San Luca in 1991, toen een lid van de familie Vottari een ei tegen zijn hoofd kreeg. Diezelfde dag werden de daders, twee jongens van 19 en 20 jaar van de families Nirta en Strangio, door de familie Vottari doodgeschoten. Het was het begin van een jarenlange reeks moorden, die vooral plaatvonden in de nauwe steegjes van San Luca.   ...

De cultuur van familie en de cultuur van respect. Tezamen een giftige en vaak dodelijke mix.

En, zou je bijna zeggen, tenslotte, het ultieme teken van barbaarse cultuur: het magische denken - het geloof dat bidden helpt om regen te krijgen (de Volkskrant, 27-09-2012, van verslaggever Tonie Mudde):

Ongeloof over eis tot celstraf voor seismologen Wetenschappers reageren met ongeloof op de laatste ontwikkelingen in de rechtszaak tegen zes Italiaanse seismologen. Openbaar aanklager Fabio Picuti eiste deze week tegen ieder van hen vier jaar celstraf, omdat ze beter hadden moeten waarschuwen voor de aardbeving van 6 april 2009 in de stad L'Aquila. Daarbij kwamen 309 mensen om het leven.     De seismologen vergaderden een week voor de ramp met stadsbestuurders naar aanleiding van een serie kleine schokken. Volgens de aanklacht vond tijdens dat beraad een veel te oppervlakkige risico-analyse plaats. De seismologen zeggen dat een uitgebreidere analyse niets had toegevoegd, omdat je aardbevingen niet tot op de dag, week of zelfs tot op het decennium kunt voorspellen.    ...

Dit is misschien niet het magische denken zelf, maar het is het spiegelbeeld ervan: de inquisitie: het geloof dat anderen magisch kunnen denken en als ze dat niet doen, dat ze dan schuldig zijn. Want, zoals iedereen met enig gezond verstand weet: aardbevingen kan je niet voorspellen. Op geen enkele manier. je kan wel aangaven waar de risico's het hoogst zijn, maar dan praten over kansen "binnen de komende 100 jaar". In Italië leeft een aanzienlijk stuk cultuur dat gelooft dat seismologen magiërs zijn die dat wel kunnen. En bij falen in hun magie, moeten ze dus de brandstapel op. Welk laatste ze nu niet eisen, omdat ze weten dat hun omgeving dat niet zou accepteren.
    Nog even ter bevestiging het vonnis (de Volkskrant, 23-10-2012, van verslaggevers Tonie Mudde en Sarah Venema

Wetenschappers 6 jaar de cel in na 'fout advies' aardbeving Italië De rechtbank van l'Aquila heeft zes wetenschappers en een overheidsvertegenwoordiger veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf. Ze voorspelden eind maart 2009 dat de kans op een grote aardbeving in l'Aquila klein was. Zes dagen later kwam de verwoestende beving toch. Wetenschappers zijn verbijsterd over de uitspraak..      Alle zeven leden van de Commissie voor de prognose en preventie van grote risico's zijn maandag schuldig bevonden aan meervoudige doodslag en het veroorzaken van letsel. Bij de aardbeving op 6 april 2009 kwamen 309 personen om het leven en raakten meer dan 1.500 gewond. De commissieleden hebben een verbod gekregen op het bekleden van publieke functies en moeten een schadevergoeding betalen aan de 29 slachtoffers en familieleden die hen aanklaagden in een civiele zaak.     Het proces tegen de vooraanstaande Italiaanse wetenschappers is wereldwijd bestempeld als een aanval op de wetenschap. Vijfduizend collega's ondertekenden een petitie aan de Italiaanse president. De boodschap: waar en wanneer een aardbeving precies plaatsvindt, kan niet met zekerheid worden voorspeld.    ...

Maar in Italië is god en de irrationaliteit dus nog steeds een belangrijke factor. Italië heeft het proces der verlichting op zijn best half doorgemaakt. Nogmaals illustrerende dat dit een zaak van de Noordwest-Europese landen was. En is.
    Waarmee we dus weer een zeer scherpe grens over zijn: ten zuiden van Frankrijk begint het echte magische denken een aanzienlijke plaats te krijgen. Voorbij Italië neemt dat magische denken de hele maatschappij over.

Even genoeg over Italië. Over naar en land waar je relatief weinig over hoort, maar dit vermoedelijk aan het soort correspondenten dat er zit. Plotseling komt er eentje over de brug (de Volkskrant, 07-12-2012, van correspondent Steven Adolf

Arrestatie oud-werkgeversvoorzitter is jongste ontwikkeling in stroom corruptiezaken Nieuw fraudeschandaal Spanje Tussentitel: 400 - Aantal miljoenen euro's dat de eigenaar-directeur van reisbureau Marsans nog snel aan de failliete boedel zou hebben onttrokken voor hij aftrad. Schuldeisers hadden het nakijken Opnieuw ziet Spanje tot zijn schrik een topfiguur uit de bestuurlijke elite wegens fraude in de beklaagdenbank staan. Al twee nachten verblijft Gerardo Díaz Ferrán (70), als voormalig werkgeversvoorzitter een bekende verschijning, in een Madrileense cel.    ...     Díaz Ferrán was eigenaar-directeur van het in Spanje bekende reisbureau Marsans. Hij wordt ervan beschuldigd de failliete boedel van het reisbureau nog snel te hebben geplunderd, zodat de rechtmatige schuldeisers konden fluiten naar hun geld. Het ging om een bedrag van ruim 400 miljoen euro.    ...     Pikant was dat de curator van het faillissement - inmiddels eveneens achter slot en grendel - ook in het complot zat. ...     De jongste fraudezaak komt juist nu deze week de organisatie Transparency International zijn jaarlijkse internationale corruptiebarometer bekendmaakte. Hoewel in de Spaanse positie, op een dertigste plaats, geen grote verandering optrad en het land met een cijfer van 6,5 zijn score voor openbaarheid van data zelfs licht verbeterde ten opzichte van vorig jaar, blijft Spanje in de achterhoede ten opzichte van landen die de oude kern van de Europese Unie uitmaken. Het is een betere score dan die van Griekenland of Italië , maar vergelijkbaar met Botswana, zo werd beschaamd opgemerkt in de digitale publicatie El Conficential.     De corruptie is in Spanje een 'cultureel probleem', aldus hoogleraar Manuel Villoria die namens Transparency Internacional Spanje het onderzoek heeft verricht. Politici hebben nog altijd moeite met openbaarheid van bestuur, merkte de onderzoeker op.     De afgelopen maanden is Spanje tot zijn groeiende schaamte geteisterd door een stroom aan corruptie- en fraudezaken. ...

Allemaal niets eerder over gehoord, maar dat ligt dus aan de berichtgeving. Spanje kan ook op de lijst op zijn gerechte plaats, gezien zijn zuidelijke ligging.

De crisis brengt nog meer informatie (de Volkskrant, 06-02-2013, van correspondent Steven Adolf):

Ontreddering groeit in Spanje na schandalen Spanje is in de greep van een stroom van fraude en corruptiezaken die de instituten van het land aanvreten. Het wantrouwen van de Spanjaard groeit met de dag.     Gisteren vroeg de speciale corruptieafdeling van het openbaar ministerie de belastingadministratie op die de regerende Partido Popular de afgelopen dertien jaar heeft bijgehouden. Justitie is daarmee een vooronderzoek gestart naar de documenten die vorige week lekten naar de Spaanse pers.     Volgens de veronderstelde zwarte boekhouding zou de partijtop, waaronder de huidige premier Mariano Rajoy, jarenlang zwart uitbetaald hebben gekregen uit giften van personen en bedrijven aan de partij. In het geval van de premier zou het daarbij zijn gegaan om ruim 25.000 euro per jaar.    ...     De verwarring werd er gisteren niet minder op na persberichten dat de Spaanse belastingdienst de voormalige penningmeester van Rajoys partij beschuldigt van oplichting bij het gebruikmaken van de speciale 'witwasregeling' voor zwart geld die de regering vorig jaar instelde.     De spaarzame verklaringen van de premier, gecombineerd met de stortvloed aan schandalen hebben in Spanje voor een sfeer van groeiende vertwijfeling over de staat van het land gezorgd.     Geen autoriteit blijft gespaard. Behalve de nieuwe gegevens en het lopende onderzoek naar frauduleuze partijfinanciering, ligt nu ook minister Ana Mato (Gezondheid) onder vuur. Uit politieonderzoek blijkt dat zij en haar voormalige echtgenoot giften en snoepreisjes zouden hebben ontvangen. Mato ontkent alles en weigert op te stappen.     Ondertussen probeert de schoonzoon van de Spaanse koning, Iñaki Urdangarin, uit alle macht te voorkomen dat hij in voorlopige hechtenis verdwijnt wegens verduistering van gemeenschapsgelden. Zijn advocaat vocht gisteren de borgtocht van ruim acht miljoen euro aan die is opgelegd aan Urdangarin en zijn eveneens verdachte zakenpartner.     Vrijwel gelijktijdig werd bekend dat de borgsom voor voormalig werkgeversvoorzitter Gerardo Díaz Ferrán is verlaagd van dertig naar tien miljoen euro. Díaz Ferrán moest het veld ruimen nadat justitie hem verdacht van het frauduleuze bankroet van een aantal van zijn reisorganisaties.     Onderwijl heeft justitie in Barcelona aangekondigd dat zij de secretaris-generaal van de Catalaanse nationalistische partij van regiopresident Artus Mas wil vervolgen wegens corruptie. Oriol Pujol wordt verdacht van het verduisteren van gelden voor autokeuringen. ...

Plaats bevestigd.

