Alfa denken, anti-bèta: klimaat
Dat de verbranding van fossiele stof als kolen, olie, of gas een slecht idee is,
kan duidelijk zijn aan iedereen met enig gezond verstand, die ook nog uitgelegd
krijgt waar fossiele brandstof vandaan komt.
Die fossiele brandstof is door de natuur in de grond gestopt ten tijde van een
warm, broeierig klimaat tijdens de geologische periode een ruime 300
miljoen jaar geleden, genaamd het Carboon
, met veel kooldioxide in de lucht zorgende voor een broeikaseffect, en waardoor
de planten en bomen overvloedig van konden groeien. De dode resten van die
overvloedige hoeveelheid planten, terecht gekomen onder het aardoppervlak door
geologische verschijnselen, werd onze latere steenkool - olie en gas komt van
een overeenkomstig proces met (zee)dieren. Dit tientallen miljoenen jaren
durende proces zorgde ervoor dat een groot deel van de kooldioxide in de
atmosfeer onder de grond terecht kwam, waardoor het broeikaseffect veroorzaakt
door die kooldioxide afnam, en de aarde afkoelde. Daardoor leven we tot op heden
in een meer gematigd klimaat.
De redactie kreeg dit verhaal verteld op de middelbare school, vergezeld van
schoolplaten waarop dit alles kleurrijk werd uitgebeeld. Hm, bedacht die
middelbare-schoolleerling, als je datgene dat in veel vroeger tijden uit de
atmosfeer is gehaald er nu weer in stopt, heb je een zeer goede kans dat je dan
ook weer het klimaat van die vroegere tijden weer terug krijgt. En misschien nog
wel erger zeker als je dat spul er in een veel kortere tijd injaagt dan de
tientallen miljoenen jaren die het kostte om het eruit te halen.
En daar dient nog een kleinigheid bij bedacht te worden: die onze kostelijke en
kostbare atmosfeer, waar heel het leven op aarde van afhangt, is op aardse
schaal een vliesje van absoluut niets - in verhouding dunner dan, niet het
schaal van ei, maar dunner dan het vliesje van een ei, zoals foto's vanuit de
ruimte laten zien, of beter: niet laten zien
. Die ei-beeldspraak had diezelfde middelbare-schoolleerling uit een populaire
boekenreeks over de natuurwetenschappelijke wereld. Al starende naar de
geologische schoolplaten van het Carboon, mijmerde hij over de vermoedelijke
slechte afloop van deze gang van zaken. Gelukkig, dacht hij erbij, zal ik dat
waarschijnlijk niet meer meemaken.
 Dit
was allemaal ergens in de jaren zestig. Al in de jaren zeventig waren de eerste
signalen van dat er iets niet goed ging, in de vorm van het smelten van de
Zwitserse gletsjers. Daarvoor was het wel een voordeel als je eens in
Zwitserland kwam, of belangstelling had voor Zwitserland, maar ook voor anderen
was die informatie ter beschikking. Zeker omdat er later, in de tachtiger jaren,
steeds meer van dat soort berichten kwamen van over de hele wereld.
 Het
verhaal van de toestand van de Kilimanjaro, de hoogste vulkanische berg in
Afrika (zie de afbeelding boven), is bekend genoeg. Over de loop van
een mensenleven, van 1912 tot 2000 heeft de berg zo'n 80 procent van zijn sneeuwkap
verloren - de foto's hiernaast dateren van 1993 (boven) en 2000 (onder).
Natuurlijk werd er hierover ook gezeverd over allerlei andere lokale
verklaringen, hetgeen volstrekte onzin is in het licht van het feit dat precies
dezelfde verschijnselen zich ook voordoen op alle andere continenten, zoals het
smelten van gletsjers in de Andes.
Ondertussen werden ook steeds meer wetenschappers wakker, die publicaties het
licht deden zien over de opwarming van de aarde. Vergezeld van allerlei pogingen
om aan te geven hoe hoog die temperatuurstijging nu in feite was - want
wetenschap is meten, tenslotte. Boomringen en satellietmetingen en dergelijke
waren de middelen. Toen de boodschap enige dringendheid begon te krijgen, kwam
er een sterke tegenbeweging op gang, die de metingen en berekeningen van
de alarm-klimatologen in twijfel trokken - de cijfers waren niet zeker genoeg,
enzovoort, enzovoort. We zijn nu ergens eind jaren negentig van de vorige eeuw
en in de jaren 2000.
