Bronnen bij Politieke analyse: bezuinigingen 2010

4 mei 2010

De financiële crisis van 2008-2009 heeft ook een economische crisis veroorzaakt, hoewel dat laatste vanuit het zicht op de wat langere termijn hoogstwaarschijnlijk een economische dip is, en op de meeste plaatsen niet eens zo'n heel erg diep.
    Desalniettemin ontstaan er in de meeste landen aanzienlijke extra tekorten op de begroting, en zijn bezuinigingen gewenst en deels noodzakelijk. Of extra inkomsten, maar daar wil niemand die over dit soort zaken praat in de media of politiek het over hebben, want extra inkomsten voor het land is hetzelfde als extra belasting, en degenen die praten in media en politiek zijn erg tegen belastingen  , om die reden ook meestal aangeduid als "lastenverzwaring".
   Meestal heeft men het dus zelfs helmaal niet over extra belastingen, maar als men het over heeft, zegt men er meteen achter: "Maar dat kan niet want dat zou slecht voor de economie zijn".
    Deze uitspraak, een mantra, om heel precies te zijn afgaande op het gebruik, is onjuist. Voor extra belastingen om slecht te zijn voor de economie, zou het zo moeten zijn dat de regering dat geld verzamelde bij de burgers, om het vervolgen in een verbrandingsoven te gooien. Dan kunne mensen minder kopen, dus is er minder economische omzet. Wat ze dan noemen "slecht voor de economie". Wat dus eigenlijk ook nog maar de vraag is, want de gewenstheid van "meer economie" in dit opzicht is sinds milieu- en klimaatcrisissen steeds meer de vraag.
   Maar hier nemen we het even letterlijk, dat "slecht voor de economie" - als "de regering die extra belasting in de verbrandingsoven gooit".
    Maar natuurlijk gooit de regering dat geld niet in de verbrandingsoven. De regering geeft dat geld aan mensen die in haar dienst zijn - direct of indirect. En met dat geld kopen de mensen die in dienst zijn van de regering, weer dingen in de economie. Dus dan bevordert de regering de economie. En dus is extra belasting helemaal niet slecht voor de economie.
   Grappig genoeg kan je het verhaal ook andersom houden: stel de regering bezuinigt. Dan doet de regering minder taken, dat wil zeggen: de mensen die die taken in opdracht van de regering krijgen minder geld. De mensen die taken doen voor de regering kunnen dus minder kopen. En dat is weer "slecht voor de economie".
    Kortom: wat de regering doet aangaande haar tekort, is eigenlijk lood om oud ijzer. Hoe je het ook wendt of keert, het veranderd in eerste instantie niets aan de economie. Wat er gebeurd is met de economie, de neergang, heeft zijn oorzaak in andere dingen, en de enige wat de regering kan doen is besluiten hoe dat over de burger verdeeld wordt. En dat heeft in eerste instantie, qua totale hoeveelheid geld en totale hoeveelheid koopkracht, geen invloed op de economie.
    Maar naast het primaire effect zijn er ook secundaire. De regering besteedt een flink deel van haar inkomen aan de zwakken in de samenleving. En bezuinigingen op de uitgaven van de regering komen voor een groot terecht bij de zwakkeren in de samenleving - de lage inkomens.
    Aan de andere kant: extra belastingen komen voor een flink deel terecht bij de hogere inkomens. Dat wil zeggen: niet speciaal meer dan bij de lage inkomens, maar meer dan bij bezuinigingen. Dus bij de keuze belastingen versus bezuinigingen zijn de lage inkomens beter af bij het eerste, en hogere inkomens beter af bij het tweede.
    Dan is er nog een factor van belang, en dat is wat de lage en de hogere inkomens doen ,et de extra of mindere inkomsten - oftewel: waar besteden ze het laatste deel van hun inkomen aan - als dat van 1200 euro verandert in 1300, of van 3000 in 3300 (meestal maakt men die veranderingen procentueel). En waar bezuinigen ze op als het overeenkomstig afneemt.
    Daarover zijn hier geen exacte gegevens bekend, maar er valt wel uitstekend naar de te raden: de lage inkomens zullen dat extra of minder geld besteden of afhelen van meer dagelijkse dingen, en de hogere inkomens meer van luxedingen. En de duurste luxedingen in dit verband zijn auto en vakantie.
    Nu is de analyse bijna klaar, want het is duidelijk waar die luxedingen van de hogere inkomens besteed worden: voornamelijk in het buitenland. Terwijl die meer dagelijkse dingen van de lage inkomens voor een groter deel besteed worden in het binnenland. En besteden in het binnenland betekent: besteden in de eigen economie.
    Dus als je kijkt naar de secundaire effecten van de keuze van de regering, dan is niet bezuinigen, maar juist belastingverhoging beter voor de economie.
    Wat dus het wonder verklaart dat een land als Zweden, met relatief hoge belastingen, toch zo'n sterke economie heeft, en een van de landen is die het minst getroffen is door de economische crisis. Wat twee keer geheel ingaat tegen het idee dat "extra belasting slecht is voor de economie".
   Kortom: de mantra van "extra belasting is slecht voor de economie" is dus een leugen. Een leugen die gepropageerd wordt door degenen die voordeel hebben bij lagere belastingen: de hogere inkomen, de bovenste derde van de maatschappij. Waaronder de mensen die praten over de maatschappij in media en politiek.
    Dit is allemaal nodig om in te kunnen schatten wat mensen die in de media en politiek praten over de maatschappij beweren naar aanleiding van de economische dip van 2009-2010. Je hoeft eigenlijk allen te kijken naar hun salaris, dat wil zeggen: in welke beroepsgroep ze zitten, en je weet al wat ze zullen gaan zeggen. Daarvan hebben we er al een paar gezien, maar hier volgend er nog meer, om ook in te kunnen schatten over wat voor soort mensen we het nu meer specifiek hebben.
    De eerste groep zijn we elders op deze site al aan begonnen, en dat zijn degene die het dichtst bij het vuur zitten, qua discussie dan wel te verstaan, en dat zijn de economen. Als de regering iets met dit soort economische zaken wil doen, wendt ze zich tot een instituut dat speciaal daarvoor is: het Centraal Planbureau, het CPB. Nu is dat CPB in het verleden gebleken niet een neutrale instelling te zijn, zoals je van een overheidsinstelling zou verwachten, maar dusdanig eenzijdig voor de volkomen vrije, neoliberale, economie, dat je van een Angelsaksische pressiegroep zou kunnen spreken. Daardoor kleunen ze ook ongelofelijk vaak mis, bijvoorbeeld over de kredietcrisis van 2008-2009, en wel zodanig dan eigenlijk iedereen weet dat ze volkomen onbetrouwbaar zijn, maar omdat men, de politiek,  graag hoort wat het CPB zegt, blijft men er toch serieus mee omgaan.
    Ook over de actuele situatie hebben ze zich uitgesproken,en gekomen tot de oekaze dat er 29 miljard bezuinigd moet worden. Waaruit ook meteen had kunnen aflezen wat voor mensen  het CPB bemannen.
     Naar door de blunders uit het verleden  kwam er nu meer inhoudelijk commentaar op de uitkomsten van het van het CPB. Uit dat commentaar blijkt zonneklaar dat die cijfers van het CPB, is de termen van Marcel van Dam, niets meer dan "moderne waarzeggerij" zijn. Mede omdat er zeer veel zeer discutabele aannames in zitten, die bijna allemaal naar de neoliberale kant (minder overheid ten koste van alles) overhellen - meer uitwerking hier  .
    Maar het kan nog erger. Hier een een tweetal dat als zeer prominent wordt gezien:


Uit: De Volkskrant, 01-04-2010, door Lans Bovenberg en Bas Jacobs, respectievelijk hoogleraar economie aan de universiteiten van Tilburg en Rotterdam

Tekort overheid kan wel oplopen tot 65 miljard

Volgens het CPB moet de overheid 29 miljard euro bezuinigen de komende jaren. Dat is veel te optimistisch. Politici moeten eerlijk zijn en geen verstoppertje spelen met de kiezer.

Tussentitel: Beheersing van de zorgkosten is een van de belangrijkste opgaven van de
                  overheid


Volgens het CPB zijn zo’n 29 miljard aan bezuinigingen of lastenverzwaringen vereist om de overheidsfinanciën houdbaar te maken. Dat is gelijk aan meer dan zeven AOW-maatregelen.
    Maar de CPB-cijfers onderschatten de werkelijke beleidsopgave. Het gaat eerder om ruim 50 miljard euro. Dat is ongeveer 8 procent van het bruto binnenlands product (bbp) en kan door de grote onzekerheid oplopen tot zo’n 65 miljard euro (10 procent bbp). Nederland staat daarom de komende jaren voor een ongekende opgave de overheidsfinanciën in het gareel te krijgen.   ...


Red.:   En dit werd gevolgd door nog veel meer economische prietpraat. Waar we het verder niet over hoeven te hebben, gezien wat er al gezegd is over het CPB zelf.
    Maar waar het hier om gaat is dit:we kunnen het over-, overgrote deel van de economen bijschrijven bij de verzameling liegende graaiers uit de bovenste derde van de maatschappij.
    Volgende groep: de hoogste beleidsambtenaren. Ook allemaal mensen met status, en een prestigieuze vorm van beloning. Als je ministerie voor ministerie afgaat, blijkt dat ze misschien nog geen dubbeltje waard zijn, maar we praten hierover het niveau van een ton euro en hoger. Ministerie van Economie: totaal nutteloos, want ze geloven allen in de vrije markt. Ministerie van Onderwijs: heeft het onderwijs in de ergste vernieling geholpen ...
    Maar net als aan her CPB, wordt natuurlijk ook aan dit soort mensen graag gevraagd wat we moeten doen met ons financieringsprobleem. Het resultaat beslaat een dikke stapel rapporten, en meerdere pagina's in de krant, maar de kern van de zaak stond heel aardig samengevat in een infographic, waarvan hier de tekst (de dik gedrukte getallen zijn de bezuinigingen in miljarden euro's) - de volgorde is hier geherrangschikt naar grootte:


Uit: De Volkskrant, 02-04-2010.