En dit, weten we inmiddels, hoort er natuurlijk ook bij (de Volkskrant, 08-02-2013, door Dan Bilefsky (The New York Times)

Fusiondiner uit zicht van de fiscus Negen gangen, inclusief een crisisportie sushi, voor 23 euro. Ondergrondse restaurants floreren in Spanje. Wel allemaal lang-zal-ze-leven zingen als de politie binnenvalt. Restaurant Nikkei is gevestigd in een schemerige kelder in een achterafstraatje in Barcelona. Mikio, een Japans-Chileense filmmaker en voormalig professioneel clown, waarschuwt het groepje dinergasten dat ze enthousiast moeten gaan klappen en lang-zal-ze-leven zingen, mocht de politie zijn illegale restaurant binnenvallen.    ...     Het clandestiene ondernemerschap bloeit in Spanje, dankzij de economische misère. ....     Klemgezet door stijgende belastingen en werkloosheid bouwen wanhopige Spanjaarden hun appartementen en lege bedrijfsruimten om tot jazzclubs, kapsalons, restaurants en zelfs flamencozalen. ...

Maar natuurlijk was die slechte belastingmoraal voor de crisis nauwelijks minder erg.

En het blijkt allemaal nog erger (de Volkskrant, 11-03-2013, van correspondent Steven Adolf):

'Bij ons zit de kerstman aan het roer'   Spanje is gecorrumpeerd door illegale geldstromen, zegt César Molinas. De woede daarover groeit met de dag. De politiek, de rechterlijke macht, het kiesstelsel, alles moet op de schop. Tussentitel: Iemand moet aftreden, er moet iets gebeuren - César Molinas, schrijver, econoom, bankier en oud-topambtenaar 'De nekken ruiken naar de guillotine', staat er op posters die in de straten van Madrid opduiken. Het broeit in Spanje. Weken van onafgebroken corruptieschandalen hebben geleid tot een verstikkende sfeer van woede, machteloosheid en wantrouwen jegens alle instituties van het land. Premier Rajoy, diens conservatieve partij, lokale politici, de banken, de rechters, het koningshuis, niemand blijft gespaard. Het corruptieprobleem is inmiddels nationale kopzorg nummer 2, direct achter de werkloosheid, blijkt uit de jongste peilingen onder de Spaanse bevolking; 86 procent van de ondervraagden noemt de politieke situatie in het land 'slecht tot zeer slecht'.     Schrijver, econoom, investeringsbankier en oud-topambtenaar César Molinas (63) maakte in 2012 naam met een opiniestuk in El País waarmee hij het grote debat over de corruptie in eigen land aanzwengelde. Molinas waarschuwde dat Spanje snel schoon schip moest maken onder de 'graai-elite' van corrupte politici die het land in hun greep houden en leegzuigen. De stroom aan recente corruptiekwesties moest toen nog goed en wel op gang komen.    ...

En het blijkt nog erger (de Volkskrant, 29-10-2104, van correspondent Steven Adolf

Spanjaard is de 'corrupte bende' zat Een nieuw corruptieschandaal lijkt de Spaanse regeringspartij Partido Popular de nekslag te gaan geven, de excuses van premier Rajoy ten spijt. De aanhang van protestpartij Podemos groeit. Tussentitel: De Spaanse pers is uitzonderloijk eensgezind: het moet ophouden Na weken van getalm en zich afzijdig houden heeft de Spaanse premier Mariano Rajoy dinsdag publiekelijk zijn excuses aangeboden voor de corruptieaffaires die zijn regeringspartij Partido Popular (PP) teisteren. 'Ik verontschuldig me in naam van mijn partij aan alle Spanjaarden voor het feit dat ik mensen heb benoemd op verantwoordelijke posten die ze niet waardig waren', sprak hij in de senaat. 'Ik begrijp de verontwaardiging van de burgers'.     De afgelopen dagen dienden nieuwe corruptieschandalen zich in zo'n hoog tempo aan dat het incasseringsvermogen van de gemiddelde Spanjaard is geknapt. De leden van de conservatieve PP verdringen zich voor de rechter.     Zwarte creditcards, een zwarte partijkas, de 'jonge Nicolás' (20) die zichzelf duur verkocht als zwendelende partijnetwerker: de satirische televisieshows in Spanje konden hun lol niet op. Maar maandag werd het duidelijk teveel toen er weer een groots corruptienetwerk werd blootgelegd. De mega-operatie 'Punica' kent 51 nieuwe arrestaties en 250 miljoen euro aan corrupt geknoei. Bedrijven, vooral in de bouw, kochten politici om voor opdrachten en andere gunsten.    ...

Dat was Spanje - het lijkt inderdaad toch nog weer erger dan Italië.

En nu over naar een land waar het allemaal nog veel erger is - en nog zuidelijker ligt. Hier is de berichtgeving ontstaan toen er in het kader van de eurocrisis geld op tafel moest komen (Dagblad De Pers, 17-01-2008, door Lode Desmet):

Smeergeld | 613 miljoen per jaar Grieken betalen zich suf Volgens een deze week gepubliceerd onderzoek gaven de Grieken in 2007 samen 613 miljoen euro uit aan smeergeld. De studie werd gedaan door de anticorruptie-organisatie Transparency International. Er werden zesduizend Griekse gezinnen ondervraagd.     Maar liefst een kwart van de gezinnen verklaarde dat een of meerdere ambtenaren hen vorig jaar om smeergeld heeft gevraagd. Het gaat om ambtenaren bij de belastingen en de diensten die bouwvergunningen leveren – en in ziekenhuizen.     Een op de tien gezinnen moest ook bij dokters, bankbedienden en advocaten smeergeld betalen. In deze sector bedroeg het gemiddelde bedrag aan smeergeld 1.554 euro.     Griekenland staat op de corruptie-index van Transparency International – een ranglijst waarop landen gerangschikt staan van minst naar meest corrupt – pas op de 56e plaats. In Europa staan alleen Polen, Roemenië en Bulgarije nog lager. Nederland staat in die index op de zevende plaats. De lijst wordt aangevoerd door Denemarken, Finland en Nieuw-Zeeland. Somalië en Myanmar staan samen op de 176e en laatste plaats. Dat zijn volgens de index de meest corrupte landen ter wereld. ...

Hoezo, corruptie ...

Nog een bericht uit Griekenland (DePers.nl, 14-12-2009):

'Piloot verwarde eilanden' Een piloot van de Griekse luchtvaartmaatschappij Olympic heeft twee Griekse eilanden met elkaar verward en probeerde op het verkeerde een landing te maken. Dat berichtte maandag de Griekse tv. Olympic ontkent het incident.     De piloot was volgens de omroep Star in Athene zaterdag met een vliegtuig van het type ATR-42 op weg naar Naxos en zette de landing in op het nabijgelegen eiland Paros. Vlak voordat het toestel aan de grond kwam, slaagde personeel van de luchthaven van Paros erin de vlieger duidelijk te maken dat hij een ander eiland moest hebben.   ...

Het gaat hier natuurlijk niet om de vergissing van de piloten - vergissen is menselijk. Het gaat om de ontkenning door de luchtvaartmaatschappij: erkenning van gemaakte fouten is de kern van vooruitgang.

De Griekse financiële crisis van 2011 legt genadeloos nog meer Griekse sociale problemen bloot (e Volkskrant, 05-09-2011, door Arjen van der Ziel):

Interview | Renée Hirschon, antropologe en Griekenlandkenner 'Bij Grieken is belofte slechts intentie' Griekenland-expert Renée Hirschon waarschuwt Westerse politici voor de Griekse neiging om loze beloften te doen. 'De EU en het IMF houden te weinig rekening met cultuurverschillen.' Tussentitel: Vrijwel elke Griek probeert de staat af te zetten | Renée Hirschon, antropologe De West-Europese politici, diplomaten en adviseurs die proberen de Griekse financiële crisis te bezweren, houden het in het openbaar doorgaans netjes. Maar achter de schermen wordt er hartgrondig gemopperd op de Griekse collega's. Waarom houden ze zich niet aan hun afspraken en deadlines? En waarom beloven ze telkens weer allerlei dingen die ze niet waarmaken? 'Je moet de Grieken voortdurend onder druk houden', zei een Westerse diplomaat onlangs. 'Anders doen ze niks.'     Volgens Renée Hirschon (67), antropologe en Griekenland-kenner aan de Universiteit van Oxford, komen de irritaties voort uit fundamentele verschillen tussen de West-Europese en de Griekse cultuur. 'Het tijdsbegrip dat wij in het Westen hanteren, heeft zich in zeshonderd jaar tijd ontwikkeld. De industriële revolutie heeft een belangrijke rol gespeeld. Om op grote schaal dingen te fabriceren, moet je er op aan kunnen dat werknemers allemaal op hetzelfde tijdstip beginnen.Maar Griekenland is nooit echt geïndustrialiseerd. De Griekse economie wordt vooral gedomineerd door kleine en middelgrote bedrijven.'     Hirschon is getrouwd met een Griek, werkte tien jaar lang aan een Griekse universiteit, en houdt zich al veertig jaar als wetenschapper bezig met Griekenland. Volgens de Britse antropologe gaapt er in Griekenland een grote kloof tussen wat mensen zeggen en wat ze doen. 'Grieken spelen met woorden. Beloften zijn vaak slechts een uiting van een intentie of een emotie.'     'Neem het ontbreken van een kadaster, een van de grootste obstakels bij de aangekondigde privatisering van overheidsland. Dit is al zo'n vijftig jaar een onderwerp. De Europese Unie heeft in het verleden hiervoor geld gegeven, maar dat geld is verdwenen. Sinds het begin van de crisis belooft deze regering om er werk van te maken. Maar er is weinig gebeurd.' Waar komt die neiging tot met maken van loze beloften vandaan? 'Grieken houden er niet van verplichtingen te hebben of verantwoording af te leggen. Ze ervaren dat als een aantasting van hun vrijheid. Ze willen best iets beloven, maar willen daar geen verplichting aan overhouden.     'Zelf zijn de Grieken ook zeer sceptisch over verbale uitingen van andere mensen. Ze gaan er van uit dat mensen niet doen wat ze zeggen. Buiten de eigen familie wantrouwen Grieken elkaar diep.' Westerse politici doen er dus verstandig aan hun Griekse collega's ook niet te snel te vertrouwen? 'Een zekere voorzichtigheid is verstandig. Grieken zelf kunnen het woordenspel van hun landgenoten 'decoderen': ze voelen aan wat loze beloften zijn. Maar Westerse politici hebben daar over het algemeen weinig gevoel voor. ... Als Grieken niet van verplichtingen houden, waarom is hun regering dan al die schulden aangegaan? 'Het was de Griekse staat die al dat geld leende. En dat kon de meeste Grieken tot voor kort weinig schelen. De staat is voor hen een vijand. Vrijwel elke Griek probeert de staat zo veel mogelijk af te zetten. Die houding gaat terug tot de Ottomaanse tijd, toen de Grieken werden overheerst door de Turken. Griekse boeren verborgen hun oogst toen om de belastinginspecteur te misleiden....     'En Europa werd door Griekse politici de afgelopen jaren gezien als een melkkoe. Veel van dat Europese geld werd gebruikt om hun patronagenetwerken te onderhouden. ...'