Onderwijl waren de bewijzen van het opwarmen van de aarde al dertig en veertig
jaar oud - op hetzelfde moment dat de discussie woedde, zakten de Eskimodorpen
rond de Noordpool die daar al honderden jaren hadden gelegen, in het water.
Ergens in 2002 was de middelbare-schoolleerling van boven inmiddels begonnen aan
de eerste pagina's van deze website. Zo rond 2005 was er ook wat tijd om
aandacht aan deze discussie te besteden. Uit die tijd is de volgende verzameling
berichten (voor uitgebreidere versies zie hier
):
| |
Uit: De Volkskrant, 24-01-2005, ANP
'Broeikaseffect binnen tien jaar onomkeerbaar'
Het broeikaseffect bereikt binnen uiterlijk tien jaar het punt waarop het
niet meer omkeerbaar is als er geen krachtige maatregelen worden genomen. Dat
blijkt uit het rapport 'Meeting The Climate Challenge' dat dinsdag openbaar
wordt gemaakt. De Britse krant The Independent, die de hand heeft weten
te leggen op het rapport, publiceerde er maandag al uit.
'Er tikt een ecologische tijdbom', ...
Het rapport is opgesteld door het Institute for Public Policy
Research in Groot-Brittannië, het Centre for American Progress in de Verenigde
Staten en The Australia Institute. Politici, zakenmensen en academici hebben
eraan bijgedragen. Zij waarschuwen beleidsmakers in de hele wereld dat er
onvoorspelbare rampen aankomen als de temperaturen twee graden Celsius hoger
worden dan de gemiddelde temperatuur in de wereld in 1750, voor de industriële
revolutie. Op dit moment is de stijging ten opzichte van 1750 al 0,8 graad
Celsius.
De samenstellers van het rapport zeggen dat een grotere
stijging van de temperatuur leidt tot rampzalige veranderingen in het klimaat.
...
Uit: De Volkskrant, 21-02-2005, van verslaggever
Michael Persson
IJskappen op beide polen smelten sneller
De ijskappen op Groenland en Antarctica smelten harder dan tot dusverre werd
aangenomen. Volgens poolonderzoekers op een wetenschappelijk congres in
Washington zal de zeespiegel de komende eeuw daardoor waarschijnlijk tientallen
centimeters meer stijgen dan de 10 tot 90 centimeter die in het laatste
klimaatrapport van de Verenigde Naties (uit 2001) werd voorspeld.
Belangrijkste oorzaak is het verzwakken van ijsplaten voor de kust van
Antarctica en Groenland. Die liggen voor de monding van de gletsjers die van het
vasteland komen, en houden als een kurk de sneeuwstromen tegen die van het
vasteland komen. Doordat sommige van die platen enkele meters per jaar dunner
worden, of zelfs in stukken zijn gebroken, stromen de gletsjers steeds sneller
in zee. ...
Uit: De Volkskrant, 26-02-2005, door Marcus Werner
De ijsbeer heeft maar één jong
Gletsjers krimpen, bomen groeien op de toendra: het gebied rond de noordpool
warmt zichtbaar op. Onderzoeker Robert Corell rapporteert erover. `De arctische
oceaan is zoeter geworden.'
... Corell, senior fellow van het Amerikaanse nationale
meteorologische genootschap, leidde de afgelopen jaren een groot internationaal
onderzoek naar de effecten van klimaatopwarming in het noordpoolgebied. Vorig
najaar verscheen daarover hei Arctic Climate Impact Assessment (ACIA) rapport.
Corell lichtte de wetenschappelijke bevindingen toe voor de Amerikaanse Senaat
en er verscheen een lekenversie van het rapport in boekvorm. ...
... 'Grote delen van het arctische gebied zijn in de
afgelopen vijftig jaar tussen de één en drie graden opgewarmd. Als je laag over
de kust van Alaska vliegt, schreeuwen de gevolgen je tegemoet. Gletsjertongen
rijn er soms tot vijf kilometer gekrompen. Gebieden waar één, twee decennia
geleden kale toendra lag, zijn nu begroeid met bomen - de naaldbossen rukken
steeds verder op naar het noorden.'
