(de Volkskrant, 18-12-2009, door Olaf Tempelman):
Een situatie die glashelder is, zou je zeggen: dit taalgebruik is misbruik van taal. Iets waar de meer exact en redelijk denkende mens geen moeite mee zou hebben om onverkort en zonder uitzondering te veroordelen. Maar niet de schrijver van dit artikel:
Maar dit geconstateerd hebbende is de conclusie eigenlijk nog steeds open: want dat een hele groep het doet, zegt niets over de waarde ervan. Er zijn ook genoeg groepen van dieven geweest. Maar er is nog een argument:
Wat op zich weer een vorm van taalvervuiling is: je moet het misdrijf aanpakken, maar toch niet. Of althans: een beetje. Ook te vertalen als: "Diefstal is fout, maar een beetje diefstal moet kunnen". Waarmee we meteen reden nummer één hebben voor het niet- of minder veroordelen van taalmisbruik door de auteur. Want die is journalist, en journalisten zijn een van de veelvuldige hanteerders van dit soort taalmisbruik, vrijwel altijd voor diverse politieke en ideologische doeleinden tezamen met diverse mates van eigenbelang 
.
En dan kunnen we meteen door naar de reden voor het taalmisbruik dat in het boek geconstateerd is: daarover mag journalist Olaf Tempelman wel beweren dat (in principe) 'geen beroepsgroep' vrijuit gaat, maar dat is natuurlijk volkomen onjuist. Hij geeft zelf al een voorbeeld: 'wijlen Fokker-topman Swarttouw'. Want het is natuurlijk niet speciaal Frans Swarttouw, maar heel Fokker dat gruwelijk heldere taal gebruikt. Want als je als Fokker-man geen gruwelijk heldere taal gebruikt, dan gebeuren er ongelukken. Waarmee het onmiddellijk duidelijk is dat dat voor de hele techniek geldt, waarbij we dan ook meteen de natuurwetenschap kunnen meenemen. Nee, niet dé wetenschap, want sociologen zijn medegebruikers van misbruiktaal als "multiculturele samenleving"
.
Dus technische en natuurwetenschappelijke beroepsgroep valt uiten het lijstje. Waar valt er dan binnen? Nou, daarvan geven de auteurs van het boekje al de voorbeelden: managers, beleidsmedewerkers, directeuren, personeelsfiguren, en, al genoemd, journalisten - kortom: de alfa- en gamma-sectoren. Die sectoren die in organisatie en bedrijfsleven de gang van zeken bepalen, daar nauwelijks geschikt voor zijn, en dat verhullen door vaagtaal en jargon 
. En natuurlijk de politiek.
Ligt de zaak dan helemaal zwart-wit? Nee, Tempelman heeft gelijk in dat er ook een plaats is voor, zeg maar, de verbale pauze - een niet-committerend antwoord, op bijvoorbeeld een vraag waarop een direct antwoord niet mogelijk of wenselijk is. Maar dat is een per geval situatie - het één-op-één of psychologische gebruik van "niet-duidelijke" taal. In de term "vaagtaal" slaat het op groepsgebruik - een heel andere zaak. De conclusie is duidelijk. Met als voorbeeld het terrein waar de vaagtaal misschien wel het weligst tiert, de politiek, is de vaagtaal er natuurlijk voor bedoeld om foute intenties en belangen te verbergen - in de formulering gebruikt bij Termen
:
Of met een zeldzame bekentenis vanuit diezelfde politiek (uit de Volkskrant, 02-03-2011, door Saba Sarfraz):
Dat laatste zijn termen die wethouder Duivesteijn, die zo ernstig (en herhaald) bezwaar maakt tegen de heldere taal van de PVV, gebruikt heeft. Ongetwijfeld om de bewoners van de buurt waar het 'hostel' komt semantisch te bewerken om met de komst van drugs- en ander overlast in te stemmen, terwijl wethouder Duivesteijn dit soort 'hostel's zorgvuldig uit zijn eigen wijk en die van de overige bestuurders en oligarchen weet te houden. Of in de wat nettere termen van de auteur:
En als het dat niet is, plaats dat hostel dus in de woonwijk van wethouder Duivesteijn, want die wijk draagt niets van dit soort sociale belasting en taken. Dit is een voorbeeld op lokaal niveau van de algehele houding van de het grote deel der politieke bestuurders, zie hier
, die zich gedragen als oligarchen
- de auteur van bovenstaande stuk kan dit dan ook schrijven, omdat ze lid is
van een politieke partij die buiten deze oligarchie valt.Dit soort taalmisbruik kan, indien langdurig volgehouden, natuurlijk niets anders dan tot reacties leiden. Een daarvan is de opkomst van de PVV, met name het gevolg van het wollige en leugenachtige taalgebruik rond de allochtone immigratie. Waarbij die reactie vaak doorslaat naar de andere kant, in dit geval dus die van het meer dan heldere en daardoor sterke en rumoerige taalgebruik:
In zijn algemeenheid kan vaagtaal nuttige kanten hebben, bijvoorbeeld als sociaal smeermiddel in de individuele omgang. Maar op maatschappelijk en bestuurlijk en sociologisch vlak wordt het vrijwel altijd gebruikt als gereedschap voor kwalijke bedoelingen. In het eerstgenoemde voorbeeld van de werkvloer is dat het verhullen van de kwaal der incompetentie. In de politiek is het de kwaad van het uitleven van eigenbelang onder het mom van algemeen belang. Naar Mengwoorden 
,
Alg. semantiek lijst 
, Alg. semantiek overzicht
, of site home
. |