Methoden, inleiding

De grote splitsing in de natuur ligt natuurlijk daar waar de levende versie is ontstaan. Met in het huidige tijdsbestek als meest opvallende verschil dat van de snelheid van ontwikkeling of evolutie ervan. En als algemene trend dat hoe verder het leven zich ontwikkelt, hoe sneller het zich ontwikkelt.

Van hoe de grens tussen levende en dode natuur eruit ziet, is één ding overbekend: levende natuur kan zichzelf vermenigvuldigen. Wat overigens niet ten koste gaat van de dode natuur, want levende natuur is gewoon een extra aspect van dode natuur. Levende natuur is iets extra's bovenop dode natuur.

Het ontstaan van de levende natuur ligt zo lang terug, enkele miljarden jaren, dat de manier waarop voorlopig alleen naar kan worden geraden, maar met wat slimmer gokwerk kan je wel een eind komen. Een van de gokken waarvan is dat die processen en stappen die we voorlopig niet kennen vermoedelijk niet fundamenteel verschillen van de processen en stappen die we wel kennen. Eén daarvan zijnde dat die evolutie, op de grotere schaal, stap-voor-stap gaat. De tussenstappen verlopen weliswaar continu, maar duren veel korter dan de periodes met minder verandering er omheen.

De eerste stap, die van dode naar levende natuur is dus vermoedelijk de eerste van een reeks aanloopstappen. En die eerste stap is vermoedelijk niets meer geweest dan het ontstaan van een chemische structuur, het eerste bio-chemische molecuul, dat zich heeft weten te vermenigvuldigen. Vermoedelijk door doodgewoon zoveel andere moleculen om zich heen te verzamelen dat er uiteindelijk een kopie van zichzelf ontstaat. Als die kopie loslaat, is het molecuul vermenigvuldigt. Enzovoort. Overigens hoeft die kopie niet exact of kompleet te zijn, als hij maar zo in elkaar steekt dat hij zich automatisch ontwikkelt tot een volledige kopie - zeg maar: "volwassen wordt".

Maar aan dat "enzovoort" van het vermenigvuldigen komt een einde. Als de voorraad moleculen in de omgeving op raakt. Dan stopt de verdere groei van het leven. En dus van de evolutie.

De situatie ligt dus ingewikkelder dan dat, want de evolutie is wél doorgegaan.

Op dit punt passen we een truc toe die bij het oplossen van problemen, meestal onbewust, vermoedelijk meer wordt gebruikt: we gaan over naar de andere kant van het probleem: daar waar de evolutie al grotendeels aan zijn einde is: "al bijna mensen zijnde" dieren. Ook aan die kant bespreken we een probleem van vermenigvuldiging en beschikbare voorraden.

Het relevante probleem is bekend in verschillende vormen, waarvan we hier kiezen die van "de vossen en de konijnen" . Vossen leven van konijnen. Stel er zijn veel konijnen - niet zo onlogisch want konijnen fokken als de konijnen. Spekkie voor 't bekkie van de vossen, die, is bekend van vossen, zich meteen lustig beginnen voort te planten als er genoeg te eten is. Tot er zo veel zijn, dat zelfs de konijnen het niet meer bij kunnen houden. De konijnen worden steeds zeldzamer. En de vossen lijden honger. En sterven bijna uit. Waarop die paar konijnen die er nog zijn weer de kans krijgen zich voort te planten. Enzovoort. Er ontstaan redelijk extreme slingeringen in de aantallen vossen en konijnen.

Dit soort extreme slingeringen zijn niet de dingen die je ziet als voorbode van verdere ontwikkelingen en evolutie van de natuur. Ze zijn dus vermoedelijk niet gunstig daarvoor. Wat je wel ziet als voorboden van nieuw ontwikkelingen zijn langere tijden van stabiliteit en evenwicht. Of in ieder geval minder ernstige slingeringen als die in het geval van vossen en konijnen.

Die slingeringen zouden voorkomen kunnen worden als de vossen, op het moment dat het erg goed met ze ging maar er ook nog steeds genoeg konijnen zijn, zo slim waren zich minder te gaan voortplanten. Dan zou je zonder al veel verdere moeite een min of meer stabiele populatie aan vossen en konijnen krijgen. Waarop de vossen, wetende van een zeker zijnde toevoer aan konijnen, hun tijd konden gaan wijden aan het bouwen van een maanraket.