Amerikanen noemen zoiets "a can of worms" (een blik met wormen).

De cruciale factor (de Volkskrant, 04-10-2011, door Rens van Tilburg, econoom):

Doorbreek de macht van de Griekse elites Het redden van Griekenland via verruiming van het eurogarantiefonds heeft alleen zin als een einde wordt gemaakt aan het Griekse nepotisme. Tussentitel: Breng democratie terug naar haar bakermat door Griekenland soevereiniteit te laten overdragen De euroleiders maken zich op voor hun zoveelste 'definitieve' antwoord op de eurocrisis. ...     ...Het echte Griekse probleem wordt namelijk niet benoemd, laat staan aangepakt.     Dat probleem is dat in de Griekse samenleving niet talent en inzet, maar afkomst en relaties je plek bepalen. Nu is geen enkele samenleving helemaal meritocratisch of nepotistisch. Maar Nederland is overwegend meritocratisch en Griekenland is sterk nepotistisch. Macht en eigendom zijn zo sterk geconcentreerd dat de heersende elites hun positie telkens weten te consolideren. De Grieken hebben bij verkiezingen de keuze: laten we ons de komende jaren door de hond bijten of toch liever door de kat?   ...

Nauwkeurig verwoord.

Nog wat cijfers (de Volkskrant, 28-04-2012, van correspondent Arjen van der Ziel):

Griekse jachtbezitters ontduiken fiscus De Griekse fiscale opsporingsdienst heeft ruim honderd rijke jachtbezitters opgespoord die hun schip aan het zicht van de fiscus onttrokken door onder Nederlandse vlag te varen. Dat melden media in Griekenland. De Griekse belastingrechercheurs vonden de frauderende jachteigenaren met hulp van Nederlandse belastingambtenaren.   ...     Verbetering van de belastinginning is belangrijk voor Griekenland, omdat het land aan de rand van een faillissement verkeert. De Griekse overheid blijft alleen overeind dankzij een recente kwijtschelding van 100 miljard euro aan staatsschuld en dankzij vele tientallen miljarden aan noodleningen van de EU en het IMF.     De wijdverbreide belastingontduiking maakt het lastig de overheidsinkomsten te vergroten. Naar schatting 25 tot 30 procent van de Griekse economie is zwart en de schatkist loopt jaarlijks door ontduiking tussen de 40 en 45 miljard euro mis.     'Vrijwel iedereen hier probeert de belasting te ontduiken', zegt Nikos Lekkas, een van de bazen van de Griekse fiscale opsporingsdienst. 'Het hele maatschappelijke systeem is zo. Mensen zien de staat als een vijand, die ze het liefst een poot uitdraaien.'

Merk overigens op dat de betreffende groep van mensen, de rijken, in Nederland vrijwel dezelfde mentaliteit hebben, alleen krijgen ze in Nederland minder de gelegenheid. omdat de meerderheid een betere mentaliteit heeft.

Naarmate er meer naar buiten komt, wordt de stank ondragelijker (de Volkskrant, 01-05-2012, van correspondent Arjen van der Ziel):

EU-crisis dwingt Grieken tot serieuze aanpak corruptie Velen in Athene betwijfelen of de arrestatie van oud-minister Tsochatzopoulos daadwerkelijk een keerpunt is. 'De belastingdienst is volslagen corrupt. Ze moeten die tent platbranden.' Het is nog vroeg in de Griekse hoofdstad Athene, maar tientallen journalisten hebben zich al verzameld voor de ingang van het statige, zachtgele gerechtsgebouw. De echtgenote van voormalig minister Akis Tsochatzopoulos moet deze ochtend getuigen voor een onderzoeksrechter. Tsochatzopoulos wordt verdacht van het aannemen van miljoenen euro's aan steekpenningen, bij grote wapenaankopen toen hij nog minister van Defensie was.    ...     Het strafrechtelijk onderzoek naar oud-minister Tsochatzopoulos is onderdeel van een offensief van de Griekse justitie tegen de wijdverbreide corruptie in het land. Op een corruptieperceptieranglijst van de pressiegroep Transparency International staat Griekenland op een gedeelde 80ste plaats met landen als Colombia, Thailand en Marokko.     De zaak tegen Tsochatzopoulos kwam aan het rollen door een onderzoek in Duitsland naar smeergeldbetalingen door een defensiebedrijf. Het Duitse bedrijf bleek miljoenen euro's aan steekpenningen te hebben betaald bij de verkoop van duikboten aan Griekenland en Portugal. Als begunstigde in Griekenland werd Tsochatzopoulos genoemd. Griekse rechercheurs stelden vervolgens vast dat de oud-minister ook bij andere wapendeals miljoenen had opgestreken. Eerder deze maand arresteerden ze hem.     'Vóór de financiële crisis waren politici als Tsochatzopoulos onaanraakbaar', zegt Nestor Courakis, hoogleraar criminologie aan de Panteion Universiteit in Athene. 'Maar er is door de crisis steeds meer druk uit de samenleving om graaiende politici aan te pakken. Tsochatzopoulos is de eerste die is gearresteerd.'     Dat de strijd tegen de verstikkende Griekse corruptie niet eenvoudig is, wordt zichtbaar op het hoofdkwartier van de fraudebestrijdingsdienst die de zaak tegen Tsochatzopoulos uitzocht. De man en de vrouw achter de receptiebalie hebben beiden een kogelwerend vest aan. De vrouw draagt een pistool aan haar koppelriem. 'We zijn een doelwit', zegt ze. 'We zijn bang voor aanslagen.'     Op de 5de verdieping van het kantoorgebouw legt een van de bazen van de dienst, Nikos Lekkas, uit hoe diep de corruptie is verankerd in de plaatselijke politiek. 'Onze politici hebben hun hele systeem gebaseerd op cliëntelisme, op het verstrekken van gunsten in ruil voor stemmen.'    ...     Willen de fraudebestrijders succes boeken, dan zullen ze ook in eigen gelederen nog veel weerstand moeten overwinnen. Een voormalige medewerker van de Griekse fiscus onthulde onlangs dat belastinginspecteurs bij boetes vaak de zogenoemde '40-40-20'-formule hanteren. Een belastingplichtige krijgt 40 procent korting op zijn boete, mits hij 40 procent van de boete afdraagt aan de inspecteur persoonlijk - een smeergeldbetaling. De staat ontvangt slechts de resterende 20 procent.     'Als je hier belastinginspecteur wilt worden, moet je betalen', vertelt een westerse diplomaat in Athene. 'Het wordt gezien als een functie waarmee je veel geld kunt verdienen. Wij hebben de laatste tijd veel technische assistentie gegeven aan de Griekse belastingdienst, maar dat haalt weinig uit, omdat de dienst volslagen corrupt is. Ze kunnen die tent het beste volledig platbranden.'     ...

Een aanvullend verhaal, van de televisie: op een Grieks eiland waren er 500 blinden - tien keer het Europese gemiddelde. Artsen verkochtten attesten. Een beerput, dat Griekenland.

Nog een onbenoemde factor (de Volkskrant, 08-09-2012, van verslaggever Jonathan Witteman):

Grieken verbieden nepotisme bij wet Griekse kabinetsleden mogen niet langer politieke baantjes uitdelen aan familieleden. Met het vrijdag ondertekende wettelijke verbod reageert de regering-Samaras op de storm van kritiek over een aantal recente gevallen van nepotisme in de Griekse politiek.     Het dieptepunt was de rel rond interim-parlementsvoorzitter Byron Polydoras. Begin vorige maand kwam naar buiten dat Polydoras na de verkiezingen van 6 mei, tijdens zijn enige dag als parlementsvoorzitter, meteen zijn dochter een ambtenarenpost had bezorgd. ...     Polydoras staat in een lange Griekse traditie. Vorige maand bleek ook Panos Kammenos, leider van de rechtse partij Onafhankelijke Grieken, zijn neef te hebben benoemd als parlementair medewerker. Ook een ander parlementslid van Nieuwe Democratie, Yiannis Tragakis, bleek een familielid te hebben aangesteld.

