Algemene semantiek | Inleiding: algemene semantiek, wetenschap en religie

Het is zowel een waarneming uit de dagelijkse praktijk als een resultaat van psychologisch onderzoek dat mensen behoefte hebben aan een aanzienlijke mate van vastigheid in hun leven. Sommigen zoeken die vastigheid in autoriteit, dat wil zeggen dat ze, staande voor meerdere mogelijkheden, hun keuze laten afhangen van andere mensen. Maar heel vaak zijn de keuzes van dusdanige aard, dat een beroep op een menselijke autoriteit niet waarschijnlijk of voldoende lijkt: het weer van morgen, de oogst van volgend jaar, het is duidelijk dat een dorpsgenoot hier weinig invloed op kan uitoefenen. Daarvoor zijn dus al in de verre oudheid de goden in het leven geroepen, waarvan later een enkele god is gemaakt.

Het is nauwelijks echt omstreden dat de geschiedenis van de vooruitgang van de mensheid altijd een strijd is geweest tussen deze levenshouding, en die van degenen die de problemen van de mens op wat meer praktische wijze wilden oplossen. De strijd tussen magie, regendansen, en bidden voor een goede oogst, versus die van vuur, wiel, en maanreizen.

De absurde indruk die de term "maanreizen" in dit rijtje maakt is een teken van de snelle groei die de praktische kijk op de wereld heeft gemaakt. Die groei is begonnen met de wetenschappelijke revolutie van de Verlichting, toen een grotere groep relatief gewone burgers ging meedoen aan wetenschap en techniek. Volgende belangrijke stappen waren de Industriële Revolutie van de achttiende en negentiende eeuw, de Elektrische Revolutie van begin twintigste eeuw, en, nog in volle gang, de Informatie Revolutie van eind twintigste eeuw.

Deze vooruitgang wordt normaliter beschreven als die wetenschap en techniek. Dat eerste is niet helemaal juist - het gaat hier om de vooruitgang van de natuurwetenschap - de overige wetenschappen als psychologie, sociologie enz., hier voor het gemak even samengevat als de menswetenschappen, zijn ook wel vooruitgegaan, maar veel langzamer dan de natuurwetenschap.

Ondertussen was ook wel gebleken dat de vooruitgang van de natuurwetenschap en techniek zijn een onverdeelde zegen was, omdat het ook de mogelijkheden van strijd en oorlogvoeren "verbeterde". een zaak die op zich geen probleem hoeft te zijn,als de algemeen geestelijke houding van de mens maar net zo verbeterde als zijn technische mogelijkheden. Talloze commentaren hebben opgemerkt dat dat laatste niet het geval is, en een aantal van hen ook dat deze scheve groei in de capaciteiten van de mens het ware probleem was.

Eén van die commentatoren was Alfred Korzybski ,die ook een poging gewaagd heeft om er iets te doen. Zijn idee, het meest uitgebreid beschreven in zijn boek Science and Sanity (1933), was dat onze menselijke foute kijk op de werkelijkheid veroorzaakt werd door fouten in ons denken op psychologisch niveau, voor een deel veroorzaakt door onderliggende neurologische processen. Zijn belangrijkste besef was dat wij het niet hebben over de werkelijkheid, maar over een beeld van de werkelijkheid dat in ons hoofd zit, en dat die niet hetzelfde zijn ("the map is not the territory"). En dat een deel van onze maatschappelijke problemen veroorzaakt zouden kunnen zijn door gewoonweg een foute blik op de werkelijkheid..

Het eerste deel van zijn oplossing was om die wetenschappen die dit soort functioneren van de mens tot onderwerp hebben: psychologie, sociologie, enzovoort, samengevat als de menswetenschappen, op dezelfde leest te schoeien als de meest succesvolle wetenschap: de natuurwetenschappen.