Gevonden: 35 miljard aan mogelijke bezuinigingen

Twintig ambtelijke werkgroepen kregen van het kabinet opdracht om 20 procent per vakgebied te bezuinigen. De voorstellen op een rij.

Tussenstuk (infographic)

Miljarden aan bezuinigingsvoorstellen
Wat bezuinigingen opleveren, in miljarden euro

 

11
Afschaffen hypotheekrenteaftrek

10,6

Minder vergoedingen zorg en AWBZ

4
Onderwijs: minder lestijd

2
Makkelijker ontslag

2
Kindregelingen afschaffen

2
Minder defensiepersoneel

2
Politie naar één organisatie ipv 26

2
WW omlaag
1.8
Minder bestuurders

1,7
Spitsheffing invoeren

1,3
Verlaging minimum loon

1
Kinderopvang goedkoper

1
Ontwikkelingshulp korten

0,75
Afschaffen basisbeurs

0,5
Stop groene subsidies

0,33
Slimmer inburgeren


Red.:
  Laten we dit nu eens indelen op effect op lagere tweederde en hoogste derde. Dan zijn we snel klaar: alleen hypotheekrenteaftrek heeft een substantieel deel in de hogere derde. En er zijn nog de beetjes van het afschaffen van de basisbeurs (verwaarloosbaar klein) en de spitsheffing. Voor de rest is alleen de lager tweederde de klos, met uitzondering van de enige buitenlandse post: ontwikkelingshulp.
   Laten we het effect van de hypotheekrenteaftrek nu eens voor tweederde bij de hogere inkomens leggen, en voor een derde bij de onderste tweederde (voornamelijk middengroepen natuurlijk). Dat is het netto effect een derde van de 11 miljoen, rond af tot 4.
    Dan de posten uitsluitend voor de onderste tweederde: die tellen op tot, afgerond 23miljard. De posten defensie, politie, en dergelijke hebben we maar niet meegeteld.
    Oftewel: in geld is de verhouding hoger staat tot lager is als 4 miljard staat tot 23 miljard. Absoluut betalen de lagere tweederde dus zes keer zo veel, en meerekenende dat de tweede groep twee keer zoveel leden telt, is de conclusie dus: de hoge beleidsambtenaren willen dat de lagere tweederde de draagt drie keer zo veel bezuinigingen dan bovenste derde.

De leiding van de  politieke partijen horen ook tot de bovenste derde. Die volgen voor een groot deel dan ook braaf de voorgestelde bezuinigingen. Voor dat deel dat er minder happig op is, aan de linkerkant van het politieke spectrum, geldt wel dat ze in aanzienlijke mate gedwongen worden door de voorspelbare gevolgen als ze het niet zouden doen. Ze zullen dan de belastingen moeten verhogen, en van de rechtse partijen verwijten krijgen dat ze de burgers benadelen. Dat is natuurlijk een leugen, zoals we al gezien hebben, maar het is een leugen die voor een groot deel voor zoete koek wordt geslikt, omdat degene die hem zouden kunnen onthullen: onafhankelijke deskundigen en onafhankelijke journalisten, uiterst zeldzaam zijn. Er zijn wel deskundigen en journalisten, maar verspreiden juist de leugen over het effect van belastingverhoging, omdat ze zelf in de top derde van de maatschappij zitten, of er sympathie mee hebben. De Volkskrant is cultureel een "linkse"krant, maar economische op zijn est eentje voor de middenklasse. Het opinieartikel van de economen Bovenberg en Jacobs, voor iedereen die bereid is dat  te doen na te gaan als redelijk rabiate neoliberalen:


Van: www.cpb.nl, 13-03-2008, door Lans Bovenberg en Coen Teulings (volledig artikel hier  in pdf  )

CPB Discussion Paper 101

Rhineland exit


Wij pleiten voor het hanteren van aandeelhouderswaarde als de doelstelling van een onderneming ...


Red.:   En toch werd deze redelijk rabiate neoliberalen de eer vergund van een aankondiging van hun opinieartikel op de voorpagina  - een zeldzaamheid:


Uit: De Volkskrant, 01-04-2010, voorpagina

'Rijk moet mogelijk 50 mld schrappen'

De berekening van Centraal Planbureau (CPB) dat het volgende kabinet 29 miljard euro moet bezuinigen, is veel te rooskleurig. Het gaat eerder om 50 miljard euro en kan in een negatiever scenario zelfs oplopen tot 65 miljard euro.
    Dat stellen de hoogleraren economie en overheidsfinanciën Lans Bovenberg (Tilburg) en Bas Jacobs (Rotterdam) vandaag in een bijdrage op de opiniepagina van de Volkskrant. ...