En mocht er op een ijsvlakte een moederijsbeer lopen met haar
kroost 'dan zie je één in plaats van twee of drie jongen achter haar aan lopen.
Door voedselgebrek zijn ijsbeervrouwtjes niet meer in staat tot een normale
worp.' ...
Uit: De Volkskrant, 04-04-2005, ANP
Vogels nestelen steeds vroeger
Vogels in Nederland bouwen steeds eerder in het jaar hun nest. Warmere lentes en
ontwikkelingen in de landbouw, waardoor het gras eerder en sneller groeit,
zorgen ervoor dat de vogels ruim een week eerder broeden dan twintig jaar
geleden.
Vergeleken met zijn voorouders in 1986 broedt bijvoorbeeld de
pimpelmees anno 2005 gemiddeld tien dagen eerder, maakte het Centraal Bureau
voor de Statistiek (CBS) maandag bekend. Het bureau onderzocht de effecten van
het veranderende klimaat voor de natuur. ...
De temperatuurstijging zorgt niet alleen voor vroeger
nestelende vogels. 'Dagvlinders en reptielen lijken ook eerder in het jaar
actief te worden', aldus het CBS. Niet-inheemse dieren en planten kunnen tevens
neerstrijken in Nederland. ...
Uit:
CNN.com, 11-05-2005
Swiss wrap glacier to slow ice melt
 |
Workers cover parts of the Gurschen
glacier with plastic sheets at the Swiss ski resort of Andermatt.
|
GEMSSTOCK, Switzerland (Reuters) -- Alarmed by the
retreat of its Alpine glacier, a Swiss ski resort on Tuesday wrapped part of the
shrinking ice-cap in a giant blanket in a bid to reduce the summer melt.
If successful, officials at the Gemsstock resort above Andermatt in
central Switzerland expect the example to be followed elsewhere in the Alps,
where scientists say glaciers are under threat from global warming.
...
The Alpine glaciers -- also in Austria, France and Italy --
are losing one percent of their mass every year and, even supposing no
acceleration in that rate, will have all but disappeared by the end of the
century. ...
|
Op zichzelf staand zou deze stroom berichten al voldoende moeten zijn voor een
groot alarm - nog los van de eerdere gegevens waarvoor je je ogen open had
kunnen houden. Maar dat dit gevoel voor alarm er beslist nog niet was, blijkt
uit de volgende reacties:
Een goed beeld van reactie op de berichtgeving over aardopwarming rond tot 2005
kan men halen uit volgende, oorspronkelijk meerdere pagina's beslaande, artikel
(Volkskrant Magazine, 05-03-2005, door Eric Arends):
Al met al een perfect beeld van onwil, onmacht, en enige wanhoop.
Hoe heeft het ooit zover kunnen komen? Daarvoor is geen simpel antwoord, omdat
iedere mens zo zijn eigen houdingen en motieven heeft. Maar maatschappelijk en
sociologisch gezien is daar toch het een en ander over op te merken, als men de
een aantal hoofdgroepen van houdingen en belangen samen neemt.
Het eerste wat men dan kan gebruiken als kenmerkend individuele eigenschap is
het eigenbelang, en als kenmerkende groepseigenschap in hoeverre men in staat is
dat eigenbelang uit te leven. Dat eigenbelang een belangrijke rol speelt blijkt
overduidelijk uit bovenstaande artikel, waar het gaat over hebbedingetjes als
plasma-tvschermen, Hummers, en terrasverwarmers. Uit deze voorbeelden blijkt ook
meteen dat we het wel over een luxe vorm van eigenbelang hebben, en zodra je de
andere kant van de zaak erbij neemt: klimaat en milieu, een kortzichtige vorm
van eigenbelang. Maar zo ligt de zaak nu eenmaal meestal met het gevoel voor
eigenbelang - het gaat ook gepaard met ruime hoeveelheden kortzichtigheid en
domheid.
Dan als tweede de sociologische factor van in hoeverre men in staat is zijn
eigenbelang na te streven. Omdat die hebbedingetjes allemaal betaald moeten
worden, valt dat bijna perfect samen met de factor van in hoeverre men in staat
is het eigen inkomen te bepalen - als groep. Nou, dan is het antwoord simpel:
hier hebben we het over de maatschappelijke top. De politiek machtigen, de
economisch machtigen, de rijken. natuurlijk willen die eigenlijk niets niest
doen aan bestrijding van de aardopwarming, want bestrijding van de aardopwarming
vereist bestrijding van het kopen van hebbedingetjes als plasma-tvschermen,
Hummers, en terrasverwarmers, dus ook van villa's, jachten, en vakantiehuizen in
Dubai.