Dat verbod is vermoedelijk niets meer dan een wassen neus - er zijn vast vele manieren om het te omzeilen.

Na eerst weer een algemene opmerking over de trend, gaan we in oostelijke richting (de Volkskrant, 09-12-2005, door Thomas von der Dunk, cultuurhistoricus):

Unie strijkt niet alle plooien glad Pleidooien voor verdere uitbreiding van de EU gaan voorbij aan de historische les dat structuren in de samenleving zich niet snel laten omvormen, zegt Thomas von der Dunk. Is een groter Europa ook een beter Europa? Ongeschokt door de referendumuitslag en de financiële impasse bepleit Yoeri Albrecht (Forum, 29 november) verdere geografische expansie omdat de Unie haar huidige leden ook heeft vooruitgeholpen. Waar (het vooruitzicht op) het lidmaatschap Spanje in een fatsoenlijke democratie veranderde, zou dat ook op de Balkan heilzaam werken, om van Turkije maar te zwijgen. Maar daarmee overschat hij, net als Bush met Irak, de mogelijkheid diepgewortelde samenlevingsstructuren door sturing van buitenaf in een paar decennia te veranderen. Servië is Spanje niet. Dat laatste was, ongeacht Franco, een westers land met de instituties van een civil society, niet gebaseerd op archaïsche clanverbanden, zoals die zich voorbij Sarajevo vertalen in patriarchaat, corruptie en cliëntelisme.     Marxistisch gesteld: omdat in Spanje de maatschappelijke onderbouw 'deugde', liet na de dood van de dictator de politieke bovenbouw zich snel moderniseren. En omgekeerd: omdat die op Sicilië als erfenis van het rampzalige koninkrijk Napels nog niet deugt, heeft bijna anderhalve eeuw tucht van de eenheidsstaat Italië, geen einde aan de mafia weten te maken. De Russische of de Roemeense samenleving is niet minder doorgerot tot op het bot. ...

Wat we kunnen aanvullen met een andere betrouwbare graadmeter voor de mate van beschaving (Volkskrant.nl, 31-03-2009, van een correspondent):

Homo’s in oosten van EU nog vaak gediscrimineerd Homo’s, lesbiennes, biseksuelen en transseksuelen hebben in de EU dezelfde rechten als alle andere EU-burgers, maar toch worden ze in de praktijk vaak gepest, gediscrimineerd en soms zelfs mishandeld.     Dat is de conclusie van een uitgebreid onderzoek van het Europees Bureau voor de Grondrechten in Wenen. Nederland is volgens het rapport het tolerantst tegenover seksuele minderheden. Ook Zweden staat hoog op de lijst, maar in sommige andere EU-landen is het bar gesteld met de behandeling van seksuele minderheden.     Vooral in Bulgarije, Estland, Letland, Polen en Roemenië hebben mensen die daartoe behoren het moeilijk. Homo’s worden daar vaak op allerlei manieren lastig gevallen en gediscrimineerd, terwijl pogingen om homomanifestaties te organiseren vaak op tegenwerking van de autoriteiten stuiten.     ... De opstellers van het rapport veronderstellen dat de werkelijke situatie nog veel ongunstiger is dan uit de cijfers blijkt, aangezien veel slachtoffers bang zijn om aangifte te doen. ...

Dat de woorden van Von der Dunk geen overdrijving zijn, lijkt in de volgende bronnen. We beginnen met wat algemeen beschouwd wordt als het meest beschaafde Oost-Europese land - dat dan ook het meest westers ligt (de Volkskrant, 20-05-2011, van correspondent Jan Hunin):

Tsjechen zijn de corruptie beu Tussentitels: Op YouTube: president stopt mooie pen in zijn binnenzak Een 'verklikker' heet nu eindelijk echt een 'klokkenluider' Toen de Tsjechische president Vaclav Klaus vorige maand op staatsbezoek was in Chili, werd hij getroffen door de pen waarmee hij een of ander akkoord moest ondertekenen. Nadat hij het voorwerp grondig bekeken had, moffelde hij het met zijn ene hand onder tafel, waarna hij het met zijn andere hand stiekem in zijn vestzak stopte. Helaas voor Klaus had hij er geen rekening mee gehouden dat de camera's ondertussen aan het draaien waren. Het filmpje, dat op You Tube te bekijken valt, werd in Tsjechië meteen een hit.     Niet dat er van Klaus' misstap werd opgekeken. De Tsjechen zijn veel erger gewend. Vorig jaar bracht een Amerikaanse oud-ambassadeur aan het licht hoe een onderminister van Defensie hem vijf miljoen euro smeergeld vroeg in ruil voor het in de wacht slepen van een belangrijke bestelling. Van een uitzondering bleek geen sprake. Bij Defensie gaan de aanbestedingen al jaren niet naar de beste bieder, maar naar de beste omkoper.     Ook in andere ministeries zou corruptie schering en inslag zijn. Tot grote tevredenheid van de twee partijen die in Tsjechië sinds het begin van de jaren negentig afwisselend aan de macht zijn, de Tsjechische Sociaal-Democratische Partij CSSD en de conservatieve Democratische Burgerpartij ODS. Kunst- en vliegwerk komen daar niet bij kijken. Openbare aanbestedingen die op transparante manier worden georganiseerd, zijn zeldzaam in de EU-lidstaat.    ...     Het verschil met vroeger is dat de Tsjechen er genoeg van krijgen. Bij de parlementsverkiezingen van vorig jaar werden de twee grootste partijen zwaar afgestraft voor hun betrokkenheid bij corruptieschandalen. Twee nieuwkomers die beloofden een einde te maken aan de wantoestanden, liepen weg met de winst.    ...     Dat er nog een lange weg valt af te leggen, ondervond Libor Michalek, een hoge ambtenaar in het ministerie van Milieu. Toen die eind vorig jaar illegale partijfinanciering op het spoor kwam, kreeg hij van een adviseur van de minister de raad zijn bewijsmateriaal te vernietigen. In ruil voor het houden van zijn mond kreeg hij de post van onderminister aangeboden.     Helaas voor de minister deed Michalek iets wat weinig hooggeplaatste ambtenaren in zijn plaats zouden doen: hij lichtte de pers in. Op die manier introduceerde hij het begrip klokkenluider in de Tsjechische samenleving. Melders van misstanden binnen het eigen bedrijf werden er steevast aangeduid als 'verklikker', een woord dat gezien het communistische verleden van Tsjechië buitengewoon negatieve associaties oproept.    ...

Dat laatste is een slecht voorbeeld: klokkenluiders zijn vrijwel overal ter wereld nog steeds slecht af, en bij ieder praktisch niveau van corruptie in de huidige wereld wordt de klokkenluider door het leiderschap gezien als 'verklikker', en als zodanig behandeld. het gaat om het gemiddelde niveau van corruptie, dat sterke verschilt.

Tsjechen zijn ten opzichte van verder naar het oosten wel weer de besten (de Volkskrant, 08-08-2012, van correspondent Jan Hunin):

Reportage | Tsjechië wordt overspoeld door corruptieschandalen Praag biedt toeristen lesje corruptie Tussentitel: Tsjechië heeft mensen met weinig corruptie-ervaring veel te bieden - Phillip Schenker - Gids van CorruptTour in Praag Tsjechië heeft er een nieuwe attractie bij. ... Volgens een nieuw reisbureau heeft Tsjechië namelijk iets wat andere lidstaten van de Europese Unie niet hebben, of althans niet in die mate: corruptie.     Een stel jonge Tsjechen kon het niet langer aanzien en besloot CorruptTour op te richten. Sinds februari verzorgt het onder het motto 'Enjoy the best of the worst' rondleidingen door Praag. De gidsen, meestal acteurs, zijn uitgedost in een uniform met daarop een omgekeerd vliegtuig, het logo van CorruptTour. Aan belangstelling is geen gebrek.     'Tsjechië heeft mensen met weinig corruptie-ervaring veel te bieden', vertelt Phillip Schenker aan een groep Duitse scholieren. 'Het corruptieklimaat is hier bijzonder gunstig en stabiel, ideaal voor corruptietoeristen om te leren hoe corrupt te worden.' Het is ironisch bedoeld, maar er zit wel een kern van waarheid in. De laatste maanden wordt Tsjechië overspoeld door corruptieschandalen. Er gaat bijna geen dag voorbij of een of ander schandaal haalt de voorpagina's.   ...

Want ze kunnen er tenminste om lachen.

Dus maar weer wat verder oostwaarts (de Volkskrant, 10-04-2010, van correspondent Jan Hunin

Corruptie breekt Hongaarse socialisten op Voor een goed begrip van de politieke toestand in Hongarije aan de vooravond van de parlementsverkiezingen volstaat het een blik te werpen op een recent nummer van The Budapest Times, het Engelstalige weekblad van Hongarije. Behalve een groot artikel over de belabberde economische toestand is het grootste deel van de eerste pagina's gevuld met corruptieschandalen. Een universiteitsrector en een directeur van het koeriersbedrijf DHL zijn op beschuldiging van omkoperij opgepakt, een burgemeester heeft gesjoemeld met de verk60p van grond en de Boedapestse vervoersmaatschappij blijkt via fictieve contracten geld door te sluizen naar vertegenwoordigers van de regerende Hongaarse Socialistische Partij. Vooral de kop van het laatste artikel is veelzeggend: 'Achter elk corruptieverhaal zit altijd de politiek.'   ...

Tja ...