Red.:   De opinies in de rechtse pers hoeven hier niet verder uitgeduid te worden.
    Dit dus wat betreft de bovenste derde van de maatschappij. In de rest van de maatschappij is er nog wel het een en ander aan gezond verstand:


De Volkskrant, 03-04-2010, ingezonden brief van John Rouvroye (Maastricht)

Bezuinigingen zijn een perfect rookgordijn

Nederland rekent zich de komende maanden suf aan hoe we op termijn 35 miljard kunnen bezuinigen. Dat we allemaal ons steentje zullen moeten bijdragen wordt gepresenteerd als volkomen vanzelfsprekend.
    Politiek en volk buitelen over elkaar om te bepalen wat de beste oplossing is voor dit collectieve probleem. Het is een perfect rookgordijn waarachter de relatief kleine groep idioten die verantwoordelijk is voor de financiële crisis handig kan verdwijnen. Dus voordat we gaan snijden in onderwijs en zorg zou ik het prettig vinden als er ook nog even wordt uitgerekend wat we kunnen weghalen bij dat legertje roekeloze financieel adviseurs, slapende bankdirecteuren en falende toezichthouders.


De Volkskrant
, 03-04-2010, ingezonden brief van Paul van der Linden (Culemborg)

Miljarden

Bij alle mogelijkheden over mogelijke bezuinigingen die door 20 duurbetaalde ambtelijke werkgroepen zijn onderzocht, mis ik een erg voor de hand liggende. Stel de aanschaf van de peperdure JSF’s uit of liever nog helemaal af; dat levert miljarden op.


De Volkskrant, 03-04-2010, ingezonden brief van Anne Jacobs (Groningen)

Ontslag

Ongetwijfeld wordt u door lezers bedolven onder reacties op de bezuinigingsvoorstellen (Voorpagina, 2 april).
    Politici staan ver af van de dagelijkse realiteit. Of hullen zich in vaagheden: we moeten hier eens goed naar kijken. Ik vraag mij af of ze wel weten waartoe die verschillende voorstellen kunnen leiden. Ik ben vrouw, alleenstaand, 57 jaar. Volgend jaar krijg ik ontslag omdat mijn werkgever ophoudt te bestaan. Ik heb altijd fulltime gewerkt, en ben dringend op zoek naar werk, maar óf er is geen werk óf ik ben te oud. Ik heb hard gespaard, omdat ik dit zag aankomen en het hoofd boven water wil houden.
    Mijn bescheiden huurhuis heb ik een aantal jaar geleden gekocht omdat ik de huur daarvoor niet meer kon betalen. Met een aflossingsvrije hypotheek, omdat ik mij dit huis anders ook niet kon permitteren. En volgend jaar? Ik krijg maximaal één jaar WW, de Inkomensvoorziening Oudere Werklozen (IOW) is afgeschaft. Straks ben ik alles kwijt: baan, huis, spaargeld. Vrolijk Pasen? Ik kan niet meer eten van de zenuwen.


Red.:   De harde realiteit achter de mooie praatjes.
    Deel twee van dit programma van demagogie: de economische doorberekening van de partijprogramma's. We hebben elders al gezien dat economen niets zinnigs afweten van economie, behalve de gezond-verstand-zaken die iedereen kan bedenken en uitrekenen op een bierviltje  . En al helemaal niets kunnen voorspellen aangaande die economie, zelfs als het om iets gigantisch gaat als een globale economische crisis.  Waar nog bijkomt dat economen vrijwel uitsluitend ideeën spuiten die in het voordeel van hun eigen maatschappelijke klasse dus van henzelf zijn  .
     Waar het bij de effecten van een begroting gaat om de daad van "economisch voorspellen",  lijkt het dus zinvol om dit te laten doen niet door vertegenwoordigers uit het de onbetrouwbare en frauduleuze economenvolk, maar door iemand met gezond verstand die een beetje kan rekenen, zeg een natuurkundige (de beste en bekendste Nederlandse econoom, Jan Tinbergen, was van eerste opleiding natuurkundige).
    Maar dit zijn op zich al gezond-verstandoverweignen, dus zaken die niet opkomen in het schapenvolk van dit soort discussies domineert. Dus worden de partijprogramma's doorberekend door het CPB een instituut dat heeft toegegeven geen idee te heven gat van de globale economische crisis van 2008-2009 en dat zich heeft verklaart tot ideologen van het Angelsaksische maatschappijmodel, en zich encailleneert met de meest fervente neoliberale economen als Bas Jacobs  en Jules Theeuwes  . Welk CPB dan achterna gelopen wordt door vrijwel alle media, de politiek, en de andere min of meer intellectuele lakeien van de graaiende topklasse - een enkel voorbeeldje:


Uit: De Volkskrant, 21-05-2010, hoofdredactioneel commentaar

CPB geeft houvast

Tussentitel: Bezie leuzen over 'minder ambtenaren' met een gezond wantrouwen

Alle politieke partijen die hun verkiezingsprogramma lieten doorrekenen door het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) kregen donderdag bij de presentatie van de uitkomsten complimenten van CPB-directeur Coen Teulings. De negen betrokken partijen (Trots op Nederland en de Partij voor de Dieren deden niet mee) nemen volgens Teulings de ingewikkelde uitgangssituatie bij deze verkiezingen heel serieus. Die situatie is dat door de economische crisis de overheidsfinanciën diep in het rood staan en dat daarbij de levensverwachting een stuk hoger is dan vier jaar geleden werd aangenomen – met alle extra kosten voor de schatkist van dien.   ...
    Opvallend aan de CPB-uitkomsten is dat op korte termijn van bezuinigingen op de overheid (ambtenaren dus) niet al te veel moet worden verwacht. Ook in de voorbije kabinetsperiode kwam daarvan weinig terecht. In de campagne tot nu toe domineren ambitieuze leuzen over ‘minder ambtenaren’, waarvan de baten al zijn ingeboekt, maar ze moeten met gezond wantrouwen worden bezien.   ...
    Toch is het goed dat deze exercitie er is. Omdat de diverse partijprogramma’s nogal ongelijksoortig zijn, geeft de CPB-meetlat tenminste enig houvast. ...