Of om het wat fundamenteler te trekken: de simpele reden dat "men", ondanks
overweldigende bewijzen van het tegendeel, ervoor koos om de waarschuwingen van
de natuur en de alarmsignalen van de wetenschappers te negeren, is dat "men"
zijn rijke leef- en consumptiegewoontes niet wil opgeven. Omdat die luxe tevens
verbonden is met de manier waarop in deze maatschappij waardering voor
werkzaamheden en andere vormen van status wordt geuit: met luxe en geld - en dat
de hoogste vormen van status allemaal te maken hebben met rijkdom , en,
onlosmakelijk verbonden aan deze vormen van rijkdom: decadentie
. Of in nog wat sociologische termen: het negeren van de alarmsignalen is direct
verbonden met onze kapitalistische, materialistische,
maatschappijinrichting
Dat 'men' slaat in eerste instantie dus op een groot deel van de bevolking, maar
het overgrote deel daarvan heeft niet de mogelijkheid ernaar te handelen. De top
heeft dat wel, en juist vanwege die handelingsvrijheid is ook de top degene die
de eerste verantwoording draagt voor het negeren van de klimaat (en milieu)
problematiek.
Maar de top is niet de enige factor. De top beslaat relatief weinig mensen, die
hun boodschap moeten kunnen overbrengen aan heel veel meer mensen. Dat
overbrengen van de boodschap gebeurd door de media en de groepen daaromheen, de
intellectuele middengroepen. ook daarvan heen we boven de voorbeelden gezien,
met name in de woorden van de brievenschrijvers: de media geven de alarmsignalen
van de wetenschappers wel door, maar op een zodanige wijze dat ze weinig
aandacht trekken, en tevens geven ze evenveel aandacht aan anderen die de
alarmsignalen ontkennen, waardoor het algemene publiek in verwarring komt. "Is
het geven van beide kanten van een verhaal niet de taak van de media?", kunt u
tegenwerpen. Ja, tenzij de zaak zelf duidelijk eenzijdig ligt. De media hebben
geen enkele moeite om zaken als racisme, fascisme, nazisme, antisemitisme
slechts van één kant te benaderen, omdat ze "weten dat die zaken niet deugen",
en het al dan niet eenzijdig benaderen van een zaak is dus wel degelijk een
kwestie van een keuze.
De keuze om de aardopwarming niet eenzijdig maar
tweezijdig te benaderen, ondanks de al tientallen jaren bestaande bewijzen van
die aardopwarming, is een keuze die duidelijk is ingegeven door de onwil in de
weergegeven artikelen: als je voor het klimaat kiest, kies je tegen de
plasma-tv-schermen, Hummers, en terrasverwarmers, en dat wil men dus duidelijk
niet doen. En dat laatste 'men' slaat dus op de media en de intellectuelen die
daarom cirkelen.
Die laatste conclusie wordt staat boven in het laatste artikel in de vorm van de
reactie van journalist en schrijver Henk Spaan op de Nova uitzending. een
ander voorbeeld, dat ook meteen een aanwijzing voor uit welke hoek deze wind
waait, is een stukje ook al gebruikt bij de milieudiscussie
(de Volkskrant, 02-04-2005, column van Marcel Hulspas):
Kijk, wat Georgina Verbaan daar in al haar onschuld roept, is, net als het
jongetje in het verhaal van de kleren van de keizer, natuurlijk doodgewoon wel
de waarheid. natuurlijk schuilt het probleem van zowel klimaat als milieu in
twee zaken: de luxe en de hoeveelheid mensen. Je kan al zonder meer stellen dat
6 miljard mensen te veel is voor deze aarde, en zeker als ze allemaal het
leefniveau krijgen van de westerse mens - "The world cannot afford a rich
China"
. Niet vanwege
het Chinees zijn, maar vanwege het teveel-zijn.
