Algemene semantiek | Toepassingen: politiek

De belangrijkste toepassing van de algemene semantiek ligt in de politiek. De reden is dat politici de deel van de top van de maatschappij vormen, terwijl ze, binnen westerse democratieën, afhankelijk zijn van kiezers die voor het overgrote deel bestaat uit lagere maatschappelijke strata - en hoog en laag in een kapitalistische maatschappij hebben voor een groot deel tegengestelde belangen. En in diezelfde kapitalistische maatschappij selecteert de top zichzelf uit mensen die voornamelijk het eigenbelang nastreven.

Omdat de politici tegengestelde belangen ten opzichte van hen die ze beweren te vertegenwoordigen, is het noodzakelijk hun daden en argument voor die daden te voorzien van woorden die die belangentegenstelling verhullen. Het klassieke voorbeeld van het misbruik van tal in de politiek is het boek 1984 van George Orwell. Het boek wordt algemeen geassocieerd met taalmisbruik door communistische leiders. Helaas is dat slechts een klein deel van de waarheid. Het taalmisbruik van communistische leiders is dusdanig simpel, dat iedereen het kan doorzien. Echt gevaarlijk is het taalmisbruik zoals dat gegroeid is bij democratische leiders, want dat is veel subtieler, en veel destructiever. Het taalgebruik van communistische leiders is dusdanig onderscheidbaar van de gewone taal dat deze daardoor weinig schade leidt. Het taalmisbruik van democratisch politici is dusdanig subtiel dat de gewone taal er ook zijn  geloofwaardigheid door verliest. Wie zou nog iets een vredeshandhaver, Peacekeeper, durven noemen, nadat een atoomraket die naam heeft gekregen? Wie durft zich nog zonder omhaal voor democratie te verklaren, nadat het verspreiden van democratie is gebruikt als reden voor het starten van een oorlog (de oorlogen in Vietnam en Irak)?

Men doet het zelfs met het begrip democratie zelf: alle politici verklaren zich voor democratie, maar de meeste zijn felle tegenstanders van referenda. Terwijl een referendum, waarbij het volk stemt over een concreet besluit, de definitie van democratie is. De democratie waar politici zich voor verklaren is "vertegenwoordigende democratie", een getrapte democratie: het volk kiest mensen die de besluiten nemen - hetgeen per definitie meer mogelijkheden tot machtsmisbruik geeft, mogelijkheden die in het geval van een zaak als deze waar het uitspelen van eigenbelang zo veel oplevert, natuurlijk altijd gebruikt worden. Vrijwel alle politici die zich voor democratie verklaren plegen dus een semantische leugen.

Soortgelijke verhalen kan je houden over de de begrippen "vrijheid" , en de "vrijheid van meningsuiting" . Hayakawa geeft in hoofdstukken 14, 16, en 17 vele meer gedetailleerde voorbeelden van de toepassing van algemene semantiek op politieke en politiek-maatschappelijke zaken.

Dit soort toepassingen van algemene semantiek kan op dagelijkse basis geoefend worden, door daar naar nieuwsuitzendingen en actualiteitenrubrieken te kijken. Een politiek onderwerp zonder algemeen semantische trucs of leugens is een uitzondering. De eerste bron geeft een analyse uit de praktijk en voorbeelden op het hoogste niveau (CNN.com, 15-11-2004, Reuters):
  Author: Bush, Blair 'mangling English'