Red.:   Kijk, dat heeft het CPB nu wel goed door: geplande bezuinigingen op aantallen of slarissen van ambtenaren moet je wantrouwen. Dat volgtuit ervaring. En die ervaring is er, omdat ambtenaren werken voor politici, en het hemd is nu eenmaal nader dan de rok.
     Natuurlijk past het CPB deze wijsheid niet toe op de eigen prodcuten. Zoals haar uitkomst dat de utkomst van de 30 miljard aan bezuinigingen die de VVD voorstelt, leidt tot de creatie van 400 duizend banen. Wij zullen daarom deze uitspraak met enige achterdocht gaan ekijken.
    Ten eerste: de VVD creëert geen enkele baan extra - het zijn bedrijven en overheid die banen creëren. Nu wl de VVD de overheid afslaken, dus daar zullen die banen niet vandaan komen. Blijft over het bedrijfsleven. Het idee dat de bezuinigingen van de VVD leiden tot meer banen bij het bedrijfsleven, is gebaseerd op simpele regeltjes. De simpelste: als werk goedkoper wordt,wordt het mee profijtelijk voor de bedrijven, komt er er meer werk.
    Laten we dat nu eens toepassen. We beginnen met economen:als we het werk van economen goedkoper maken, komt er meer werk voor economen.  Er echter nog nooit iemand geweest die voorstelt om het werk van economen te maken zodat er meer economen kunnen komen. En de salarissen van econome zijn ook nog nooit omlaag gegaan ondanks de toename van het aantal afgestuurden in de economie. Het geval van economen is kennelijk een uitzondering op de regel.
    Oké, tweede geval dan: dat van mensen die hoofdredactionele commentaren schrijven - journalisten dus. Daarvoor geldt precies hetzelfde als voor economen. Ook een uitzondering op de regel dus.
    Mensen met gezond verstand voelen hem al aankomen: wat hier uitgewerkt is voor economen en journalisten geldt voor alle posities aan de bovenkant van de maatschappij -ruwweg de bovenste derde. Dat regeltje over goedkopere arbeid en meer banen geldt kennelijk niet voor de hele maatschappij, maar alleen voor de onderste derde - of nog iets minder.
   Mensen met nog iets meer gezond verstand kunnen ook het volgende bedenken: het feit dat het regeltje niet toegepast wordt op de bovenste derde en wel op de onderste helft tot tweederde, is omdat het werk van die onderste helft tot tweederde het werk is dat ook wat oplevert - producten die je kan verkopen. En van die verkoop houd je meer over als de arbeid die erin zit minder kost. Misschien is dat deels ook wel zo aan de bovenkant van de maatschappij, bijvoorbeeld voor journalisten, maar toch wordt het regeltje daar niet toegepast. Wat laat zien dat je niet zomaar een regeltje kan poneren of gebruiken, zonder te kijken naar hoe het echt werkt. Iets dat het CPB dus wel doet.
    Vast criticus Marcel van Dam haalt nog een groot lek boven water - het is even lezen, maar het is belangrijk:


Uit: De Volkskrant, 03-06-2010, door Marcel van Dam, socioloog en columnist

CPB heeft het tekort van 29 miljard zelf gecreëerd

We komen 29 miljard tekort doordat het CPB de belastingschijven voor de koopkracht corrigeerde. Maar dat is nooit een politiek besluit geweest.

Tussentitel: Een tekort van 29miljard dat de verkiezingen domineert, de wereld uit? Dat
                  kon niet waar zijn


