Alfa denken en 'orde, regelmaat, en organisatie'

Het alfa-denken heeft een groot probleem met de ratio, voor een belangrijk deel omdat de ratio in strijd met de emoties lijkt te zijn; lijkt, want dit is in zijn algemeenheid onjuist, zoals een nadere studie van de menselijke geest laat zien .

Desalniettemin is die hekel aan de ratio er wel degelijk - een hekel die zich niet vaak direct uit, maar meestal via zijwegen - en één van die zijwegen is de hekel die de alfa's hebben aan alles dat neigt naar regelmaat en de bijbehorende sociale begrippen van orde en netheid. Zoals blijkt uit dit citaat:
  [De Zwitsers] wensten duidelijke regels, orde, en bescherming van bovenaf. Wie daar niet zo op gesteld hecht, vindt dit Alpenland al gauw te braaf en te burgerlijk. Dan wordt Zwitserland het ‘netste pension van Europa’ (Martin van Amerongen) of zelfs een ‘witgewassen Biotexland voor bejaarden’ (Adriaan van Dis). Vaak wordt dit negatieve oordeel afgerond met wat gemopper over koekoeksklokken, jodelen en het bankgeheim.

Het citaat is afkomstig uit het reiskatern van de Volkskrant (2 aug. 2003, pag. 22), en geeft onbewust, dus “onschuldig”, objectieve informatie over cultuurtrends - voor een paar uitgebreidere versies van het Zwitserland-verhaal, zie hier .

De derde term die men in dit verband vaak hoort, naast Zwitserland en koekoeksklokken, is die van Anton Pieck. Voor een bloemlezing van de standaardopvattingen over de betekenis van de kunst van Pieck  (uit: de Volkskrant, 28-06-2008, Kunst & Cultuur, door Rob Gollin):
  Spruitjeslucht geschetst met meesterlijk penseel

De in de kunstwereld meest gestelde en maar zelden bevredigend beantwoorde vraag – wat is kunst? – komt al snel voorbij als je, meesmuilend gezegd, een decorateur van kalender en koekblik in de sacrale stilte van de toonzaal plaatst. De vraag of Anton Pieck – hij is het – wel thuishoort in De Hallen in Haarlem, verleidde bezoekers van www.vk.nl/cafedekunst herhaaldelijk tot het formuleren van enige randvoorwaarden voor toelating tot het heiligdom van de ware muzen.
    Zo schrijft Rob dat kunst in elk geval vernieuwend moet zijn. ‘... Pieck was dat niet, Pieck heeft werkelijk niets nieuws geproduceerd.’ ...
    Maar naar vernieuwing als criterium is Thera niet expliciet op zoek. ... ‘Het werk van Pieck is daarvoor te netjes, te ambachtelijk en daarnaast vind ik het ook vaak een wat benepen Hollandse geest uitstralen.’
    Het begrip vernieuwing valt niet als Gerard Staals zijn terrein afbakent, maar het had er kunnen staan. ‘Voor mij moet een kunstenaar wat toevoegen aan de ontwikkeling van de kunst in het algemeen, en tevens ervoor zorgen dat in de werken van hemzelf een ontwikkeling te zien is. Anton Pieck voldoet hier mijns inziens absoluut niet aan.’ Ook hij ziet een Nederland op z’n smalst: Piecks werk ‘ademt en is Hollandse spruitjeslucht’. Renze Koenes haakt erop in: ‘kitschillustrator’ Pieck ‘kon alleen maar zuinig aan zijn pen zuigen en zich ergeren aan slecht geschilderde buitenreclames en niet geveegde stoepjes. Grootmoeders gezelligheid uit een Nederland dat nooit bestaan heeft!’   ...

Waarmee ook een aantal  andere standaardtermen uit het alfa-repertoire zijn gevallen: "benepen", "spruitjeslucht", "kitsch", en "stereotype". De enige belangrijke die hier lijkt te ontbreken is het "stoepjesschrobben", kennelijk al evenzeer een verfoeilijke handeling - hoewel "te netjes" natuurlijk op hetzelfde neer komt.

De kunst van Anton Pieck zelf komt slechts zelden aan de orde - bovenstaande was naar aanleiding van een tentoonstelling. Maar zijn naam wordt als begrip nog vaak genoemd, en dan meestal in discussies rond architectuur en inrichting: alles dat neigt naar meer menselijke en natuurlijke verhoudingen wordt daar denigrerend beschreven als "Anton Pieckhuisjes"  - voor de volledigheid: men heeft het dan over ontwerp naar ouder-Hollandse modellen, dat wil zeggen: de facto alles van voor de Tweede Wereldoorlog. In contrast: alles rond het beton-met-glas van de grote stad kan wel de goedkeuring van de alfa wegdragen  . En dat is inclusief de bekende bijverschijnselen van de grote stad als verloedering, criminaliteit en drugsgebruik, zie de expliciete uitspraken daarover hier .

