Uit: De Volkskrant, 04-07-2008, door Dick Pels De superklasse die boven de naties zweeftAmper zesduizend topfunctionarissen, bijna allen uit de financieel-economische wereld, vormen een oppermachtige mondiale elite, ontdekte David Rothkopf, onderminister onder Clinton. De wereldregering waarvan denkers als Dante, Kant, Einstein en Gandhi droomden, is in onze tijd werkelijkheid geworden. Maar niet op de gedroomde manier: zij is onzichtbaar, wordt niet democratisch gekozen en staat in dienst van de macht en het prestige van het grote geld. Moeten we ons, zoals de nationalisten van links en rechts willen, terugtrekken op de verdedigingswal van onze nationale soevereiniteit? Dat is een achterhaalde strategie. Volgens David Rothkopf moeten we de oude utopie van een mondiaal bestuur nieuw leven inblazen en een democratisch evenwicht zien te vinden tussen de macht van de nieuwe superklasse en de macht van de achtergebleven massa. Rothkopf kent de nieuwe elite. Ook letterlijk, want als assistent van een Wall Street-bankier en vooral als plaatsvervangend onderminister van Buitenlandse Handel onder president Clinton, heeft hij vele leden ervan persoonlijk ontmoet. Die unieke toegang stelt hem als geen ander in staat het bindweefsel van de mondiale superklasse te ontrafelen. ... Rothkopf gebruikt het begrip ‘superklasse’ waarschijnlijk vanwege het dramatische effect. Maar het is duidelijk dat het hier niet gaat om een erfelijke klasse, maar om een machtselite die toegankelijker is – hoewel dynastieën nog steeds voorkomen en grote familienamen (Murdoch, Bush, Tata) nog steeds belangrijk zijn. Het gaat om een groep van ongeveer zesduizend personen, bestaande uit de bestuursvoorzitters van de grootste bedrijven, de managers van de grootste hedgefondsen, de belangrijkste staatshoofden en regeringsleiders, actieve miljardairs, oliemagnaten, de grootste mediatycoons en IT-ondernemers, topmilitairen, religieuze leiders, een handvol bekende schrijvers, wetenschappers en kunstenaars en zelfs enkele ‘schaduwelites’ van terroristische leiders en topcriminelen. Elk van hen oefent een enorme invloed uit op het leven van miljoenen anderen overal ter wereld. De superelite bestaat vooral uit witte oudere mannen: de gemiddelde leeftijd is 58 jaar en de helft komt uit de VS en Europa. Zij hebben gestudeerd op universiteiten als Stanford, Harvard en Chicago, hebben vooral carrière gemaakt in de zaken- of financiële wereld en hebben een machtsbasis veroverd in grote instituties. Ze zijn rijk tot superrijk: bijna duizend zijn er miljardair en bezitten samen twee keer zoveel geld als de armste 2,5 miljard mensen van de wereld. Rothkopf beschouwt zijn boek als opvolger van The Power Elite uit 1956 van zijn landgenoot C. Wright Mills. Maar waar Mills nog schreef over nationale elites, is het zwaartepunt van de machtsverdeling nu drastisch verschoven. De nieuwe elite is er een zonder land. De mondiale grootbedrijven zweven boven de naties, en oefenen een nieuw soort macht uit over nationale regeringen, die van nature aan grenzen gebonden zijn. We zijn getuige van het einde van het bijna 400 jaar oude idee van de natiestaat. Politieke elites moeten zich in eigen land profileren, terwijl de zakelijke en financiële superklasse van meet af aan op wereldschaal opereert. De macht van bedrijven is tegenwoordig vergelijkbaar met die van nationale staten. Zo bedroeg in 2007 de gezamenlijke omzet van de top vijf (Wal-Mart, Exxon Mobil, Koninklijke Shell, BP en General Motors) bijna 1,5 biljoen dollar: slechts zeven landen hadden een groter bruto nationaal product. De drie rijkste hedgefondsmanagers hebben ieder een jaarinkomen dat groter is dan het BNP van dertig landen. Nationale regeringen lijken steeds meer lilliputters die proberen de grote Gulliver op de grond vast te binden. Een meer duurzame beteugeling van van de superklasse vraagt volgens Rothkopf om een ander soort globalisering: één waartoe veel meer mensen toegang krijgen. De elite en de ondergang van de NV Nederland van Meindert Fennema en Eelke Heemskerk is bescheidener van opzet en kan worden gelezen als een invuloefening voor de casus Nederland. Ons land is opvallend snel geëvolueerd van een regionale naar een nationale economie, en is nu definitief in de greep van de economische globalisering. ... Het old boys network dat tot in de jaren zestig bestond, en dat wortelde in vriendschaps- en familiebanden en allerlei dubbelfuncties tussen banken, bedrijven en de overheid, is uit elkaar gevallen als gevolg van de internationalisering, de opkomst van financiële markten en de democratisering van de toegang tot de bestuurlijke elite. Het aristocratische element daarin werd teruggedrongen ten gunste van een nieuwe meritocratie van hoog opgeleide nieuwkomers, vooral financiële experts. Het aantal buitenlanders in de raden van bestuur en de raden van commissarissen is hand over hand toegenomen. Een nieuwe, hardere Angelsaksische bedrijfscultuur heeft zijn intrede gedaan, waarin de aandeelhouderswaarde voorop staat en de managerssalarissen tot in de hemel rijzen. Het verval van het standsbewustzijn en de samenhang van het old boys network heeft de zelfbeheersing verzwakt en het statusbesef versterkt, vooral uitgedrukt via het inkomen. Red.: De overgang van de oudere naar de nieuwere elite wordt beschreven als die naar meer meritocratie. Meritocratie tekent "bestuur door de (des)kundig(st)en", en is in principe dus een positieve zaak 
. Maar niet in dit geval. Want het complex van merites waar het in dit geval om
gaat bestaat voornamelijk uit twee hoofdcomponenten: materialisme en
rücksichtlosigkeit - de eigenschappen die de psychopaat uitmaken
. De eigenschappen die ook vroeger behoorden bij de machtigen, en geassocieerd
worden met oorlogen en dergelijke, en waaraan je ze ook qua uiterlijk goed kan
herkennen
.
Een voorbeeldje van dit netwerk:
Hoogleraar monetaire economie Lex Hoogduin stapt over van beleggingsgroep Robeco naar De Nederlandsche Bank (DNB). Hij treedt in januari 2009 toe tot de directie van DNB. Hoogduin was sinds 2005 hoofdeconoom bij Robeco. Hoogduin krijgt bij DNB de portefeuille economisch beleid, financiële markten en betalingsverkeer. Hij volgt Henk Brouwer op die bankentoezicht gaat doen. In het Westen zijn al veel mensen gewend aan de term the global villageTM. Er wordt dan gedacht aan een wereld van mensen die met elkaar zijn verbonden door vervlochten economie, virtuele verbindingen en een universele populaire cultuur. Maar hoe realistisch is dit wereldbeeld? Hoe zou de wereld er uit zien als het een dorp zou zijn met honderd inwoners? Er zouden 57 Aziaten wonen en 21 Europeanen; 14 zouden in het Westelijk halfrond wonen en 8 in Afrika. Van de 100 zouden er 70 niet blank zijn en 30 blank. Ook zouden er 70 niet christelijk zijn en 30 christelijk. Slechts 5 mensen in het dorp zouden 59 procent van de rijkdommen bezitten en deze 5 rijkste mensen zouden allen uit de VS komen. Ongeveer 80 van de 100 dorpsbewoners zouden ondermaats behuisd zijn, 70 zouden niet kunnen lezen en schrijven, 50 zouden ondervoed zijn. Slechts 1 dorpsbewoner zou een HBO- of universitaire opleiding genieten. Hij zou ook de enige zijn met een computer. Laten we in deze hectische tijden niet vergeten dat in onze the global villageTM de allergrootste volksvijanden zijn: onrecht en de onverschilligheid hierover. Bovenstaande is van van een website gehaald, voor meer info over If the world where a village.
Gezocht: goedkope bankiers (m/v)
Door Wouter Bos benoemde commissarissen bij ING krijgen het laatste woord | VEB: 'Ze zijn ongeschikt' Tussentitel: VEB zal in april tegen de benoeming van De Waal en Elverding stemmen ... De twee heren die Wouter Bos afgelopen woensdag tot
‘overheidscommissaris’ bij de ING benoemde, zullen de kans niet krijgen zich te
ontdoen van hun ideologische veren.