The English language is being destroyed by a "deadly virus of management speak" which has infected the mouths and minds of politicians like Tony Blair and George W. Bush, a leading UK journalist said on Monday.
    The British Prime Minister and his ally the U.S. President are mangling the language, destroying its meaning by avoiding the use of verbs, twisting nouns into verbs, and endlessly repeating phrases until they become "zombified."
    "It's deeply depressing," says John Humphrys, one of Britain's leading political journalists and the author of a new book, "Lost for Words," about the demise of the language.
Humphys' book laments the growth of "cliched, dumbed-down, inflated and bogus management-speak" which he says now passes for English.
    In particular he criticizes political leaders for being sucked into using meaningless phrases and hackneyed mantras to disguise policies or protect themselves from accountability.
    Humphrys has been a journalist for 45 years and in his current post as a presenter on BBC radio's news and current affairs program "Today," he regularly interviews world leaders.
    "The whole essence of a good lively democracy is that one has good lively argument," he told Reuters in an interview. "But this kind of language kills real debate."
    "And nobody is prepared to stand up and say: 'what does that mean?' because the assumption is made that if you don't know what it means then there is something wrong with you."
    Humphrys says the original culprits in the destruction of English are "business gurus who are trying to sell their own particular theories and have invented their own ridiculous phrases and vocabulary to accompany those theories."
    But for him the more sinister development is that such language has taken root in political discourse.
    Humphrys picks on Bush -- who once famously used the word "misunderestimate" -- and pokes fun at him as someone who "often speaks as though English were his second language."
    He also labels the U.S. leader a "master of the language of political manipulation" and accuses him of sweeping aside all the nuances of notions like freedom, truth and democracy and instead firing the words out like "dum-dum bullets."
    "Repetition has taken them beyond cliche," Humphrys writes. "They have become zombified words whose meaning is no longer the point."
    Blair, too, is singled out as a king of language corruption.
    Humphrys notes Blair's apparent fear of verbs and mocks his speeches, which are peppered with verbless phrases like "new challenges, new ideas," or "for our young people, a brighter future" and "the age of achievement, at home and abroad."
    By using this technique, Humphrys says, Blair is simply evading responsibility.
    "The point about verbs is that they commit the speaker," he writes. "Verbs cement sentences to their meaning so it's not surprising that politicians tend to mistrust them."
    Humphrys also blames institutions like the European Union and the world's media for the decline in standards of English.
    He laments the inclusion of such words as "pertannually" in the proposed EU constitution -- and despairs that when concerns were raised, the word was replaced with "insubdurience."
    He urges the public, and journalists in particular, to reject meaningless phrases and to demand they are explained.
    "When you get enough people pointing it out, the public starts to spot what is going on," he says. "That's why the battle has to be fought."
    "We should expect -- and should demand -- that when people are setting out policies or trying to persuade us of something, they engage in proper debate and don't simply give us a set of unchallengeable propositions."

Hier valt nauwelijks nog iets aan toe te voegen. Behalve dat naar waarnemingen en het intuïtief optellen ervan men een lijstje kan opstellen van de bedrijvers van dit soort leugens, en dat dan de Engelsen bovenaan staan (het is niet voor niets het land dat George Orwell heeft voortgebracht), direct gevolgd door Israëliërs en kort daarop door Amerikanen, waarop na een kleine afstand de voormalige Engelse kolonieën als Australië. De rest van de wereld volgt dit peloton op eerbiedige afstand.

In Nederland vervult ook op dit terrein de rol van kleine krabbelaars, maar men doet zijn best (de Volkskrant, 12-11-2007, rubriek Uitgesproken):
  Uitgesproken

'In de politiek zijn er twee gevaarlijke woorden, namelijk efficiency en modernisering. Beide komen vaak neer op bezuinigen.'  Alexander Pechtold (D66) waarschuwt.

En (de Volkskrant, 12-11-2007, column door Bert Wagendorp):
  Ontbureaucratisering

Tussentitel: Donner wil een compromis zoeken. Dat gaat lukken

...    Donner meent dat werkgevers sneller mensen zullen aannemen als ze er sneller vanaf kunnen. Dat lijkt me een redelijke veronderstelling. Ongeveer even redelijk als de aanname dat werkgevers sneller mensen zullen ontslaan omdat ze sneller kunnen worden aangenomen omdat ze er sneller vanaf kunnen.
    En gewoon omdat het nu eenmaal erg handig is en veel tijd scheelt wanneer je mensen er zonder gezeur kunt uitschoppen. ...
    Volgens minister Donner is sprake van een ‘emotioneel probleem’. Als we maar eenmaal gewend zijn aan een soepel ontslagrecht, is het probleem opgelost. Hij gaat nu op zoek naar een compromis waarmee ook de PvdA kan leven.
    Dat gaat wel lukken. In de PvdA zijn politieke problemen steeds meer een kwestie van semantiek aan het worden. Dat zag je bij het EU-referendum en nu weer bij de vraag over verlenging van de missie in Uruzgan. Als we vanaf de zomer van 2008 spreken over een ‘afbouwmissie’ kan de partij ermee leven dat we blijven.
    Ik vermoed dat Donner het woord ‘versoepeling’ zal schrappen en als compromis ‘flexibilisering’ of zelfs ‘ontbureaucratisering’ zal voorstellen.
    PvdA-fractieleider Jacques Tichelaar: ‘Ik ben trots op de ontbureaucratisering van het ontslagrecht.’