En nog een stapje verder (de Volkskrant, 27-09-2006, van correspondent Olaf Tempelman):

Achtergrond | Nieuwe EU-landen Roemenie en Bulgarije blijven na toetreding op 1 januari 2007 zorgenkinderen Alom corruptie en georganiseerde misdaad Roemenie en Bulgarije mogen in januari 2007 toetreden tot de EU, ondanks de bezorgdheid over de misdaad en corruptie, die nog terug te voeren is op communistische structuren. ...    In mei toonde de Commissie zich bezorgd over de gebrekkige justitiële hervormingen in Roemenie en Bulgarije, en over de wijd verbreide corruptie. Beide problemen zijn in hoge mate terug te voeren op de oude communistische dictaturen. In vier maanden tijd konden ze niet uit de wereld worden geholpen. Gevolg: na 1 januari blijven Roemenie en Bulgarije aan uitgebreid toezicht onderhevig.     Het omvangrijkst wordt dat inzake Bulgarije. Dat is opvallend. Jarenlang was Roemenie - dat drie keer zo groot is en drie keer zoveel inwoners heeft - het zorgenkind van de twee. Bulgaarse politici beklaagden zich in Brussel vaak door Roemeense problemen te worden 'gegijzeld'. Thans vindt de Commissie dat Roemenie op de cruciale beleidsterreinen meer heeft gedaan. Die conclusie lijkt maar ten dele gebaseerd op feiten. Een betere PR en een gelukkigere politieke conjunctuur lijken evenzeer mee te spelen.     In Roemenie verloren oud-communisten die justitiële hervormingen hadden gesaboteerd eind 2004 de verkiezingen. De nieuwe partijloze minister van Justitie, de burgerrechtenactiviste Monica Macovei, had in Brussel jarenlang haar beklag gedaan over de wanpraktijken van het vorige bewind. Zij heeft de afgelopen twintig maanden gedaan wat 'zij kon. Hetzelfde geldt voor de strijd tegen de corruptie op andere niveaus. Onder Macovei heeft het Anti-Corruptie Directoraat (DNA), tot 2004 een 'instituut voor de sier', eindelijk wat tanden gekregen. Dit jaar werd een hoogst corrupt politicus in staat van beschuldiging gesteld: Adrian Nastase, premier tussen 2000-2004. Andere omstreden kopstukken blijven vooralsnog buiten schot. ...

Dit is maar een van de vele berichten, en de kop zegt eigenlijk al genoeg.

En het begint al jong (de Volkskrant, 13-07-2011, door Jan Hunin):

Roemenië breekt alle spiekrecords De Roemenen hebben er een record bij. Dat hebben ze te danken aan de laatstejaars van het middelbaar onderwijs. Tijdens hun eindexamen gingen die massaal in de fout. Slechts 44,47 procent haalde het examen, een verbetering van het vorige record met meer dan 20 procent. Vorig jaar slaagden nog twee op de drie eindexamenkandidaten in de afsluitende proef.     Vanwaar die indrukwekkende recordverbetering?   ...     De waarheid is prozaïscher. Dit jaar worden voor de eerste keer in de Roemeense geschiedenis de lokalen waar de proef heef plaatsgevonden electronisch gemonitord. In tegenstelling tot vroeger is het daardoor bijna niet meer mogelijk om te spieken, iets waar de Roemeense jeugd naar het schijnt zeer bedreven in is. ...     Ook daarvoor zijn veel oorzaken te vinden, niet in het minst in de erfenis van het verleden. Onder het communisme was gesjoemel noodzakelijk om te overleven. En ook het huidige systeem bevordert de eerlijkheid niet. In een land waar rijkdom vaker het gevolg is van oneerlijke praktijken dan van hard werken, kun je het de jeugd moeilijk kwalijk nemen dat ze een kortere weg probeert te nemen.     Zoals te verwachten is, is Roemenië geen alleenstaand geval. Ook in de rest van het voormalige Oostblok wordt naar hartelust gesjoemeld. Aan de Poolse universiteit waar ik werkte, verdween een kopie van het toegangsexamen uit de kluis.     ... Ook het gerecht begon een grootschalig onderzoek.     Het duurde niet lang voor die de daders op het spoor kwam. Een van de professoren en zijn assistent bleken de nacht voor het toegangsexamen naar tientallen kandidaat-studenten te hebben gebeld. Voor de examenvragen zouden die omgerekend tussen de honderd en de duizend euro hebben betaald.   ...     Geef mij dan maar Servië. Daar wordt tenminste niet gedaan alsof examens eerlijk verlopen. Spiekbenodigdheden worden er open en bloot verkocht.     Toen ik onlangs in Belgrado tijdens de examenperiode op zoek was naar een balpen, hadden ze in de betrokken kiosk maar één model. Ik vond maar niks, tot ik ontdekte dat er in het midden een stukje papier verborgen zat. Je kon het er uittrekken, maar via een ingebouwd mechanisme rolde het weer de pen in. Om notities te maken, vond ik dat behoorlijk onhandig. Maar mijn vriendin, die uit een land komt waar ze op het gebied van sjoemelen van niemand lessen te trekken hebben, wist er onmiddellijk raad mee. Het bleek om een spiekbriefje te gaan.

Net als Tempelman voor hem, stelt ook Hunin hier dat de corrupte iets te maken heeft met het communisme. Grote onzin, en anti-communisme, natuurlijk - ervoor en erna waren die landen even corrupt. Zoals ook blijkt uit de context van het volgende verhaal: de trend loopt dwars door dit soort grenzen heen.

Nog wat (de Volkskrant, 10-10-2005, van correspondent Olaf Tempelman):

De theorie van het gat in de weg Het moet meteen maar worden opgebiecht: ondergetekende behoort niet tot de Nederlanders die probleemloos het rijbewijs hebben behaald.     Mijn eerste praktijkexamen was een schoolvoorbeeld van de valsheid van het Centraal Bureau Rijvaardigheid (CBR) - althans in mijn optiek.   ...     Een troost was dat veel vrienden ook door het CBR waren geschoffeerd. Vanwege de onbekwaamheid, de botheid en de onbeschoftheid waaraan dit instituut zich schuldig maakte, spraken we ook wel van 'de CBR-mafia'. Wij durfden best te beweren dat examinatoren in Opper-Volta, Zuid-Jemen en Albanië een hogere beschaving en een groter rechtvaardigheidsgevoel aan de dag legden.     Maar nu ik ongeveer weet hoe het in Roemenië toegaat, moet ik toegeven: in Nederland doen ze het beter. ...     Allereerst viel me op dat Roemeense vrienden, als ze herinneringen ophaalden aan hun rijexamen, het altijd maar hadden over die rottige theorie en nooit over de praktijk. ...     En dan zijn er nog een stuk of vijftig vragen over de honderd verschillende boetes die je kunnen worden opgelegd als je je EHBO-koffer niet bij je hebt. Terwijl iedereen weet dat je in Roemenië altijd nog wel wegkomt door een agent wat papiergeld in de hand te drukken, zelfs als je geen ruitenwissers of geen voorruit meer hebt. ...     Het verbaasde me niets toen de zoon van mijn vrienden vertelde dat de dames die de examens nakijken ook nog wel eens wat papiergeld in de hand gedrukt krijgen. Vervolgens: de praktijk. 'Ach', grijnsde de zojuist geslaagde. 'Dat duurde maar twaalf minuten.'     Twaalf minuten!     Wie in die twaalf minuten niet tegen een boom opknalt, mag gaan deelnemen aan het Roemeense verkeer. Daar ontdekt hij of zij meteen dat de weggebruikers het met de berg cryptische verkeersregels niet zo nauw nemen. In de praktijk geldt gewoon: de auto mag alles. Problemen ontstaan in situaties waarin twee auto's alles mogen. Eigenlijk zou zoiets geregeld moeten worden.

En in een latere publicatie onthult Tempelman, afgeleid door de context van een andere kwestie, ook nog even de oorzaak van de ellende (de Volkskrant, 10-11-2007, door Olaf Tempelman):

Column | Roma in de EU   Paniek en hysterie lossen echt niets op Op 2 november overleed een 47-jarige Italiaanse vrouw na door een Roemeense Roma-man bij een roofoverval zwaar te zijn toegetakeld. Het was een tragisch incident, kun je zeggen. Maar dat was niet de interpretatie die prevaleerde. De dood van de vrouw bleek de aanleiding voor een onaangename serie wraakacties van ‘knuppel-Italianen’ tegen Roemeense arbeiders, juridisch twijfelachtige uitzettingen (Roemenen zijn EU-burgers) en ronkende verklaringen van politici in Italië en Roemenië, waaraan weinig gezond verstand en veel emoties ten grondslag lagen. ...     Schattingen van het aantal Roemenen in Italië beginnen bij een miljoen. ...     Het is een feit dat je in Italië ook aardig wat Roemeense criminele bendes hebt en dat Roma daarin ruim vertegenwoordigd zijn. ...     Algemeen kun je stellen dat een aantal problemen van de Roemeense maatschappij – gebrek aan sociale cohesie, corrupte leiders, een grote ongelijkheid – bij de Roma-gemeenschap in extremere mate zichtbaar is dan daarbuiten. Ook in Italië. ...

Nee, natuurlijk heeft Olaf het niet zo onomwonden gezegd. Dat wil zeggen, de redactie heeft alle tussenliggende verzachtende zinnetjes van Tempelman eruit gesneden, zodat alleen de feitelijke opmerkingen overbleven, zie het originele bericht. Maar het resultaat is een opsomming van feiten die er niet om liegt. En die volledig in overeenstemming is met het patroon van noord-zuid cultuurverschillen dat we elders zien, vooral slaande op de grondleggende factor: 'gebrek aan sociale cohesie'.