Hoe één zin in dat vreselijke jargon van economen zoveel opwinding kan veroorzaken! Het gebeurde mij bij het lezen van een artikel van de Groningse hoogleraar openbare financiën, Flip de Kam in Economisch Statistische Berichten van 28 mei. Het was de volgende regel die het deed: ‘...maar het houdbaarheidsprobleem is bij consistente toepassing van de uitgangspunten die voor de middellange termijn zijn gehanteerd wel in één keer de wereld uit’.
    Het houdbaarheidsprobleem de wereld uit? Een tekort van 29 miljard dat de verkiezingen domineert, de wereld uit? Dat kon niet waar zijn. Gemaild met Flip de Kam: ‘Begrijp ik uit je ESB-artikel goed dat als gevolg van het handhaven van het huidige beleid om de tariefschijven en de heffingskortingen van de inkomstenbelasting alleen te corrigeren voor de inflatie en niet voor de welvaartstijging, het hele houdbaarheidstekort van tafel is?’ Antwoord: ‘Ja, dat is het geval (volgens mijn inschatting).’
    ... De verkiezingscampagne gaat over enorme bezuinigingen die meer kapot maken dan ons lief is, vooral als ze armoede, achterstand en uitsluiting vergroten. De negatieve gevolgen daarvan voor opvoeding, schooluitval, verslaving, overlast en criminaliteit, gezondheid en werkloosheid zijn groot. Die problemen zullen op lange termijn de samenleving misschien wel meer geld kosten dan de bezuinigingen opbrengen.
    Bij de berekening van het houdbaarheidstekort van 29 miljard is het CPB uitgegaan van ongewijzigd beleid. Met een paar uitzonderingen. Een van die uitzonderingen lijkt subtiel, maar heeft, zo is mij door Flip de Kam duidelijk geworden, op lange termijn zo’n geweldige impact dat de hele verkiezingscampagne in de lucht komt te hangen.
    Het zit zo: jaarlijks worden de belastingschijven en het bedrag van de heffingskortingen in de inkomstenbelasting aangepast, om te voorkomen dat we louter door de geldontwaarding in een hoger tarief terechtkomen en daardoor extra belasting gaan betalen. Omdat de lonen meestal sneller stijgen dan de prijzen, neemt de koopkracht toe. Ook daardoor schuiven mensen naar een hoger belastingtarief. Er zijn nu vier tariefschijven. Over het inkomen in de hoogste schijf is nu 52 procent verschuldigd. De meeste mensen vinden die progressiviteit in de belasting rechtvaardig.
   Maar het CPB redeneert als volgt: bij een koopkrachtstijging van gemiddeld 1,5 procent per jaar is de koopkracht van iemand die nu 30.000 euro verdient over 50 jaar verdubbeld. Als hij dan nog leeft, valt hij waarschijnlijk in het hoogste tarief van 52 procent. Dat vinden de rekenmeesters van het CPB ongewenst en dus hanteren ze twee rekenmodellen naast elkaar. In het ene model, gepubliceerd op 16 maart als Economische Verkenningen 2011-2015, worden de belastingschijven, zoals de wet voorschrijft, jaarlijks alleen aangepast aan de inflatie. Omdat de inkomens sneller groeien dan de inflatie, schuift een deel van de inkomenstrekkers geruisloos door naar een zwaarder belaste schijf en stijgt de opbrengst van de inkomstenbelasting ‘vanzelf’ met 4 miljard extra.
    Al 20, 30 jaar incasseert ieder kabinet die extra opbrengst als vanzelfsprekend. Bij ongewijzigd beleid zal die extra opbrengst blijven groeien, ook omdat het aantal mensen met hogere inkomens naar verwachting sneller toeneemt. Vooral met het oog op de vergrijzing hanteert het CPB ook een ander model waarmee ontwikkelingen op heel lange termijn worden berekend. In dat model worden de belastingschijven niet alleen opgerekt voor de inflatie, maar ook voor de koopkrachtstijging. De grens waarboven meer belasting moet worden betaald, stijgt dan met de koopkracht. Daardoor betalen mensen ondanks hun gestegen koopkracht toch dezelfde belasting.
    Ten opzichte van het huidige beleid is er in dit CPB-model dus sprake van lastenverlaging en de meeropbrengst aan belastingen valt daardoor weg. Dat scheelt in 2040 een bedrag van ongeveer dezelfde omvang als het houdbaarheidstekort van 29 miljard. Dit tekort ontstaat dus doordat de rekenmeesters van het CPB ervan uitgaan dat het belastingregime zal worden herzien, hoewel daar in de politiek nooit toe is besloten. Ik heb zo’n voorstel ook in geen enkel verkiezingsprogramma aangetroffen.   ...
    Daarom zouden alle lijsttrekkers opheldering moeten geven over het volgende: nergens in uw verkiezingsprogramma’s ben ik het voorstel tegengekomen om de belastingschijven voor jaarlijkse koopkrachtstijging te corrigeren. Omdat het CPB dat wel heeft gedaan, ontstond een tekort van 29 miljard en hebt u maatregelen aangekondigd om in 2040 dat bedrag jaarlijks op te hoesten om mensen die naar hogere belastingschijven migreren minder belasting te laten betalen. Was dat uw bedoeling? Zo ja, had u dat dan niet in uw verkiezingsprogramma moeten opnemen? Zo nee, waarom wilt u een tekort van 29 miljard dekken dat is ontstaan door een maatregel die nooit genomen is en waar u het niet mee eens bent?   ...


Red.:   Kortom: het CPB heeft de boel rechtreeks besodemieterd. Het CPB is een leugenachtige propagandabende. Leugens die naadloos passen binnen het door haarzelf geformuleerde beleid:  "Exit met het Rijnlandmodel en het neoliberale Angelsaksische model in top". Er is maar één conclusie mogelijk: dit huidige CPB moet onmiddellijk opgeheven worden.
    Nog een illustratie van de rol van het CPB als propagandamachine voor de rijken:


Uit: De Volkskrant, 04-06-2010, door Ron Buiting, Frans Ligtvoet, Jan Pierweijer, Ruud Meinders,van respectievelijk  De Bundeling (Utrecht), Huurdersvereniging Amsterdam, Huurdersnetwerk Rotterdam en Sredelijke Huurdersraad Vestia Den Haag

Politieke partijen laten zwakke huurders de zwaarste lasten dragen

Het marktgeoriënteerde CPB heeft de politieke partijen ertoe aangezet om huurders van woningen veel zwaarder dan kopers in hun koopkracht te treffen.