En (VARA TV Magazine, nr. 46-2007, column door Paul Witteman ):
  Boris

Denkt u nog wel eens Boris Dittrich? Ik wel. Met een beetje heimwee zelfs. De voormalig politiek leider van D66 vond dat we beter niet naar Uruzgan konden gaan. Hij raakte zijn gezag kwijt toen hij in het wilde weg met een kabinetscrisis dreigde als het kabinet Balkenende zou besluiten toch soldaten naar Uruzgan te sturen. Voor de wederopbouw. Om scholen te bouwen en een waterput te graven. 'Dat wordt vechten,' zei Boris, en gelijk had hij. ...
    ... Maar Bos had in 2006 andere plannen. De PvdA wilde gaan regeren. En daarvoor heb je het CDA nodig. Dan moet je wel voor Uruzgan stemmen, had Maxime Verhagen hem voorgehouden. En zo geschiedde. ... Oh ja, de publieke opinie moest nog even gemasseerd. Er kwam een gigantisch mediaoffensief geregisseerd door Defensie. De ene politicus na de andere keerde na een paar dagen verblijf in de woestijn terug op Schiphol met de vaste overtuiging dat 'we de mensen daar niet in de steek kunnen laten'. ...

De vechtmissie werd gepresenteerd als "opbouwmissie". Orwelliaanse woordvervalsing.

Meer besprekingen van misbruik van het woord hier . Voor een voorbeeld van semantische leugens uit het economische debat, zie hier (de Volkskrant, 20-02-2008, van correspondent Arnout Brouwers ):
  Amerikaanse volkenrechtdeskundige laakt rol VS en Europa bij onafhankelijkheid Kosovo

‘Westen straft Servië nog steeds voor oorlog’

Interview Hurst Hannum | ‘Milosevic is verdwenen en Servië ontwikkelt zich als democratie. Toch heeft de Navo Kosovo van het land afgehakt.’

‘Natuurlijk is Kosovo geen uniek geval. Dat de Amerikanen, Europeanen en Kosovaren dit maar blijven herhalen betekent nog niet dat het waar is.’ Hurst Hannum is een Amerikaans expert op het gebied van mensenrechten, afscheiding en de rechten van nationale minderheden. De onafhankelijkheid van Kosovo ziet hij, in een telefoongesprek vanuit Hongkong als het zoveelste geval waarin etnische zuiveringen beloond worden. ‘Zoveel Serviërs wonen er niet meer in Kosovo, behalve in de noordelijke enclave.’   ...

Heeft Servië het recht om Kosovo te besturen niet verloren door Milosevic’ agressie tegen de Albanese Kosovaren in de jaren negentig?
‘Op zich sta ik welwillend tegenover dit argument, zeker als leiders de rechten van hun eigen bevolking systematisch schenden. Maar in het geval van Servië moet je vaststellen dat Milosevic allang van het toneel verdwenen is en zich in Servië een democratie ontwikkelt – iets wat je moeilijker kunt zeggen over Kosovo. Bovendien kwam de etnische zuivering van Albanese Kosovaren pas goed op gang toen de NAVO Belgrado begon te bombarderen.’   ...