Het tweede deel van zijn oplossing was zich als eerste te concentreren op het belangrijkste gereedschap van de menswetenschappen: de taal. In de taal verborgen zitten de methodes die de evolutie heeft ontwikkeld om ons te laten omgaan met de ons omringende natuurlijke werkelijkheid en de diverse abstracties die noodzakelijk zijn om die werkelijkheid in neurologische processen in onze hersenen te kunnen vertalen. Door naar de taal te kijken kunnen we zaken te weten komen over deze processen, en die processen mogelijkerwijs verbeteren.

En het derde deel, maar dat was niet nieuw, is om af te leren om in zwart-wittermen te denken - wat hij de Aristoteliaanse logica noemde.

Merk overigens op dat in de gezamenlijkheid ook nog een andere idee steekt, namelijk dat vooruitgang niet zit in het formuleren van Waarheden, maar in het formuleren van methodes om tot betere "waarheden" te komen. Helaas is dit niet de tastbare zekerheid waar zo vele mensen naar verlangen.

Deze aanpak was wel bekend in de natuurwetenschappen, en wat Korzyksi voorstelde is het ook te gaan toepassen in de menswetenschappen. Die waren in die tijd voornamelijk beheerst door grote theorieën en hun bijbehorende ontdekkers, die aan de werkelijkheid bewijzen voor hun theorieën probeerden te ontlokken, zonder verder iets aan die theorieën te willen doen. De natuurwetenschappelijke aanpak is dat je probeert je ideeën te destilleren uit de werkelijkheid, en die theorieën dan verder aan die werkelijkheid te toetsen .

Dit is door Korzybski in nogal wat detail uitgewerkt in Science and Sanity (1933), dat daardoor een omvangrijk en ingewikkeld geheel werd. Anderen hebben daar later deelgebieden uitgelicht, zoals Wendell Johnson die in People in Quandaries (1946) meer de psychologische kant bekeek, en S.I. Hayakawa , die in Language in Thought and Action (1949) meer de taalkundige en sociologische kant belichtte.

De combinatie van ideeën was dusdanig nieuw dat het wel opviel, maar ook zo nieuw, dat het geen brede ingang vond, en zelfs aanzienlijke tegenstand . De laatste decennia is er min of meer sprake van een kleine revival in de reputatie, omdat psychologische therapieën als cognitieve therapie, rationeel-emotieve therapie en neuro-linguistic programmeren, er ideeën aan ontleend hebben .

Dit is allemaal al meer dan een halve eeuw geleden, en op diverse wetenschappelijke terreinen is aanzienlijke vooruitgang geboekt - met name de psychologie en de kennis van het hersenprocessen is sterk vooruitgegaan. Bovendien is er ook een belangrijke technologische vooruitgang geboekt die het presenteren van dit soort gecombineerde vormen van wetenschap veel makkelijker maakt: die van het wereldwijde web en zijn gebruik van hyperlinks, die het niet langer noodzakelijk maakt om informatie achter elkaar op een stapel achtereenvolgend genummerde blaadjes papier op te slaan, ook wel bekend als een "boek". Met hyperlinks heb je niet langer een enkele rij, maar een boom- of andere ruimtelijke structuur die je kan organiseren in allerlei hiërarchische vormen.

Van die nieuwe technologie is hier gebruik gemaakt om Korzybski's idee verder te ontwikkelen en uit te werken. Eén van meest basale manieren is de organisatie van de verschillende deelgebieden van de menswetenschappen. Korzybski's idee van een hiërarchische structuur van abstracties, door hem de structural diffential genoemd en door Hayakawa omgedoopt in de abstraction ladder is hier toegepast op de diverse menswetenschappen, leidende tot de vorm uitgebreider beschreven hier , waarin sociologie gezien wordt als afleid van de gemeenschappelijke eigenschappen van afzonderlijke individuen op dezelfde manier als "een koe" staat tot "koeien", enzovoort, aanvankelijk komende tot de rij: psychologie, sociologie, economie, en politiek & media.