Maar de stille gedachtegang van de makers van Kopspijkers slaat
natuurlijk op het feit dat die tsunami-slachtoffers derde-wereld mensen zijn,
dus per definitie zielig. Waarbij dan ook nog de volgende redenatie past: ik
geef natuurlijk mijn luxe niet op - dus wij in het Westen in het algemeen ook
niet. En omdat de niet-westerse mensen sowieso zielig zijn en uitgebuit worden,
heen zij dis ook recht op wat wij een. Dus al de klimaat- en milieuproblematiek
echt zo erg is, kunnen wij de zielige derde-wereldmensen niet geven wat wij
hebben, of we moeten zelf inleveren. Beide zijn onmogelijk, dus de uitweg is dat
de klimaat- en milieuproblematiek niet waar is. Opgelost! En ruim baan voor
klimaat- en milieusceptici als Bjørn Lomborg
.
Met deze voorbeelden uit de media (boven uit de Volkskrant, maar die is
eerder een positieve dan een negatieve uitzondering - de rechtse media zijn
erger), alfa-intellectuelen als Henk Spaan en de
Kopspijkers-redactie, en alfa/gammawetenschappers als politicoloog Bjørn
Lomborg, en meteen de hele economenwereld erbij nemend, hebben we tezamen die
andere grote groep van ondermijners van een klimaatbeleid wel duidelijk
omschreven: dit is de groep van alfa- en gamma's, die wij op deze website
normaliter samennemen tot de term "alfa's".
Ach, en dan hebben we de term "kernenergie" nog niet eens laten vallen.
Kernenergie is iets van de bèta's, en per definitie anathema, dus als klimaat en
dus fossiele brandstof een echte issue wordt, komt men ook meteen weer terug met
kernenergie, en dat kunnen we als alfa's natuurlijk helemaal niet hebben
. Dus eerst maar eens die klimaatproblemen nader bekeken.
Bovenstaande is geschreven met de blik van 2005. Natuurlijk is er tussen toen en
het moment van schrijven, september 2008, het een en ander veranderd. De film en
acties van voormalig Amerikaans vicepresident Al Gore in 2006 hebben een sterke
omslag bewerkstelligd
, in de zin dat bij een meerderheid van het algemene publiek nu een duidelijk
bewustzijn is van de ernst van de situatie, en dat ook in de media en de
bijbehorende alfa-intellectuele elite een zichtbare omslag is - zelfs wat
betreft het hooggevoelige onderwerp van kernenergie
. Op het gebied van concrete maatregelen ligt dat nog wat anders, want dan komen
we op het terrein van de machthebbers, de top van de maatschappij - en zoals
hier al meerdere malen betoogd: dat zijn de meest hebzuchtige en egocentrische
mensen
, dus de laatsten die om zullen gaan - ondanks de steeds sterker wordende
signalen
. Met als laatste toevoeging de sociologische soap die zich afspeelt rond de
ontdekking in 2010 van wat fouten in het IPCC-rapport dat de klimaatopwarming
probeert te beschrijven
.
Dit is het verhaal. Het gaat er natuurlijk om wat je er van leert. Dat is in
eerste instantie simpel: er moet meer naar wetenschappers geluisterd worden. Het
probleem ziet hier verborgen in het 'er'. Want die 'er' zijn de mensen die nu de
beslissingen in de maatschappij nemen, en die komen ruwweg in twee soorten:
rechtse egoïsten en linksige alfa's.
Die rechtse egoïsten is echt niet mee te praten - die krijg je alleen redelijk
op het moment dat hun huis onderloopt, en hun Hummer het begeeft. Blijft over de
linksige alfa's. Die zijn iets redelijker, in dat ze beginnen na te denken op
het moment dat het huis van de buurman onder water loopt - en dat is toch een
stuk eerder. Helaas is het niet vroeg genoeg om een klimaat en/of milieuramp te
voorkomen. En omdat die klimaat- en/o milieuramp er hoogstwaarschijnlijk komt,
en dan de vaardigheden van de bèta's nodig zijn om de schade enigszins te
beperken, zou het het beste zijn als zowel rechtsen als linksige alfa's nu al
uit het bestuur van de maatschappij werden gegooid.
Maar daarvoor zullen we dus waarschijnlijk ook moeten wachten tot het huis van
de buurman onder water staat, en de Hummer het begeeft.
Naar Alfa denken, anti-bèta
,
Wetenschap, cultuur
,
Linkse denkfouten
,
Klimaat & Milieu lijst
, of site home
.
|