Twee bekende Algemeen semantische leugens: het geval dat jouw goed uitkomt tot een uitzondering op de regel verklaren, en oorzaak en gevolg omkeren: er wordt over Kosovo altijd beweerd dat zwaar ingrijpen, bombardementen, nodig was vanwege de etnische zuiveringen. het was precies andersom: de "etnische zuiveringen' begonnen pas na de de start van de bombardementen. En bovendien staat "etnische zuiveringen" hier tussen aanhalingstekens, omdat er voldoende signalen zijn dat de Albanezen vrijwillig wegtrokken uit Kosovo, uit angst voor Servische represailles. Waarover door de Albanezen natuurlijk ook stelselmatig gelogen wordt .
    Dan is er nog een tweede aspect aan deze kwestie, die naar voren komt in onderstaande bron (VARA TV Magazine, nr. 23-2008):
  Programma-aankondiging: WDR, 10-06-2008, 14:15

War made easy - Wenn Amerikas präsidenten lügen

Gelogen WDR vliegt er nogal bot in met de documentaire Wenn Amerikas Präsidenten lügen: het enige wat Amerikaanse presidenten van de afgelopen vijftig jaar gemeen hadden, was dat ze héél goed konden liegen. Over de methodes van beroeps-jokkebrokkers - en hoe media daar steevast intrappen.

En (de Volkskrant, 13-10-2006, door Jan Tromp):
  Liegen doen ze allemaal

Amerikaanse regering zou 'een stelsel van bewuste vergissingen en omkeringen' hanteren

All governments lie – alle regeringen liegen. Het is de opgewekte titel van een biografie die zojuist in Amerika is verschenen over de eigenzinnige onderzoeksjournalist I.F. Stone – Izzy voor de velen die hem bewonderden.
    Stone was al bij leven een legende. Hij stierf in 1989 op 81-jarige leeftijd, zijn hoogtijdagen lagen in de jaren zestig, in de tijd van de Vietnam-oorlog. Hij was in 1953 zijn eigen blad begonnen, I.F. Stone’s Weekly heette het. Het was een wekelijkse nieuwsbrief van vier velletjes, altijd polemisch, altijd goed en geestig geschreven en vooral onthullend.
    In 1964 maakte president Johnson van de strijd in Vietnam een echte oorlog. Amerikaanse schepen waren in de Golf van Tonkin beschoten door Noord-Vietnamese kanonneerboten. Minister McNamara van Defensie legde het Congres ‘onweerlegbaar bewijs’ voor van ‘een ongeprovoceerde aanval’.
    In 1969 zou uit de Pentagon Papers blijken dat het een gefabriceerd verhaal was.
    Alleen Einzelgänger I.F. Stone stond op tegen de ‘officiële mythologie’ en ‘de hersenspoeling van het publiek’.   ...

Voor een lijst leugens uit de Amerikaanse politiek, zie hier . Oh, en dat liegen geldt natuurlijk even hard voor Nederlandse politici .
    Dat politici liegen is iets dat iedere man in de straat je kan vertellen, zelfs zonder de bronnen van boven. Dat het desondanks zolang door kan gaan moet redenen hebben - één ervan staat in de programma-aankondiging boven: de media trappen daar steevast in.
    Nu worden de media bemand door mensen die zeker niet dommer zijn dan de man in de straat. Dus moet er iets anders aan de hand zijn "erin trappen". Dat iets anders is niet moeilijk uit te vinden, als je Occam's razor (Occam's regel) aanhoudt: de simpelste verklaring is meestal de beste - in dit geval: eigenbelang. Het eigenbelang zijnde dat de belangen van de mediamensen, de middengroepen, veel dichter liggen bij die van Amerikaanse presidenten, de machthebbers, dan bij die van de man in de straat.

Naast het onthullen van de leugens van de politici, heeft de Algemene semantiek dus een nog een taak: het onthullen van hoe de media die leugens toedekken. Eén van die trucs staat hierboven: 'WDR vliegt er nogal bot in ...', oftewel: de WDR overdrijft met haar documentaire. Wat dus een leugen is, want het staat vast dat politici liegen - en Amerikaanse presidenten zijn politici (een niet absoluut-sluitende redenatie, maar in dit geval wel waar).
    En het is een leugen die niet direct wordt uitgesproken, want er staat niet "De WDR overdrijft". Maar evengoed wordt het keihard gesuggereerd - iets dat in zijn uitwerking waarschijnlijk effectiever is -  de antagonisten in de boeken van George Orwell zouden er in ieder geval trots op zijn. Meer over dit soort  manipulatie door de media elders .