Terug naar het groeiprobleem aan het begin van de levensketen. Wat dus gemeenschappelijk heeft met dat van de vossen en konijnen, dat voorplanting een uitstekend idee is en snelle voorplanting misschien nog een beter, maar dat er ergens een einde aan dit verhaal is. Te snelle groei en doorgroeien werkt contraproductief. Het lijkt wenselijk dat er een vorm van controle op is. Bij vossen en konijnen, maar ook heel in het algemeen.

Het bestaan van de hoogst ingewikkelde levende natuur die er op dit moment is, wijst er, zonder expliciet bewijs te hoeven en kunnen geven, onweerlegbaar op dat die vorm van controle er is gekomen. Uit wat je van de vroege natuur terugziet, bijvoorbeeld in zoiets als een levende cel met haar gecompliceerde processen, kan je het vermoeden afleiden dat de stap waarop dat controleproces erin is gekomen al ruim voor de fase van eencelligen heeft gelegen. Zo is ook bij eencelligen al vermijdingsgedrag waargenomen, want puur en alleen het bestaan van trilhaartjes of een staart bij sommige eencelligen is daarvan een bewijs: haartjes of staart worden gebruikt voor beweging, en beweging is een vorm van  reactie op de omgeving: gebrek aan voedsel: wegwezen. Een vorm van controle.

Los van bovenstaande overwegingen is er over het proces van controle al veel gepubliceerd, soms onder andere namen. Een daarvan is "cybernetica" of stuurmanskunst, welke naam specifiek bedacht is voor het proces van controle door de wiskundige Norbert Wiener . Deze term is meer bekend geworden in de latere verwerking in uitdrukkingen als cyborg, een mengwezen van mens en machine.

Een tweede persoon die het controleproces systematisch heeft beschreven is de wiskundige, uitvinder, en filosoof Arthur M. Young . Deze heeft in de jaren dertig langdurig gewerkt aan het probleem van besturing van een helikopter, en zich met name gericht het zorgen voor zelfstandige stabiliteit. Deze praktische ervaring met zelfsturende processen heeft hij meer abstract uitgewerkt in The Geometry of Meaning (1976), en toegepast op de evolutie van het leven in The Reflexive Universe (1976). Voor de wis- en natuurkundigen: Young ziet controle als de derde afgeleide van plaats naar de tijd: de verandering van versnelling of kracht, zodat er vier fasen in het hele sturingsproces zitten: plaats, snelheid, versnelling en controle. Vertaald in de termen van de cybernetica: de controle verandert de kracht en dus de versnelling zodanig dat het de dynamiek van het hele proces leidt tot behoud van een bepaalde plaats of koers. De vierfasigheid van Young is later bekend geworden binnen de besturing van organisaties als Plan - Do - Check - Act, bekend als de Kwaliteitscirkel van Deming .

synaps en receptorDeze ideeën omtrent de essentiële rol van sturing en zelfsturing zijn mede vervat in de inhoud van deze website, aanvankelijk onbewust. Het voortdurend terugkomen van het thema op diverse plaatsen tijdens het opbouwen van de site, heeft ertoe geleid het op de manier van dit artikel expliciet te maken als een hoofdthema. Nog een enkel voorbeeld: het proces van de doorgave van een signaal door het ene neuron aan het andere door middel van neurotransmitters was in grove trekken al langer bekend: het ene neuron scheidt neurotransmitters af die terechtkomen in de receptoren van het andere. Tijdens het uitwerken voor deze site kwam naar voren dat er ook receptoren voor de eigen neurotransmitters zitten op het zendende neuron - zie de afbeelding rechts waar de blauw-gekleurde poortjes de receptoren aanduiden, en waar A het zendende neuron is en B het ontvangende, met de receptoren aangeduid als nummer 5. En achteraf zijn die zelf-receptoren, aangeduid met nummer 3, logisch: op die manier kan het zendende neuron (A) het proces van afgifte controleren, zodat hij niet te veel of te weinig neurotransmitter afgeeft: te weinig is niet effectief en teveel is zonde.

Beschrijving van processen door middel van zelfsturing is dus een van de hoofdthema's of hoofdmethodes van deze site. Het is in meer detail uitgewerkt onder de titel Terugkoppeling uitleg of detail .