Een van de redenen van deze houding is ook redelijk bekend: men acht de nieuwigheid van het "eigen ontwerp" veel belangrijker dan de kwaliteit van het product . Een neiging die zo ver gaat, dat men nieuwigheid, dat men dan meestal valselijk "creativiteit" noemt, verkiest, zelfs als het om vormen van slechtheid gaat   - de al genoemde keuze voor de criminaliteits- en drugs-stad is daar een uiting van. Dit laat zien dat het niet gaat om een twee bepaalde trekjes, om een algehele levenshouding. De alfa- en links-intellectuele elite heeft een sterke neiging om zich te afficheren als de bohémien die zich buiten de wereld en de normen van de gewone mensen plaatst . Dat blijkt niet alleen in het specifieke terrein van de kunst, maar ook op bij alle andere, dus inclusief politiek en maatschappij-inrichting .

De afkeer van orde in de maatschappij-inrichting komt bijvoorbeeld naar buiten in de afkeer van zaken van publieke voorziening, zoals openbaar vervoer en publieke omroep. De uitingen in de media met betrekkingen tot speciaal de spoorwegen gaan verder dan alleen beschrijven van een eventueel falen. Er spreekt een overduidelijke afkeer uit. Iedereen met zelfs de minst terechte klacht kan ruimte krijgen in de ingezonden brieven rubrieken in de kranten. Ook de enige krant die vanuit een beweerde linkse signatuur voor zoiets als openbaar vervoer zou moeten opkomen, de Volkskrant. Opvallende uitingen: een klacht over dat de spoorwegen niet in staat bleken om op één dag, Koninginnedag, een kleine miljoen mensen naar een enkele stad te vervoeren (geen enkel systeem kan dat). Of eenzelfde klacht op het moment dat iedereen gedwongen is met de trein te gaan als alle wegen onbegaanbaar zijn vanwege ijzel. Meestal worden dit soort klachten afgesloten met de verzuchting voortaan weer met de auto te gaan. Waar het om gaat dat dit opzichtige onzin is, en toch ruimte krijgt van de redacties om verspreid te worden. Omdat het een trend is, kan de redactie zich niet beroepen op het vertegenwoordigen van de mening van lezers, zeker tezamen met redactionele stukken in dezelfde kranten. Dat deze afkeer vrij algemeen in intellectuele kringen bestaat, bewijst het gebruik van de term openbaar veevervoer door voormalig columnist Piet Vroon in de Volkskrant. Vroon was hoogleraar psychologie, maakte deel uit van intellectueel smaakmakend Nederland, van het min of meer linkse signatuur.

Een ander terrein is de kritiek op de publieke omroep. De recensies en columns in de kranten stralen hier ook een overduidelijke afkeer uit . Bij zijn afscheid gevraagd naar de reden van zijn beperking van kritiek tot programma’s van de publieke omroep, antwoordde een beroeps TV-criticus iets als: de programma’s van de commerciële omroep zijn vrijwel allemaal rotzooi. Maar het psychologische effect van de publieke beperking van zijn kritiek tot de publieke omroepen kan de recensent natuurlijk niet onbekend zijn. Het feit dat hij het zo doet, bewijst zijn intuïtieve afkeer.

Een verdere aanwijzing van de afkeer van regels, is het bezwaar dat vanuit linkse kringen gemaakt wordt tegen selectie voor studies op grond van cijfers, dat wil zeggen op grond van capaciteiten. De tegenargumenten als "het gaat ook om motivatie" zijn dermate onzin (in ieder van alle mogelijke cijfers: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, of 10, zit natuurlijk ook al de motivatie die ervoor nodig was om ze te halen verwerkt; 3: weinig motivatie, 7: veel motivatie; en als een "3" veel motivatie heeft, zal die motivatie hem ook in de vervolgopleiding absoluut niet helpen), dat als hier geen sprake is van intuïtieve afkeer van regels, er dan sprake moet zijn van blinde domheid of kwaadwilligheid.

Dit alles tezamen leidt er soms toe dat in termen van goed en kwaad, de alfa-intellectuele houding iets van een keuze voor het kwaad heeft . Dit opzicht van het alfa-intellectuele en linkse denken heeft de afgelopen decennia een duidelijke bijdrage geleverd aan het morele verval van onze maatschappij, wat ook beschreven kan worden als het afwijken van het pad der beschaving .

In termen van het hier ontwikkelde Rijnlandmodel, betekent dit ook dat alfa-denkenden intuïtief, soms felle, tegenstanders zijn van het Rijnlandmodel - juist vanwege de grotere orde, netheid en regelmaat .


Naar Linkse denkfouten , Alfa wereld , Politiek lijst , Politiek & Media overzicht  , of site home .