Een poosje later neemt Tempelman afscheid van zijn post, en drukt het wat duidelijker uit (de Volkskrant, 14-01-2008, door Olaf Tempelman

Een verkapte Roemeen Bijna acht jaar verbleef Olaf Tempelman als correspondent van de Volkskrant in Boekarest. Dit weekeinde nam hij afscheid van Roemenië, het land waar constant van alles misgaat, maar waar ook wonderen gebeuren.     Toch zal ik veel gaan missen – in de eerste plaats de warmte, de spontaniteit en de hartelijkheid van mensen; die bepaalde ‘echtheid’ in de omgang, althans in de informele sfeer. Officiële en formele aangelegenheden zijn in Roemenië vaak van een lachwekkende hypocrisie. Maar hoeven mensen geen schijn van formaliteit op te houden, dan zijn ze meteen zichzelf.     In Nederland is die scheiding tussen ‘officieel’ en ‘echt’ er minder. De Nederlandse maatschappij is stukken doelmatiger en beter georganiseerd, de informele omgang is er verkrampter. Een van de aangenaamste dingen van Roemenië vind ik nog steeds het ontbreken van die bepaalde ‘valse informaliteit’. Zelfs verjaardagen en feestdagen zijn in Roemenië leuk, omdat mensen vrijer zijn in het uiten van hun gevoelens, en omdat niets van tevoren vaststaat. In dit land leef je zonder agenda. Vrienden kunnen om middernacht nog binnenvallen. Om twee uur ’s ochtends wordt er gekookt. Bij zonsopgang zit iedereen aan de dessertwijn.   ...     Er is ook veel dat ik niet zal missen. Het kernprobleem van Roemenië, toen én nu, is het ontbreken van ieder algemeen belang, het inzicht dat je je eigen leven makkelijker maakt als je rekening houdt met anderen. Voor hun familie, vrienden en vertrouwelingen doen mensen doorgaans alles; daarbuiten werkt iedereen elkaar tegen, bewust of onbewust. Op openbaar niveau zijn dingen beroerd of hopeloos ingewikkeld georganiseerd. De meest simpele dingen kosten in dit land nog steeds enorme inspanningen – én smeergeld.     Administratieve procedures zijn sinds de vroege jaren negentig slechts mondjesmaat vereenvoudigd. In feite is het gewone dagelijks leven door de economische boom en het vertwintigvoudigde autobezit alleen maar ingewikkelder geworden. Boekarest is als miljoenenstad in toenemende mate onleefbaar.     Steeds vaker gebeurde het mij de afgelopen jaren dat ik ’s avonds volkomen uitgeput neerviel. Wat had ik op zulke dagen gedaan? Ik had in een overvolle bus urenlang vastgestaan in het verkeer. Of ik had me met de eigen auto een weg geprobeerd te banen in een onbeschofte claxonnerende massa. Daarna was een langdurige zoektocht begonnen naar een parkeerplaats ergens op een stoep, dáárna had ik flink wat tijd in de rij gespendeerd om contant de elektriciteitsrekening te mogen betalen, dáárna had ik in ander chaotisch kantoor net op tijd de afsluiting van de telefoon voorkomen.     De slotakte van zo’n dag kon bestaan uit het omkopen met een stel chocoladerepen van een chagrijnig klotewijf op het postkantoor om vlak voor sluitingstijd nog een pakje uit Nederland in ontvangst te mogen nemen. En maar beleefd blijven. ‘Dank u wel voor uw inspanningen, postkantoormevrouw!’   ...

Nou, dat lijkt wel volkomen afdoende.

Ook nog even wat van buurland Bulgarije (de Volkskrant, 10-01-2009, door Jan Hunin):

Alle beloften ingelost De maffia in het Bulgaarse Doepnitsa heeft de aandacht verlegd van de georganiseerde misdaad naar de vernieuwing van de stad. De ‘gebroeders’ Galev, twee voormalige veiligheidsagenten, maken er de dienst uit. ‘Als we niet loyaal zijn, hebben we een probleem.’ ... Wie in Bulgarije een auto wil kopen, moet in Doepnitsa zijn. Nergens worden meer tweedehands wagens verkocht. Ze komen bijna allemaal uit het buitenland, waar ongeveer eenderde van de zestigduizend inwoners werkt.     Waarschijnlijk is geen enkele andere Bulgaarse stad zo zwaar getroffen door de arbeidsemigratie. Wie door het centrum wandelt, komt overwegend oudjes tegen. De jongeren wonen en werken in Italië, vooral in Milaan, waar zelfs een straat naar Doepnitsa is genoemd.     Maar er is nog iets dat de 70 kilometer ten zuiden van Sofia gelegen stad beroemd, of beter gezegd berucht maakt: de georganiseerde misdaad. Wie in Bulgarije Doepnitsa zegt, denkt maffia.     Die weinig benijdenswaardige reputatie kleeft aan de stad sinds het begin van de jaren negentig, toen Ivo Karamanski, de capo di tutti capi van de Bulgaarse maffia, er de scepter zwaaide. ‘De goeien gaan naar de hemel, en de slechten naar waar ze maar willen’, was zijn slagzin, en dat hebben de inwoners geweten. Op een afrekening meer of minder werd toen niet gekeken.     Tegenwoordig gaat het er rustiger aan toe in Doepnitsa. De laatste keer dat er iemand werd vermoord, is alweer enkele jaren geleden. Maar de macht van de georganiseerde misdaad is niet verminderd.     Sinds Karamanski en zijn opvolgers op een bloedige manier aan hun einde kwamen, delen in Doepnitsa Plamen Galev (41) en Angel Christov (39) de lakens uit, twee voormalige veiligheidsagenten die, hoewel ze geen familie van elkaar zijn, als de gebroeders Galev door het leven gaan. Eind jaren negentig zegden ze hun werk bij de Bulgaarse antiterrorisme-eenheid vaarwel om hun geluk te beproeven in de zakenwereld.     ‘Deze stad is van hen’, zegt een receptioniste van hotel Rila in het centrum van Doepnitsa, wanneer de naam van de gebroeders Galev valt. ‘Zij zijn de eigenaars. Niet de burgemeester, maar zij.’  ... Tussenstuk Jekkies worden ingeruild voor maatpakken Vraag nooit aan een rijke waar hij zijn eerste miljoen heeft verdiend, zeggen ze in Bulgarije. In geen enkele andere EU-lidstaat is het zo moeilijk om een onderscheid te maken tussen de zakenwereld en de georganiseerde misdaad. Het maakt de inspanningen van Sofia om werk te maken van de strijd tegen de maffia er niet gemakkelijker op.     De opkomst van de georganiseerde misdaad in Bulgarije valt samen met de val van het communisme, toen het Balkanland in enkele jaren tijd van een van de meest bevoorrechte landen van het Oostblok veranderde in een armoedzaaier.    ...

Oh ja, die oude uitdrukking die al lezende opkwam: "Balkanland"...

De correspondent voor Oost-Europa vat het allemaal nog even voor ons samen (de Volkskrant, 13-08-2012, van correspondent Jan Hunin

Machtsmisbruik regeert in Oost-Europa Minder dan tien jaar na hun toetreding tot de Europese Unie worden de nieuwe lidstaten in Oost-Europa een voor een getroffen door grove gevallen van machtsmisbruik. Bijna overal worden de democratische spelregels met voeten getreden.     De bal ging aan het rollen in Hongarije, waar premier Viktor Orban begin dit jaar zijn parlementaire meerderheid misbruikte om een erg omstreden grondwet in te voeren. Die moet de macht van zijn conservatieve Fidesz-partij consolideren. ...     Zijn voorbeeld werkte aanstekelijk op zijn Roemeense collega Victor Ponta. Met een dubieus referendum probeerde die enkele weken geleden president Traian Basescu van de macht te verdrijven. Het leverde niets op, maar het laatste woord is nog niet gezegd. ...     Andere landen in de regio zijn er niet veel beter aan toe. Bulgarije, dat volgens veel waarnemers nooit lid had mogen worden van de Europese Unie, blijft volgens de rapporten van de Europese Commissie in de ban van corruptie en georganiseerde misdaad. Ook Slowakije wordt achtervolgd door een kwalijke reputatie. Een recent afluisterschandaal bevestigde wat de meeste Slowaken allang wisten: bedrijven schrikken er niet voor terug politici om te kopen. Het gerecht had er blijkbaar weinig moeite mee. Een journalist die de zaak aan het licht probeerde te brengen, kreeg een publicatieverbod opgelegd. Niet bepaald democratisch.     Zelfs Tsjechië, dat graag neerkijkt op de rest van Oost-Europa, is in de ban van de schandalen. De laatste maanden zijn daar zoveel hooggeplaatste politici in opspraak gekomen, dat je je moet afvragen of het mogelijk is in dat land een openbare aanbesteding te winnen zonder het betalen van steekpenningen. De meeste Tsjechen geloven van niet.     Alleen Polen, het grootste land van de regio, bleef buiten schot. ...     ... nu blijkt dus ook Polen aangestoken door de corruptie. Het begon enkele weken geleden met het uitlekken van een onschuldig gesprek tussen twee leiders van de Boerenpartij - de coalitiepartner van premier Donald Tusk. Daaruit viel af te leiden dat alleen partijgenoten kans maken op een lucratief baantje in een van de door het ministerie van Landbouw gecontroleerde bedrijven of instellingen.     Het bleek slechts om het topje van de ijsberg te gaan. Ook in het centrum-rechtse Burgerplatform van premier Tusk maak je zonder partijkaart geen kans op een topfunctie in een of ander openbaar bedrijf. Vooral de raden van toezicht zijn begeerd. Daarin valt zonder veel moeite een aardig centje bij te verdienen, zelfs als je geen flauw benul hebt van de betrokken materie.     Volgens corruptiebestrijders worden testvragen zo opgesteld dat alleen de eigen mensen kunnen winnen. Voor pottenkijkers hoeft niet gevreesd te worden. Vorig jaar werd door de regeringspartijen een wet aangenomen die de toegang tot openbare informatie aan banden legt.    ...     ... Hoewel premier Tusk beloofde korte metten te maken met de vriendjespolitiek, blijken er vijf jaar na zijn aantreden in openbare bedrijven zo goed als geen onafhankelijke vertegenwoordigers meer te vinden. Zelfs in de raden van toezicht van bibliotheken en ziekenhuizen domineert de vriendjespolitiek.     Een van de meest schokkende gevallen betreft de dienst die in de provincie Mazovië, waaronder Warschau valt, verantwoordelijk is voor de verdeling van Europese steunfondsen. Er werken liefst tien gemeenteraadsleden van de belangrijkste regeringspartij. Slechts vijf van de 47 personeelsleden zijn níet actief in het Burgerplatform: het gaat om familieleden van invloedrijke partijgenoten. Zonder overdrijving kun je zeggen dat in Warschau het Europees geld verdeeld wordt door de partij van Tusk.     Juridisch gesproken valt er weinig te beginnen tegen de vriendjespolitiek, zeggen vooraanstaande corruptiebestrijders. Op papier is alles in orde. Maar de gevolgen zijn er niet minder dramatisch om. De politieke benoemingen wekken de indruk dat er in Polen sinds de val van het communisme niet veel veranderd is. Ook toen kon je alleen met een partijkaart aan een goede baan komen.