De woningmarkt staat volop in de aandacht in de verkiezingscampagne. Huurdersorganisaties in de grote steden kijken met angst en beven naar de ontwikkelingen. Alle politieke partijen, maar ook het landelijke ambtenarenapparaat hebben plannen gepresenteerd om fors te bezuinigen op de subsidies die naar de woningmarkt stromen, vanuit de misvatting dat zodoende de markt beter gaat functioneren.
    Het CPB speelt daarbij de rol van marktmeester en voorziet alle plannen van een prijssticker en een stempel. Het algemene beeld liegt er niet om: de bezuinigingen in de woonsector dreigen keihard neer te komen op de zwakste schouders. Huurders dreigen veel zwaarder in hun koopkracht getroffen te worden dan kopers.
    Het marktgeoriënteerde denken zit diep in de poriën van het CPB en dat zie je terug in zijn beoordelingen. Iedere econoom weet dat de woningmarkt een heel rare markt is. Verhuizen is duur, het aanbod ligt vast en iedereen heeft een woning nodig. Desondanks blijft het CPB spelen met normale marktmodellen en komt daardoor soms tot komische conclusies.
    In zijn doorrekening van de partijprogramma’s stelt het CPB bijvoorbeeld dat hogere huren tot kortere wachtlijsten leiden, want de vraag zal afnemen. Te verwachten zijn echter langere wachtlijsten, want de vele woningzoekenden blijven bestaan, terwijl het aantal aangeboden betaalbare woningen afneemt.
    Ernstiger is de aanname van het CPB dat de markthuren veel hoger zouden liggen dan de huidige huren. Het trekt daarbij wat kopers kunnen en willen betalen, door naar wat huurders zouden moeten betalen. Alsof een redelijke contributie van een voetbalvereniging te destilleren valt uit de jaarlijkse bijdrage voor de golfclub.
    De foutieve CPB-benadering is richtsnoer geweest voor het ambtelijke Heroverwegingsrapport Wonen en leidde daarin tot vijf varianten voor bezuinigingen op de woonsector. In alle gevallen worden huurders zwaarder in hun koopkracht getroffen dan kopers.
    Onder tijdsdruk hebben de politieke partijen selectief gewinkeld uit de heroverwegingsvoorstellen en de resultaten laten zich raden.
    Vooral D66 en VVD volgen de liberalisatielijn voor de huren en sturen aan op huren die structureel 31 tot 57 procent hoger zijn. PvdA, ChristenUnie en GroenLinks doen het iets rustiger aan en komen uit op een verhoging van 11 tot 15 procent.
    Van de bovenstaande partijen durven alleen D66, GroenLinks en, in mindere mate, PvdA en ChristenUnie de hypotheekrenteaftrek te beperken of af te bouwen. Alleen de SP laat de huursector met rust en richt haar bezuinigingspijlen alleen op de hypotheekrenteaftrek. De PVV zet het oude kabinetsbeleid door en weigert met enig wijzigingsvoorstel te komen.
    Het algemene beeld is dat de bezuinigingen in de woonsector keihard dreigen neer te komen op de zwakste schouders. Het gaat daarbij om de huurders die gemiddeld toch al 23 procent van hun inkomen aan huur kwijt zijn, terwijl kopers gemiddeld op 16 procent netto zitten.    ...


Red.:   Zo veel leugens hebben een smoes nodig. Die is er:

  De partijen noemen scheefwoners vaak als legitimatie voor de voorgenomen huurverhogingen. In praktijk is dit echter een klein groepje mensen die vaak met een hoger inkomen in een armere wijk wonen, iets dat we juist goed vinden. Landelijk ligt het percentage scheefwoners op 4, schreef voormalig minister Van der Laan vorig jaar aan de Kamer.

Het is dus een leugen en ook nog een smoes, omdat precies hetzelfde argument aangevoerd kan worden voor kopers: over degenen die voor lage prijzen hun huis hebben gekocht.
     Nog een econoom met hetzelfde verhaaltje:


Uit: De Volkskrant, 21-06-2010, door Maurice van Sante, econoom bij ING Economisch Bureau

Extra huurverhoging voor scheefwoners

De vorming van het nieuwe kabinet is nogal ingewikkeld. Nederlanders voorzien hier de informateur van advies.

Een nieuw kabinet moet extra huurverhogingen mogelijk maken voor scheefwoners. Zij wonen gezien hun inkomen in een te goedkope sociale huurwoning. Extra huurverhoging geeft financiële ruimte aan corporaties voor nieuwbouw. Daarnaast stimuleert het de doorstroming.  ...


