Angelsaksische versus Rijnlandse model: strijdmethodesIn Anglicisme versus Rijnlandmodel, belangen is geconstateerd dat in de langer
durende strijd tussen maatschappelijke lagen die op dit moment, juni 2005,
naar buiten is gekomen als een strijd tussen de Angelsaksische en de
Rijnlandse visie op de samenleving, de
politiek voor het overgrote deel aan de Angelsaksische kant staat. Voor de VVD
is dat vrijwel volledig, voor het CDA in ruime meerderheid, en voor de PvdA voor
ergens in de buurt van de helft, met aanzienlijke verschillen in de leiding en
de achterban. Met deze drie partijen hebben we zo'n beetje heel regerend
politiek Nederland van de laatste decennia gehad. In dit artikel gaat het om de
dingen die men als regerend Nederland heeft gedaan doet om het Angelsaksische
model te bevorderen.Het meest algemene strijdpunt tussen Rijnlandmodel en het Anglicisme is de rol en de grootte van de overheid. De Angelsaksers zijn voor een zo klein mogelijke overheid, de Rijnlanders voor een veel grotere overheid. Bijvoorbeeld zijn Angelsaksers tegen elk ingrijpen door de overheid in de economie en zaken die daarmee verband houden, en Rijnlanders vinden dat de overheid die economie deels moet sturen.
Het meest praktische waarin de strijd over de rol van de overheid naar buiten
komt is de grootte van het overheidsbudget. Logisch, want hoe meer men doet, hoe
meer geld het kost; althans zou men denken, maar daarover later meer. En de
strijd over het overheidsbudget kent eigenlijk maar een ander woord, en dat is
het woord bezuinigingen. Als sinds de jaren zeventig zijn zowat alle politieke
partijen het over een ding eens: de overheid moet bezuinigen. En in wat mindere
economische tijden wordt dat dan ook driftig gedaan. Gaat het economisch beter,
dan worden die bezuinigingen niet ongedaan gemaakt, want de overheid moet
bezuinigen. Het extra geld dat de overheid dan binnen krijgt wordt uitgekeerd in
de vorm van lastenverlichting; dat laatste betekent belastingverlaging. Het
essentiële hieraan is dit: geld dat de overheid verdeelt komt terecht bij de
gehele bevolking, geld dat teruggeven wordt als lastenverlichting komt
voornamelijk bij de top terecht. Meer over dit proces hier
Het hele proces van bezuinigingen en lastenverlichting is dus een strijdmethode van de Angelsaksers tegen het Rijnlandmodel. En degene die meegedaan hebben aan dit proces bestrijke precies hetzelfde spectrum las dat van de voorstanders in het debat rond het Europese referendum. Het is dus geen wonder dat je hier dezelfde stemverhouding treft. En die stemverhouding is gebaseerd op dezelfde basale overweging: als verdieners in het hoogste derde segment van de maatschappij, hebben alle politici voordeel bij lage lasten, lage belastingen, en dus een meer Angelsaksische maatschappij.
Dit proces is voor de Angelsaksers dusdanig succesvol verlopen, dat alles dat
onopvallend wegbezuinigd kon worden rond de wisseling naar de
eenentwintigste eeuw al gedaan was: zaken als jeugd- en zedenpolitie,
wijkagenten, speciaal onderwijs, de kleinere scholen, het vakonderwijs,
jeugd- en wijkopbouwwerk, goede verpleeg- en verzorghuizen, openbaar vervoer,
sociale woningbouw, de nutsbedrijven, het is allemaal afgeschaft of
geprivatiseerd; voor bronnen, zie hier
Omdat de fatsoenlijk samenleving een zaak van een groot aantal maatschappelijke regelingen betreft waarvan het nut aangetoond kan worden, moet de strijd op een niet-werkelijk vlak gevoerd worden, namelijk het vlak van de beeldvorming. Wat je als machtscynicus doet met iets dat je niet aanstaat, maar je niet inhoudelijk kunt bestrijden, is de goede naam ervan door het slijk halen. In geval van de fatsoenlijke samenleving heeft men dit gedaan door invoering van het begrip verzorgingsstaat, en dit begrip zwart te maken. Met het woord verzorgingsstaat heeft men geassocieerd dat mensen door de overheid te veel verwend worden, waardoor ze niet meer genoeg voor zichzelf zorgen - met 'verzorgingsstaat' bedoelt men in feite in-de-watten-leggen-staat. Het is dusdanig succesvol dat het woord 'verzorgingsstaat' al een negatieve bijklank heeft gekregen. Deze campagne tegen de verzorgingsstaat stamt natuurlijk uit de hoek van rechts, VVD en bedrijfstop, maar kon slechts slagen door de steun van wat als neutrale deskundigen wordt gezien: instituties als het CPB (het Centraal Planbureau) en economiejournalisten in niet-rechtse media, zoals Frank Kalshoven van de Volkskrant, die expliciete pleidooien voor minder maatschappelijke solidariteit heeft gehouden. Meer over de rol van de media in het algemeen verderop.
Dit was de stand van zaken rond de tijd van het aantreden van het (tweede)
kabinet Balkenende, bestaande uit VVD en CDA (en D66, maar de invloed daarvan
bleek nihil). Haar regeerakkoord bestond uit een groot aantal
bezuinigingsmaatregelen, waarna, beloofde men, als die maatregelen doorgevoerd
waren en het economisch weer wat beter ging, de burger weer wat beter zou
krijgen, door verlichting van zijn lasten; kortom, een nieuwe ronde
bezuinigingen en lastenverlichting. Maar omdat die bezuinigingen de kern van de
fatsoenlijk samenleving aantasten, moest er iets gedaan worden aan de publieke
opinie. Dat deed men door het zo zwart mogelijk schetsen van de economische
omstandigheden, een groei van een enkele of een halve procent werd
voorgesteld als een sterke achteruitgang, en door het onbetaalbaar verklaren van
allerlei sociale voorzieningen als de WAO, de WW, de AOW
Waar de Angelsaksers nu mee bezig zijn is dus een poging tot het aantasten van
de wortel van de fatsoenlijke samenleving en het Rijnlandse denken: de
onderlinge solidariteit en het onderlinge vertrouwen; voor meer hierover, klik
hier
|