Een opmerking uit de Koude Oorlog, die laatste, want voor het communisme was er dit soort corruptie, en na het communisme is er dit soort corruptie. Dus het heeft niets met het communisme te maken. Het is de aard van volk en cultuur.

Een afdaling op de Balkan (de Volkskrant, 25-06-2013, van correspondent Jan Hunin):

Zelfverrijking in politiek Kroatië Tussentitel: Iedereen met een beetje talent is in dit land een dief - Dražen Majcic, journalist in Kroatië De rondleiding van Dražen Majic begint in Sveti Juraj ...     .... Vanwege zijn ligging op de top van een heuvel biedt het dorp een fenomenaal zicht op een landschap dat voor Toscane niet hoeft onder te doen. ...     Dat uitzicht moet ook de Istrische partijleider Ivan Jakocv¿cic hebben bekoord, want achttien jaar geleden kocht hij het hele dorpje op.     Daar is natuurlijk niets mis mee, ware het niet dat zijn transactie niet helemaal volgens de regels verliep. ...     Het interesseert de redacteur van de Kroatische televisie sinds hij in 2001 een mail kreeg van een Belg die via gesjoemel van zijn boerderij was beroofd. ...     ... Sarcastisch zegt Majic: 'Iedereen die een beetje talent heeft, is een dief in Kroatië. Zonder connecties kom je nergens.'

Omdat het over de EU gaat, maakt de correspondent, natuurlijk hartstikke voor de EU, er nog het beste van. Dat het nu, als ze in de EU zitten, beter zal gaan. Maar die mentaliteit verandert natuurlijk in nog geen tien generaties.

En nog oostelijker (de Volkskrant, 06-07-2012, door Arnout Brouwers):

Aan Russisch vrijparkeren komt einde Wat is de overeenkomst tussen een Moskoviet die tegen Poetin gaat demonstreren en een Moskoviet die zijn auto dubbel parkeert - of op het zebrapad zet, pontificaal op de stoep, of simpelweg op een rijstrook?     Beiden laten zich niet afschrikken door hoge boetes. Hopen we.     Zelf ben ik altijd gecharmeerd gebleven van de absolute parkeerchaos die Moskou kenmerkt. Wat een vrijheid! De creativiteit waarmee een Moskoviet fout parkeert, is schier oneindig. En dat heb ik het niet over het rijgedrag - al blijft het aandoenlijk een stoet terreinwagens en Lada's over trottoirs en door plantsoenen te zien scheuren omdat ze het echt even gehad hebben met die rode stoplichten of de file. Waarbij moet worden aangetekend dat dit niet netjes is en bovendien gevaarlijk voor voetgangers.    ...

Natuurlijk is dat allemaal de schuld van het communisme, volgens de correspondent, die er kennelijk geen benul van heeft dat is de meeste landen met verkeerschaos nooit communisme is geweest, maar wel hetzelfde als wat Rusland kenmerkt: een essentiële onbeschaafdheid in de cultuur.

Nu, vanuit het oosten, weer verder naar het zuiden. Dan kom je op de Balkan. Een andere auteur heeft het voor ons samengevat (de Volkskrant, 29-09-2012, door Olaf Tempelman):

Europa, leer van Joegoslavië Het noorden verdient het geld, het zuiden geeft het uit - nu hoor je het in de eurozone, een kwart eeuw geleden klonk hetzelfde in het oude Joegoslavië. Europese politici doen er goed aan de giftige cocktail te bestuderen die daar de noord-zuidtegenstelling op scherp zette, betoogt Olaf Tempelman. 'Wij lunchen tien minuten, zij drie uur. Bij ons duurt een trouwpartij een avond, bij hen drie dagen. Hier verdien je geld door te werken, daar met steekpenningen. Je kunt er niet eindeloos fondsen in pompen. Al jaren stroomt er geld van ons naar hen. Het helpt niets, ze blijven aan het infuus liggen. In het noorden wordt het geld verdiend, in het zuiden vloeit het weg. Dat komt doordat het daar een andere wereld is.'     Bovenstaande litanie lijkt van een euroscepticus uit het huidige noorden van Europa. Maar ik vond haar terug in aantekeningen uit 1990, toen ik het oude Joegoslavië doorkruiste per trein. De spreker kwam, het moge duidelijk zijn, uit het noorden. Hij stapte in op het centraal station van Maribor, Slovenië, vlak onder de Oostenrijkse grens. Bereidwillig legde hij uit waarom het slecht ging met Joegoslavië, en waarom de noordelijke republieken deze 'gedrochtelijke' federatie wilden verlaten.     In 1990 betaalde je in Slovenië nog met de Joegoslavische dinar, die leed aan hyperinflatie. Een jaar later had er een korte oorlog gewoed, en betaalde je met de Sloveense tolar. In Kroatië begon in de zomer van 1991 een lange oorlog die binnen een jaar oversloeg naar Bosnië. Kroatië verruilde de dinar voor de kuna.     In 1990 hoorde ik: 'Joegoslavië een land? Het is geen land. Het is Duitsland in het noorden en Griekenland in het zuiden.'     De oude veelvolkerenstaat Joegoslavië was in veel opzichten Europa in het klein. Bij de noordgrens waande je je in Oostenrijk, bij de zuidgrens in Albanië of Griekenland. In het noorden lagen de salarissen drie tot vier keer zo hoog als in het zuiden. In tegenstelling tot het noorden kampte het zuiden met een grote (verborgen) werkloosheid.    ...

Overal werkt het.

Nog wat verder zuidelijker (Volkskrant.nl, 24-10-2007, van verslaggeefster Leen Vervaeke):

Politici Kosovo stoppen miljoenen in eigen zak Hoewel Kosovaarse politici in vergelijking met hun Nederlandse collega’s slechts een schijntje verdienen, weten ze wel fortuinen te vergaren. Dat blijkt nu politici in aanloop naar de verkiezingen op 17 november inzicht moeten geven in hun inkomsten en bezittingen. Die ‘financiële opgave’, die ze aan het Anti Corruptie Agentschap moeten voorleggen, is niet openbaar, maar de Servische tv-zender B92 wist enkele gegevens te achterhalen.     Zo gaf zakenman en partijleider Bexhet Pacolli (AKR) 420 miljoen euro aan bezittingen op. Ex-premier Ramush Haradinaj (AAK), die in de gevangenis van Scheveningen zijn proces voor het Joegoslaviëtribunaal afwacht maar toch aan de verkiezingen deelneemt, zegt 1,3 miljoen euro te bezitten. Veton Surroi (ORA) zou 2,5 miljoen euro bezitten. President Fatmir Sejdiu (LDK) gaf slechts 250.000 euro op en partijleider Hashim Thaçi (PDK) 300.000 euro.     Interessant, ware het niet dat de opgegeven bedragen ongeloofwaardig zijn. ‘Haradinaj zou 1,3 miljoen euro bezitten? Zoveel kost het dak van zijn villa’, zegt Avni Zogiani van ÇOHU, een ngo die corrupte politici wil ontmaskeren. Een moeilijke taak: ÇOHU-leden worden bedreigd en hebben geen juridische middelen om overheidsinformatie af te dwingen.     Desondanks is Zogiani zeker dat de opgegeven bedragen niet kloppen. ‘Wij zien hun auto’s, hun levensstijl, hun huizen, die miljoenen waard zijn. Een minister heeft zijn zoon een auto van 100.000 euro gegeven. Waar haal je zoveel geld vandaan in een economie waar bijna niets wordt geproduceerd?’ Het antwoord geeft hij zelf: de Kosovaarse politici zijn door en door corrupt.     ‘Rondom Pristina worden op dit moment enorme, hypermoderne supermarkten gebouwd – volstrekt onnodig in een land waar de economie plat ligt’, zegt Jean-Arnault Dérens, hoofdredacteur van de website Le Courrier des Balkans. ‘Iedereen weet dat dat witwasprojecten van de LDK (de partij van president Sejdiu) zijn.’     De drie grote partijen – LDK, PDK en AAK – houden zich volgens Dérens bezig met drugs- en wapenhandel, smokkel van sigaretten, vastgoedmaffia en het witwassen van geld. ...