Het tweede aspect dat hierboven is langsgekomen en een hoofdthema's en beschrijvingsmethode is geworden, is dat van het evenwicht. Terugkoppeling is de meest gebruikelijke methode om tot evenwicht te komen. Zelfs in de dode natuur lijkt evenwicht het gevolg van een vorm van een "zelfregulerend"-achtig proces: als een veer verder uitgerekt wordt, "reageert" (eigenlijk een antropocentrische term) "hij" (een zuiver antropocentrische term) met een sterkere tegenkracht - zie Evenwicht uitleg of detail .

Maar de belangrijkste toevoeging aan deze benadering is dat op deze website ze ook van toepassing wordt verklaard op alle menselijke toestanden en processen. Inclusief die in maatschappij, cultuur, politiek, enzovoort. Eigenlijk is het idee om dat niet te doen absurd, en mogelijk nog een gevolg van de monotheïstisch-religieuze neiging om menselijke zaken te associëren met een goddelijke achtergrond, in plaats van met een natuurlijke. Maar hoe absurd ook, dat idee is wel volstrekt dominant .

Deze absurde opvattingen zijn een voorbeeld van een algemeen verschijnsel, slaande op de specifiek resultaat van de evolutie: de menselijke hersenen. Die hersenen zijn meer dan wat dan ook flexibel in hun verwerking van de impressies die de waarnemingsorganen van de buitenwereld ontvangen. Een flexibiliteit die grote voorbeelden heeft gebracht, maar meteen dus ook één groot nadeel: het kunnen loszingen van die werkelijkheid. Loszingen van de werkelijkheid is alleen mogelijk als het proces van terugkoppeling verloren is gegaan. De terugkoppeling met de werkelijkheid is dit geval.

Deze website bestaat voor een groot deel uit het terugbrengen van terugkoppeling daar waar deze verloren is gegaan.

Het eerste, historisch gezien, dat aangepakt is, is het vervoermiddel van het denken: de taal. De origine van taal is een reeks symbolen staande voor dingen in de werkelijkheid. In de loopt van de ontwikkeling van het verschijnsel is het op dit moment, schrijvende 2012, zo dat een groot deel van de taal die rondgaat, weinig tot niets meer met de werkelijkheid van doen heeft. Op sommige terreinen zelfs het meeste van wat er rondgaat. En vaak met opzet. Dit wordt rechtgezet met behulp van de algemene semantiek, de studie van het verband tussen taal en de werkelijkheid .

Na de aanpak van het vervoermiddel van het denken, is het tweede veld dat van het denken zelf. Die bestaat simpelweg uit een beschrijving van een reeks deels bekende Denkfouten , die veelal het gevolg zijn van een gebrek aan terugkoppeling. Tezamen met een reeks Denkmethodes , waarvan vele pogingen om die functie van terugkoppeling weer te herstellen..

Met de terugkoppeling in de taal en het denken hersteld, is het ook mogelijk de afwezigheid ervan in de beschrijving van maatschappij, cultuur, politiek, enzovoort aan te pakken. Omdat die gebieden bestaan uit een groot aantal min of meer identieke elementen (mensen), is het eerst noodzakelijk het gereedschap voor de aanpak van groet aantallen elementen te introduceren. Daaraan heeft de natuurkunde al veel gedaan, hetgeen hier is vereenvoudigd en opgedeeld in Sterke interactie uitleg of detail , Zwakke interactie uitleg of detail , Combinaties uitleg of detail , en aangevuld met de basis van de statistiek in de vorm van de Normale verdeling uitleg of detail .

Deze gereedschappen zijn voor toepassing op maatschappij, cultuur, politiek, enzovoort, tezamen bekend als menswetenschappen, samengevoegd en uitgewerkt in Menswetenschappen, regels . Deze regels herstellen het proces van terugkoppeling, op dat terrein bekend als de wetenschappelijke methode uitleg of detail , terug in de menswetenschappen. Aan de toepassing daarvan is het overgrote deel van de rest van deze website besteed. Het principiële startpunt daarbij, uitgaande van een hiërarchische opbouw die start met dode natuur, is de neurologie, zie het globale overzicht van het zenuwstelsel hier , met als functionele startpunt de werking weer van het meest basale: de hersenstam .


Naar Evolutie , of site home ·.

6 nov.2012