Red.:   Reactie: Een nieuw kabinet moet extra hypotheekaftrekverlagingen mogelijk maken voor scheefkopers. Zij wonen gezien hun inkomen in een te goedkope koopwoning. Extra hypotheekaftrekverlagingen  geeft financiële ruimte voor nieuwbouw. Daarnaast stimuleert het de doorstroming.
     Oftewel: de econoom uit de koopsector wil de verbetering van de woningmarkt beperken tot extra lasten voor de huurders. Het doet denken aan diverse spreekwoorden en fabels - zoals die met de raaf en de vos  .
    Het volgende stuk legt nog eens de vinger op de zere plek:


De Volkskrant, 12-06-2010, ingezonden brief van Frans Doorman (Wageningen)

Slik de keuze van het CPB niet

In het wetenschapskatern van 5 juni wijst Bas Haring er terecht op dat de voorspellingen van het Centraal Plan Bureau over banencreatie bij het programma van de VVD, berekend op 400 duizend banen in 2040, op zijn zachtst gezegd boterzacht zijn.
    Hij geeft aan dat het economische model van het CPB, evenmin als andere economische modellen, nooit wetenschappelijk getoetst is en besluit dan ook maar niet op het CBP af te gaan. Bas Haring is nog veel te vriendelijk.
    In de Volkskrant van 29 mei stond dat het economische model van het CPB gebaseerd is op de neoklassieke leer, en zich alleen op de aanbodzijde richt en niet op vraaguitval. Dat is een benadering waarvan de bekende econoom Keynes al in de dertiger jaren van de vorige eeuw de gebreken aantoonde. Dat op basis van berekeningen met zo’n model VVD (en CDA) nu mooi weer kunnen spelen doordat hun programma’s veel meer banen zouden creëren dan die van andere partijen is een gotspe.
    Het is ongelooflijk dat het CPB op basis van zo’n model voorspellingen durft te doen en daarmee een zogenaamd objectief oordeel uitspreekt over verkiezingsprogramma’s – zonder daar zulke grote reserves bij te plaatsen dat andere politieke partijen de VVD en het CDA daarop kunnen aanspreken. Het is ongelooflijk dat die andere politieke partijen de keuzen van het CPB – kiezen voor een neoklassiek model komt neer op een politieke keuze –, een CPB dat zich vervolgens voordoet als objectief beoordelaar, voor zoete koek slikken.


Red.:    Het artikel van Bas Haring (zie hier  ) is niet het enige, zoals we gezien hebben, en tezamen zijn dat onweerlegbare argumenten. Dat de overgrote deel der politieke partijen toch achter dit CPB beleid aanloopt, kan dus alleen willens en wetens zijn, en uit politieke overwegingen. Die politieke overweging zijnde dat ze staan achter het neoliberalisme waar ook het CPB achter staat. Samen met z'n allen tegen de producerende klassen.
    Dit wat betreft de kritiek op de oplossingen van de oligarchen. De vraag kan nu misschien zijn: is de inde analyse boven aangedragen oplossing, belastingverhoging, nu ook ooit genoemd door de oligarchen? Antwoord: Nee. Terwijl die oplossing toch heel simpel is. Een greep gedaan door de Volkskrant uit ongetwijfeld veel meer mensen die zoiets hebben ingestuurd:


Uit: De Volkskrant, 06-04-2010, ingezonden brief van Pieter Ramler (Amsterdam)

Crisistaks is de oplossing

We moeten 29 miljard euro bezuinigen. Ik ben econoom noch ambtenaar, maar met enige verbazing heb ik de opzet gadegeslagen van de ambtelijke werkgroepen en de daaruit voortgekomen bezuinigingsvoorstellen. Het heeft ongetwijfeld veel werk gekost om deze voorstellen te maken.
    Wanneer ik de stuip zie waar alle belanghebbenden in schieten na de presentatie van de diverse voorstellen, bekruipt mij een weinig optimistisch gevoel. Het zal wel veel te simpel zijn, maar waarom wordt er niet gewoon een crisistaks ingevoerd?
    Elk huishouden wordt voor een aantal jaar naar financiële draagkracht aangeslagen en levert zo de bijdrage aan het opheffen van het financieringstekort. Geen gezeur of het geld van de zorg, het onderwijs, de autobranche, de huizenbezitters of waar dan ook vandaan zou moeten komen. Probleem opgelost.
    Al die ambtelijke werkgroepen kunnen zich dan gaan bezighouden met de eigenlijke vraag: hoe zorgen we dat we niet nog een keer zo veel belastinggeld laten verdwijnen in het grote zwarte gat en weer moeten bezuinigen.   ...


De Volkskrant, 06-04-2010, ingezonden brief van F. W. Steutel (Eindhoven)

Belastingverhoging

Verreweg de eenvoudigste en eerlijkste manier om in vier jaar18 miljard te 'bezuinigen' is om gedurende vier jaar alle belastingen met twee procent te verhogen.


Red.:    Er is één bron uit intellectuele, bestuurlijke en politieke kringen die iets dergelijks heeft voorgedragen: de CU. Maar die kan ook niet  echt tot de oligarchen worden gerekend. Voor de rest bestaat de houding tegenover dit idee uit een dodelijk stilzwijgen.
   Uit puur eigenbelang.


Naar Politieke analyse  , Politiek lijst  , Politiek & Media overzicht  , of site home  .