Apart zijn wat stukken verzameld over Albanië, waar het weer nog erger is . De definitieve scheidslijn ligt daar waar we buiten Europa belanden - daar blijkt vrijwel iedere vorm van overheidsfunctioneren onmogelijk, zoals blijkt uit de volgende verzameling .

Hieronder nog wat stukken uit het oosten van Europa. Als eerste wordt de grens bepaald (de Volkskrant, 15-05-2009, van correspondent Jan Hunin):

Walce is ook in de crisis lekker vlijtig Het minste dat je van Walce kunt zeggen is dat het grondig verschilt van andere Poolse dorpen. Daar zou je voor de dorpswinkel steevast een stel drinkebroers aantreffen, zou het centrum ongetwijfeld ontsierd worden door een paar communistische woonblokken en zouden de straten best een poetsbeurt kunnen gebruiken.    In Walce niet. Zwerfvuil is er een onbekend begrip en ook naar dronkaards op straat zal je tevergeefs op zoek gaan. Huurflats komen er niet voor. Het is een huisje-tuintje-dorp, waar iedereen zijn eigendom keurig omheind heeft, liefst met veel steen en beton. Privébezit is heilig in Walce.     Dat diefstal er zelden voorkomt, is bij het kerkgebouw goed te zien. Tijdens de misviering staat er geen enkele fiets op slot. Het dorpshoofd kan zich niet eens herinneren wanneer er ingebroken is.     Dit alles kan te maken hebben met de streek waarin het dorp ligt. Walce ligt in de Zuid-Poolse provincie Opole, voor de oorlog Duits gebied. In tegenstelling tot de rest van de ‘herwonnen’ gebieden, waar de Duitsers verdreven werden, mochten de inwoners er na de oorlog blijven.     Duits wordt er nog zelden gesproken in Walce, maar de verbondenheid van vroeger is gebleven. ‘Dit parkje hebben we samen aangelegd’, vertelt een vrouw die voor haar hek onkruid wiedt. Tussen de banken staat een houten bord met de tekst: ‘Walce – vlijtig en gastvrij. Een dorp met traditie’.    ...

Voor alle duidelijkheid: die grens is dus niet geografische bepaald, maar cultureel. Of etnisch, zo u wilt. De grens is die tussen het West-Europese volk en haar cultuur, en het Oost-Europese volk en haar cultuur. En dat andere ding is slechts een lijntje op papier. Dat veelal samenvalt met de eerste.

Wat meer voorbeelden (de Volkskrant, 30-07-2007, door Jan Hunin):

Regering van Polen ziet milieu als luxeprobleem ... Volgens het Poolse ministerie van Transport staat niets het hervatten van de bouwactiviteiten in de weg.     Een verrassing kan die reactie eigenlijk nauwelijks worden genoemd. De dienst die voor de wegenbouw verantwoordelijk is behoort zo ongeveer tot het slechtste van wat Polen te bieden heeft. Bij veel Polen staat ze synoniem voor gesjoemel en wanbeheer.     Als voorbeeld kan de A4 tussen Wroclaw en de Duitse grens dienen, een van de weinige autosnelwegen die Polen rijk is. Waarom de werkzaamheden aan dit overblijfsel uit het Hitlertijdperk na veertien jaar nog altijd niet zijn afgerond, weet niemand. Maar zoals ze in Polen zeggen: ‘Als het niet duidelijk is waarover het gaat, dan is het duidelijk waarover het gaat’. ...

Corruptie dus

En verderop (de Volkskrant, 04-08-2008, door Jan Hunin):

Hoe oostelijker, hoe vuiler Tussentitel: In Belgrado vliegen de plastic tasjes soms letterlijk het raam uit Is Polen vuil? Ik vroeg het onlangs aan mijn vriendin Malgorzata. 'Dat hangt ervan af, antwoordde ze. 'Als je pas in India geweest bent, niet. Kom je daarentegen uit het Westen, dan wel.'     De mate waarin Polen meer vervuild is dan Nederland, is voor discussie vatbaar, maar vaststaat dat Europa er niet schoner op wordt naarmate je in oostelijke richting trekt. Het is een beetje zoals met de kleren van de meisjes. Hoe verder je het voormalige Oostblok binnendringt, hoe korter de rokken en hoe zwaarder de make-up.     Als ik me goed herinner, wordt in de Roemeense film over abortus 4 Maanden, 3 weken en 2 dagen de 'dokter' bij het deponeren van de geaborteerde foetus in de afvalcontainer van een communistisch flatgebouw bijna getroffen door uit de lucht vallend vuilnis. Maar zelfs als mijn geheugen mij zou bedriegen, zou het gekund hebben. Ook in Belgrado, in buurland Servië, doen de flatbewoners vaak niet de moeite naar beneden te komen om vuilnis weg te gooien. De plastic tasjes vliegen er soms letterlijk het raam uit.   ...     Maar de vervuiling is in Oekraïne niet alleen te wijten aan behulpzame conductrices of slordige treinreizigers. Ook de dorpen die zich langs de spoorweg bevinden, zijn bepaald geen voorbeeld van reinheid. Vaak zijn de straten er in een stortplaats herschapen. Dnjepropetrovsk, de tweede stad van Oekraïne, ziet er niet veel beter uit. 'Zie jij hier een vuilnisbak?' antwoordt een meisje op de vraag waarom de straten zo smerig zijn.   ...

De kop zegt het al.

Dan ziet Polen, meer naar het westen gelegen en lid van de Europese Unie, er toch iets netter. uit - al is ook daar nog een lange weg te bewandelen voor de westerse norm wordt gehaald. Vorig jaar haalden de Poolse boswachters tijdens de jaarlijkse schoonmaak-operatie maar liefst zevenduizend vrachtwagens afval uit de bossen. Blijkbaar is het illegaal dumpen van afval nog altijd populair (de Volkskrant, 24-06-2010, door Jan Hunin

Polska A of Polska B, dat maakt het verschil Toen ik vijftien jaar geleden in Polen aanbelandde, hadden ze op mijn universiteitscampus nauwelijks van koelkasten gehoord. Bederfelijke etenswaren werden er in zakjes uit het raam gehangen. Toch mocht ik volgens mijn Poolse vrienden nog van geluk spreken dat ik in hun deel van het land was terechtgekomen en niet in Polska B, waar, volgens diezelfde vrienden, de beschaving amper wortel had geschoten.     Polska B is het deel van Polen dat zich ten oosten van de Wisla (Weichsel) bevindt, de rivier die Polen in tweeën verdeelt. ...

Helder.

En nog verder naar het oosten (de Volkskrant, 27-10-2010, van correspondent Arnout Brouwers):

Rusland blinkt uit in corruptie Tussentitel: Het land is even verdorven als Congo, Laos en Venezuela Rusland is verreweg de meest corrupte economie van de G20-landen en bungelt op een 154ste plek (van de 178) op de lijst Minst Corrupte Landen die het Berlijnse Transparancy International jaarlijks publiceert.   ...     Rusland heeft zijn eigen corruptielijstjes. In juli publiceerde de vereniging van Russische advocaten een rapport dat stelt dat 50 procent van Ruslands bruto binnenlands product is gebaseerd op corrupte transacties.     Het Russische ministerie van Binnenlandse Zaken houdt een lijstje bij van hoeveel je gemiddeld aan een ambtenaar moet betalen om iets gedaan te krijgen, bijvoorbeeld voor je eigen bedrijfje. In 2008 was dat nog 20 duizend roebel (500 euro), vorig jaar 23 duizend roebel, maar in de eerste helft van 2010 schoot het bedrag omhoog naar 44 duizend roebel (1.100 euro). ...

Maar mogelijk speelt hier ook de Koude Oolrogshetze een rol, want Arnout Brouwers is een berucht "Bommen op Moskou'-ideoloog.

De laatste staat hier wat eigenaardig, maar het was hier bij Europa of elders bij wat in essentie is de derde wereld. En dat lijkt Europa toch passender.
    Het gaat dan natuurlijk over Amerika.
    Waar de trend kennelijk ook opgeld doet (Volkskrant.nl, 07-11-2019, door Peter van Ammelrooy ):

Klokkenluider: twijfel of zuurstofmaskers in Boeing 787 Dreamliner wel allemaal werken Mogelijk honderden vliegtuigen van Boeing vliegen rond met een defect aan de installatie die passagiers van zuurstof moet voorzien als tijdens de vlucht de druk in de cabine wegvalt. Die vrees heeft een oud-werknemer van de Amerikaanse vliegtuigbouwer geuit tegenover de BBC. John Barnett stelt ook dat in een fabriek van Boeing afgekeurde onderdelen zijn gebruikt om de productie maar op peil te houden.    ...     De claim van Barnett volgt op eerdere berichten dat Boeing zijn kwaliteitsbewaking niet op orde heeft. ...     Een Amerikaanse krant meldde in augustus dat KLM bij Boeing heeft geklaagd dat de kwaliteitscontroles in zijn fabriek in Charleston (South Carolina) ‘ver onder de acceptabele normen’ liggen . Een andere luchtvaartmaatschappij, Qatar Airways, was zo ontevreden over het werk dat het bedrijf volgens The New York Times heeft bedongen dat het alleen Dreamliners krijgt geleverd die zijn geassembleerd in Everett (Washington).     De fabriek in Charleston is de vestiging waar de 57-jarige klokkenluider heeft gewerkt die met zijn verhaal naar de BBC stapte. ...

De plaats Everett (Washington) ligt in het uiterste noordwesten van de Verenigde Staten, en Charleston (South Carolina) in het zuidoosten.


Naar Westerse organisatie , of site home .

8 sep.2006