Profiel Bernard Madoff | Hoe een gerespecteerd vermogensbeheerder uitgroeide tot megazwendelaar. Beursveteraan Bernard Madoff sleept in zijn val niet alleen banken en vermogende particulieren mee. Ook liefdadigheidsfondsen van bijvoorbeeld filmregisseur Steven Spielberg en de joodse schrijver en Nobelprijswinnaar Elie Wiesel hebben geld in de piramidefondsen van de 70-jarige Amerikaan zitten. Madoff, afkomstig uit een joodse familie in New York, was de afgelopen jaren uitgegroeid tot een gerespecteerde gast bij liefdadigheidsgelegenheden. Daarnaast speelde hij een actieve rol in de joodse gemeenschap. De vermogensbeheerder, die gehuwd is met Ruth Madoff, zat in het bestuur van Yeshiva Universiteit. Daarnaast heeft hij zetels in allerlei besturen van culturele organisaties. ... Het snelgroeiende bedrijf van Madoff was een echt familiebedrijf. Zijn broer, zijn twee zoons, zijn dochter en een neef bekleedden sleutelposities. Zijn zoons, Andrew en Mark, waren verantwoordelijk voor de afdeling effectenhandel. Madoff bestierde de afdeling vermogensbeheer waar onlangs de megafraude is geconstateerd. Zijn zoons zouden geen weet hebben gehad van wat hun vader uitspookte. Beurswaakhond SEC zag Madoff jarenlang als een ervaren handelaar met veel kennis over de handel in effecten. Hij was een aantal jaren topman bij technologiebeurs Nasdaq. Diverse malen vroeg de SEC Nadoff, die huizen bezit in Frankrijk, Palm Beach en New York, om advies over toezicht op financiële instellingen. Volgens The Washington Post ontving de SEC in 1999 al een brief waarin werd beweerd dat de fondsen van Madoff een soort piramidefondsen waren. Dat was destijds voor de SEC geen aanleiding actie te ondernemen. Later heeft de SEC het bedrijf van Madoff wel een paar keer onder de loep genomen. Deze onderzoeken leverden niets op. Dat Madoff gebruik maakte van Friehling & Horowitz, een accountantskantoortje met drie werknemers, was alleen adviesbureau Aksia opgevallen. Dit bedrijf waarschuwde beleggers voor de gang van zaken bij Madoff. ...
Afgelopen zomer, Zuid-Frankrijk, in de buurt van St. Tropez. Miljardair Stephen Schwarzmann van Blackstone, het grote Amerikaanse private equityfonds, is met zijn gevolg neergestreken in een villa aan de Côte d’Azur, compleet met secretaresse, staf en Michelin-kok, allemaal ingevlogen uit New York. Vlakbij bivakkeert David Rubenstein van The Carlyle Group op een gecharterd jacht, verderop vieren nog wat collega’s vakantie. Amerikaanse en Europese investeerders komen en gaan. De keuken draait op volle toeren. Schwarzmann belt intussen met vrienden in de VS om fondsen te werven voor de verkiezingscampagne van McCain. Welkom in de wereld van de mondiale rich and famous. Waar vroeger elk land zijn eigen politieke en zakelijke bovenlaag had, zijn die met de globalisering van de afgelopen decennia steeds meer verweven geraakt tot een wereldwijd netwerk van politici, zakenlieden, topbankiers, hoge ambtenaren, mediatycoons en jetset. Een niet democratisch gelegitimeerde, kosmopolitische, invloedrijke groep die elkaar bij allerlei gelegenheden tegenkomt, en die door David Rothkopf, een voormalig lid van de regering-Clinton, in zijn recente boek De Superklasse is gedoopt. ... De internationale netwerken zijn volop in ontwikkeling. ‘Het is een transnationale kapitalistische klasse in wording’, zegt de Britse socioloog Leslie Sklair, emeritus hoogleraar aan de London School of Economics. Het zijn wereldomspannende netwerken van mensen die internationaal actief zijn en eerder een internationale dan nationale kijk op de dingen hebben. Sklair ziet vier grote fracties: toplieden van grote multinationale bedrijven, internationaal opererende politici en bureaucraten, ‘globaliserende professionals’ en wereldwijd actieve culturele en media-elites. ‘Samen vormen zij de drijvende kracht achter de kapitalistische globalisering.’ Deze transnationale kapitalistische klasse heeft volgens Sklair een aantal duidelijke kenmerken. Leden zijn doorgaans opgeleid aan de beste universiteiten en business schools, bezitten een (neo-) liberaal wereldbeeld van globalisering, en delen een mondaine levensstijl. ‘Daarbij horen exclusieve clubs en restaurants, ultradure resorts, private vormen van reizen en vermaak en een toenemende residentiële segregatie in allerlei gated communities wereldwijd.’ Dat de wereld van de superklasse een rijke wereld is, lijkt bijna evident. ‘Geld heeft een enorme impact. Het is natuurlijk een belangrijk bestanddeel van hoe mensen macht en invloed waarnemen’, zegt een ingewijde. ‘Via het geld vindt men elkaar ook veel makkelijker. Dat zie je bijvoorbeeld in Gstaad, waar de exclusieve Eagle Ski Club skiwedstrijden organiseert voor louter rijke superklassers en bijbehorende jetset.’ Dat deze internationale netwerken al zoiets als een superklasse vormen, is intussen nog geen uitgemaakte zaak, zeker niet voor sociologen. ‘Als zo’n superklasse zou bestaan, zou ik het weten’, zegt een invloedrijk adviseur met een lange internationale carrière. Volgens politicoloog Graz zijn er transnationale elites, maar zijn die te weinig verbonden om van één superklasse te kunnen spreken. ‘Maar zoals tegenstanders het belang van elitenetwerken overdrijven, hebben insiders de neiging hun betekenis te bagatelliseren.’ Een grote rol in de wereldwijde bovenlaag spelen ‘transnationale eliteclubs’, besloten bijeenkomsten waar leden van de politieke, economische en culturele elites elkaar ontmoeten. Het zijn discussiefora waar strategische ideeën worden ontwikkeld en afgestemd en soms ook deals worden gesloten. ‘Het zijn dus, anders dan de complotdenkers op internet beweren, geen samenzweringen om een kapitalistische wereldregering te realiseren, maar podia voor consensus-building’, zegt Graz. Een klassiek voorbeeld van zo’n gremium is de Trilaterale Commissie, een internationale denktank met 450 leden uit de wereld van bedrijfsleven en politiek. ‘Het mooie van de Trilateral is dat je tweemaal per jaar op topniveau hoort wat politiek en economisch in de wereld speelt’, zegt oud-Akzo-topman Kees van Lede, lid vanaf begin jaren tachtig tot 2003. ‘En als ik eens iemand in Mexico nodig heb, dan kijk ik in het ledenboek.’ Als het summum op dit vlak geldt het World Economic Forum in Davos, hoofdstad van de globalisering. Nergens is de wereld, om met de Amerikaanse columnist Thomas Friedman (The World is Flat) te spreken, platter dan in dit Zwitserse ski-oord waar zich sinds 1971 elke winter iedereen verzamelt die er in economie, politiek en cultuur toe doet. Om er, tegen betaling van een vorstelijke contributie, deel te hebben aan de ‘geest van Davos’. Davos is volgens Graz, die er een studie aan wijdde, de belangrijkste transnationale eliteclub. ‘Vooral ook omdat het de eerste was.’ De kracht van het concept is het ‘hoteleffect’. ‘Eenheid van tijd, plaats, handeling. In drie dagen zie je iedereen voor wie je anders drie maanden moet rondreizen. Davos is een exclusieve netwerkgemeenschap waarin klassebesef wordt gecreëerd. Tegelijk is het hiërarchisch. Alleen mensen met een witte badge hebben free access.’ ... Op de bijeenkomsten van eliteclubs werd achter gesloten deuren al twee, drie jaar geleden gesproken over de onvermijdelijkheid van de kredietcrisis, zegt een ingewijde. ‘Daar zíjn die bijeenkomsten ook voor, om vrijelijk ideeën te kunnen uitwisselen. Daar wordt vervolgens door deelnemers ook over geschreven, kijk maar hoe oud-Fed-president Paul Volcker al jaren publiekelijk voor de crisis heeft gewaarschuwd. En dan? Tja, dan kom je terug en zeg je tegen een politicus of journalist: let daar nu eens op. Meer kun je niet doen, want die clubs zijn vertrouwelijk.’ Dit is de beperking van al die internationale bijeenkomsten, zegt Graz. Het zijn clubs van mensen met invloed, maar ze hebben geen politieke macht. ‘Ze kunnen plannen smeden, maar niets beslissen. Hun plannen moeten nog steeds door de formele politieke besluitvormingskanalen heen. Daarom kun je ook nooit een concreet bewijs vinden van hun invloed.’ Het bleek deze week nog weer eens toen de European Round Table of Industrialists (ERT), een invloedrijke groep van de CEO’s van 47 Europese bedrijven (waaronder Shell, Philips, Akzo Nobel en Unilever), de noodklok luidde over de Europese economie. ‘Die ERT is veel belangrijker dan zoiets als Davos’, stelt een kenner, ‘maar niemand pikte het op, tot de Europese Commissie twee dagen later een noodpakket van 130 miljard aankondigde.’ ...
Mocht ik ooit de loterij winnen, dan weet
ik niet of ik wel naar die experts van het chique Theodoor Gilissen moet gaan
voor advies. Immers, hun private banker Bouman rekent voor dat tegenover 3
procent spaarrente een vermogensrendementsheffing van 4 procent staat (Economie,
6 januari).
‘Het nieuwe kabinet is veel te soft’ Over één ding zijn ze het eens, de strak in het pak gehesen jongens en
meisjes die in het herfstzonnetje koffie drinken op het Zuidplein op de
Amsterdamse Zuidas: het opschroeven van de maximumsnelheid naar 130 kilometer
per uur is met afstand de beste maatregel in het regeerakkoord. ‘Lekker scheuren
naar het werk,’ glundert Madelon (28).
|