Een binnenlands geval (de Volkskrant, 28-06-2008, column door Bas Haring):
  Minister Klink houdt ons voor de gek, of hij is zelf gek, of ik ben het

...    De kop luidde: 'Regering gaat uit van 25 procent meer orgaandonoren na uitgebreide campagne.' Ik herinner me dat minister Klink een advies over donoren naast zich neergelegd heeft. Volgens het advies zou het aantal donoren vooral toenemen wanneer iedere Nederlander min of meer automatisch donor is.
    Klink vond dit te ver gaan omdat 'de overheid niet automatisch eigenaar kan zijn van de organen van overledenen.'
    Een mooi argument. En blijkbaar heeft de minister nu bedacht dat er ook meer orgaandonoren zullen komen door middel van uitgebreide reclamecampagnes.
    Hoe kan het dat een belangrijk en verantwoordelijk persoon een gewichtige uitspraak doet die bijna zeker niet waar is? En daar ook mee weg komt? Er bestaan al jaren campagnes om meer donoren te werven en hoewel deze vast effect hebben, is een stijging van 25 procent volkomen irreëel. Of Klink weet dit en houdt ons voor de gek. Of Klink weet het nieten is derhalve zelf gek. Of vorige uitspraken zijn beide onwaar en ik ben het die gek is.
    Ik vind dit geen futiel zaakje, maar een symptoom. Een symptoom van het feit dat mensen die ertoe doen blijkbaar wegkomen met het communiceren van lariekoek. En dat is geen goede zaak.  ...

 Tja ...

Een voorbeeld van een zeer veel voorkomende categorie (de Volkskrant, 23-10-2010, door Hans Bouman):
  Interview | De Amerikaanse auteur Jonathan Franzen

‘Het woord vrijheid is door Bush vergiftigd’

Hij is volgens velen de grootste Amerikaanse auteur van nu, zeker na zijn nieuwe roman Freedom.

Tussentitel: In de commerciële cultuur waarin we leven is de vrijheid tot kiezen heilig verklaard

Jonathan Franzen (51) is de belangrijkste – en in ieder geval meest besproken – Amerikaanse auteur van dit moment. Time, dat in 2000 met Stephen King voor het laatst een omslagverhaal aan een schrijver wijdde, plaatste Franzens beeltenis deze zomer op de cover met de woorden ‘Great American Novelist’. Rond dezelfde tijd schafte president Obama een exemplaar aan van Franzens nieuwe roman, Freedom, om op zijn vakantie te lezen.
    In de weken die volgden werd Amerika overspoeld met een bijna ongekende vloedgolf aan juichkritieken, waarin Freedom een meesterwerk werd genoemd, een oordeel waarin ook de Volkskrant zich kon vinden. Over het hoofdthema van het boek wil Franzen liefst niet al te veel uitweiden.
    ‘Ik heb mijzelf voorgenomen in interviews niet te veel over het concept vrijheid te praten, omdat ik vind dat ik de lezer niet mijn interpretatie moet opdringen. Maar natuurlijk is het zo dat we in een commerciële cultuur leven waarin de vrijheid tot kiezen heilig is verklaard, waarin de vrije markt een fetisj is. Vrijheid is altijd een beladen en gecompliceerd begrip geweest, maar de laatste tien jaar is het met name door de politieke rechtervleugel in Amerika volstrekt gecorrumpeerd.’   ...
    Franzen: ‘Door de oorlog in Irak Operation Iraqi Freedom te noemen heeft de regering Bush het woord vrijheid vergiftigd. Je kunt een woord niet ‘ontgiften’, maar je kunt het wel zodanig ironisch gebruiken dat je de grond wegslaat onder de voeten van de mensen die het op zo’n cynische wijze hebben gemanipuleerd.’    ...

Sinds het aanleggen van deze verzameling is het politieke liegen een aparte rubriek geworden, zie hier .


Naar Alg. semantiek, toepassingen , of site home .