Binnen ieder van de aparte vakken is de structuur van de beschrijving ook weergegeven in hiërarchische vorm op pagina's die de vorm hebben van een sitemap, die ook weer samenkomen in een echte sitemap van de hele webstructuur .

Van drie van die wetenschappen zijn er ook introducties gemaakt die passen bij de hiërarchische rangschikking die we hier hanteren voor zowel de vakken apart als binnen die vakken - het meest basale het eerst. Dat betekent dat we voor de psychologie beginnen bij de neurologie van hersenwerking zoals van invloed op wat wij ervan merken: het nemen van een beslissing . Direct van toepassing op het hier gesteld is het artikel waarin blijkt dat het nemen van beslissingen al voor het bewustwordingsproces beïnvloed wordt door filters in het waarnemingssysteem en eerder ontwikkelde meningen .

Bij de sociologie is het noodzakelijk om deze eerst te ontdoen van de invloeden van ideologie, door het formuleren van de regels voor wetenschap zoals bekend uit de natuurwetenschap, die daarna aangevuld met diverse regels over de werking groepsprocessen . Ook in de huidige sociologie volgt een groot deel van de deelnemers het omgekeerde patroon: men heeft vooraf vastgestelde theorieën, en probeert de werkelijkheid in deze theorieën te persen. Mensen zijn gelijk, culturen zijn gelijk, en rassen zijn gelijk, zijn maar een paar van de opvallendste voorbeelden van die manier van denken. De werkelijkheid is dat Albert Einstein ongelijk is aan Jan de Boer en dus andere mogelijkheden moet krijgen, dat niet-Westerse immigranten hierheen komen omdat de Westerse maatschappij beter georganiseerd is , en dat de honderd meter hardlopen wordt beheerst door West-Afrikaande negers en het lange-afstandslopen door Oost-Afrikaanse negers, en er dus wel degelijk etnische verschillen zijn .

Voor economie was het ontwikkelen van een hiërarchische aanpak relatief simpel, omdat voor mensen met gezond verstand de basis van alle economische gebeuren allang bekend was: de productie van voedsel en gereedschap . Vanaf dat punt is het simpel bouwen aan het zo ingewikkeld lijkende netwerk van de diverse economische sectoren , die ook weer een hiërarchische ladder vormen.

Wat betreft politiek en media: daar vindt een keiharde belangenstrijd plaats tussen de maatschappelijke klassen, of eigenlijke beter: van de hogere en hoge-middenklassen tegen de lagere. De strijd wordt in de moderne maatschappij gevoerd met taalmiddelen, op de manier al beschreven door George Orwell in zijn boeken en ook op meer theoretisch niveau . De aanpak daarvan kan het beste gebeuren door meteen de hier gegeven beschrijving van de Algemene semantiek te volgen - de toepassingen in de politiek komen dan automatisch langs, als de lezer ze ondertussen al niet zelf bedacht heeft.

En tenslotte: omdat dit een wetenschappelijke aanpak probeert te zijn, is in principe niets van wat hier staat statisch. Een van de grote voordelen van elektronische presentatie boven die van een boek dat dat alles instantaan aan te passen is. Boven artikelen wordt zo veel mogelijk een datum aangeven van eerste en eventuele verdere versies, maar wat er staat is dus ook altijd voorlopig - zo is deze inleiding ook niet de eerste versie.

Het kan dus dienstig zijn om zaken waar men blijvend belangstelling voor heeft met enige regelmaat opnieuw te bekijken (zie ook Artikelen, gewijzigd ) - inmiddels kan ook hier de wetenschap weer verder voortgeschreden zijn.

Naar Inleiding en bronnen , of door naar het eerste artikel over beschrijving van de Algemene semantiek: Woord en object .


Naar Site introduction , Alg. semantiek, inleiding , of site home .
 
 

 29 jun.2005; 31 jul.2009